aggruncíre , vrb Definizione fàgheresi totu a prigas, a unu túturu, a cancarrone Sinonimi e contrari acarrongiai, afrascillonai, aggranchizonare, apigiare, arruntzai, atavellai, atribuntzire, frongire, granculai | ctr. istirai Traduzioni Francese se contracter Inglese to get wrinkle, to shrink Spagnolo contraerse, arrugarse Italiano contrarsi, piegazzare Tedesco zusammenschrumpfen, zerknittern.

agiorràre , vrb rfl: azorrare Definizione pigare matana, múngia, po calecuna cosa o chistione, su si dha pònnere a coro Sinonimi e contrari agiorridare, aporare Frasi tantu de su piantu no ti azorres! Etimo srd. Traduzioni Francese s'affliger, se faire du souci Inglese to grieve Spagnolo afligirse Italiano afflìggersi, angustiarsi Tedesco sich betrüben.

agiuramentàre , vrb: azuramentare Definizione giurare su frassu, fàere o nàrrere su contràriu de su chi s'est giurau Sinonimi e contrari isgiuramentare, ispreurare Frasi si sunt agiuramentados Etimo srd. Traduzioni Francese se parjurer Inglese to perjure oneself Spagnolo perjurar Italiano spergiurare Tedesco falsch schwören.

airài, airàre , vrb Definizione su si pigare arrennegu; su fàere is cosas coment'e cun apretu, impresse, a meda Sinonimi e contrari abbetiae, acroconai, afutare, afuterare, allulluriai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, incrabudhire, infelai, infuterare | ctr. apachiare, asselenare Frasi ant isparau pro nche fàchere fughire sa zente, ma sos isparos l'ant airada de prus! ◊ si su cumpagnu si airat, tue úmile e chietu! 2. custa cosa est che a su ratinzu: piús ratas e piús ti s'airat su brujore Etimo ctl., spn. airar Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to irritate Spagnolo irritarse, airarse Italiano adirare Tedesco sich ärgern.

aliverràre , vrb rfl Definizione atrotigare, allacare, nau de su linnàmene friscu Sinonimi e contrari arrevelai, atrotiai, colembrai Traduzioni Francese se tordre (se dit du bois frais) Inglese to twist Spagnolo alabearse Italiano contòrcersi (détto del legname frésco) Tedesco sich verkrümmen.

allabentàre , vrb rfl Definizione essire allabentaos Sinonimi e contrari illabentare Etimo srd. Traduzioni Francese devenir bête, s'étourdir, se distraire Inglese to become careless, fool, reckless Spagnolo volverse bobo, atolondrado Italiano diventare sciòcco, sventato, sbadato Tedesco leichtsinnig, zerstreut werden.

allagorjàre , vrb Definizione nau mescamente de s'erba, de is laores, ingroghire, essire guastos po s'abba a tropu; nau de gente, bènnere a malu tretu de calecuna maladia, derrúere Sinonimi e contrari aflusciai, allidredhàre, ammoltighinare, indisichire Traduzioni Francese se faner, se flétrir Inglese to wilt, to wither Spagnolo marchitar, ajar Italiano avvizzire, afflosciare Tedesco welken, erschlaffen.

allaputzài , vrb: allepuciae, allepuciai, alleputzai, alleputzare, alliputzai, ellepuciare Definizione papare calecuna cosa, torrare in fortzas, ingrassare; bestire bene, bene cuncordaos, su si fàere bellos in contu de bestimentu Sinonimi e contrari allepuciri, arrempudhire / addinghillai, allepuritzare, arrepicai 2, assamodare, atrigliare, chinchinnare, cumpòniri, cuncodrai Frasi castit, su dotori, chi mi dha podit torrai a allaputzai sa piciochedha, ca est mesu iscòncia ◊ pensa a sa saludi: a trabballai gei andat bèni, ma innantis ti depis torrai a alleputzai! (I.Murgia) 2. poneisí is capedhus e allaputzaisí bèni! ◊ funt sannoris totu bèni allaputzaus e boint èssi serbius cun totu s'arraspetu ◊ dhui fiat genti totu alliputzara, totu infrochitara ◊ e tochit, babbai, allaputzissí ca seus in festa! Etimo srd. Traduzioni Francese ragaillardir, se pomponner, se parer Inglese to dress up to make cocky (oneself) Spagnolo fortalecer, acicalarse Italiano rinvigorire, ringalluzzire, attillarsi Tedesco stark werden, eitel werden, sich aufputzen.

allartzanài , vrb: allatzanai Definizione igragalare, nau de erbas segadas o patindho asciutore po farta de abba Sinonimi e contrari acalabiare, acalamai, addormicare, agurgire, allacanae, allizare, ammustiai, arruncionire, artanare, calaginare, carigai, caugai Frasi sa fà frisca lassada sentza de coi si allàtzanat ◊ is froris bodhius de diora si allàtzanant 2. si allàtzanant is bisus puru! Traduzioni Francese se flétrir Inglese to wither Spagnolo marchitar Italiano avvizzire Tedesco welken.

allatzàre , vrb Definizione imbodhigare a istrintu passandho totu a inghíriu Sinonimi e contrari abbarbigare, inchínghere Frasi andho chirchendhe ratos de àrvures birdes pro mi allatzare che a sa edra (M.Portas) Traduzioni Francese se cramponner, s'enrouler Inglese to cling Spagnolo abrazarse, estrecharse Italiano avvinghiarsi Tedesco sich anklammern.

allebigiàre , vrb: allebizare, allepizare, allibizare Definizione nau de erbas, pèrdere s'abba, asciutare sicandhosi; fintzes asciutare Sinonimi e contrari acalamai, allacanae, allizare, ammalmiare, assichillonai, calighinare, igragalare, illebizare, illizare, marciulari, pansiri / abbentai 1, asciutai Frasi custu bentu de sole no li at allibizadu sa foza ◊ undhas de prumu ant allepizau su lentíschinu 2. sa sartitza si allibizat posta in bértigas Traduzioni Francese se faner, se flétrir Inglese to fade Spagnolo marchitarse, ajarse Italiano appassire Tedesco verwelken.

alloredhài , vrb rfl Definizione bestire a s'abbunzina, a improdhu Etimo srd. Traduzioni Francese se fringuer, se nipper Inglese to dress up slovenly Spagnolo vestirse mal Italiano vestirsi in mòdo pòco elegante Tedesco sich schlecht anziehen.

allupàe , vrb: allupai, allupare, allupiai Definizione segare s'àlidu, su no pòdere o no fàere torrare àlidu tupandho su gúturu, mancare o fàere mancare s'ària e po cussu etotu s'ossígenu chi si respirat Sinonimi e contrari afocare, ataogare, atuligare Frasi si est allupau in s'àcua ◊ passendi ingunis mi tocat de aguantai súliru, po no mi allupai de fragu de bassa ◊ agiudamí ca mi seu allupiendi! ◊ mi seu allupendi de su sidi, de su fàmini ◊ bufa àcua, ca ti allupas! Traduzioni Francese étouffer, se noyer, asphyxier Inglese to suffocate, to drown Spagnolo sofocar Italiano soffocare, affogare, asfissiare Tedesco ersticken.

allupíri , vrb rfl: allupriri, allurpire, allurpiri Definizione su si betare che lupu, papare che lupu, aira Sinonimi e contrari afarcai, allupiare 1, botzicare, ingolopire Etimo srd. Traduzioni Francese se jetter sur la nourriture, se gaver Inglese to throw oneself like a wolf, to gulp down Spagnolo atracar, hartar Italiano avventarsi come un lupo, ingozzarsi Tedesco gierig essen.

alluxentài , vrb Definizione fàere lúghidu Sinonimi e contrari allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Frasi su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Etimo srd. Traduzioni Francese faire reluire, se parer Inglese to make bright, to shine, to dress up Spagnolo hacer relucir, acicalar Italiano far rilùcere, brillare, agghindarsi Tedesco leuchten, glänzen, sich herausputzen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definizione pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Sinonimi e contrari arburire / artzisare, inchietae Modi di dire csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Traduzioni Francese border d'arbres, se fâcher Inglese to plant with trees, to lose one's temper Spagnolo arborecer, enarbolar Italiano alberare, inalberarsi Tedesco mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

ammalfudhàre , vrb: ammarfadhare, ammolfodhare, ammarfodhare, ammorfodhare Definizione fàere a unu marfodhi (grassu), ufrare po maladia; fàere a granighedhos comente faet sa farra, sa símbula; fàere sa cosa a unu martitzu, modhe modhe, po abba o àteru chi at inciupiu, isciusta meda, pudrigada comente faet su frutuàriu Sinonimi e contrari abbrofodhare, abbruvudhare / abbotzichedhare, aggradheronare / ammartadhare, ammorgodhare 2. est chin sa cara totu ammarfadhada Etimo srd. Traduzioni Francese se gonfler, se grumeler Inglese to swell, to clot Spagnolo hincharse, emburujarse Italiano gonfiarsi, aggrumarsi Tedesco anschwellen, gerinnen.

ammallorài, ammalloràri , vrb: ammalorai Definizione nau de su sàmbene, fàere a preta, a lea, cagiare, fàere a marcu druchesau Sinonimi e contrari abbeladinare, aggromare, apiatare / afidigare, illibrinire Traduzioni Francese se grumeler, coaguler Inglese to coagulate Spagnolo cuajar Italiano aggrumarsi, coagulare Tedesco gerinnen.

ammamizàre , vrb: ammammizare Definizione nau de animales e de gente, andhare, acortzire a sa mama, cricare sa mama po amparu; istare o èssere atacaos meda a sa mama Sinonimi e contrari ammammaritzare Frasi cussos crabitos si sunt ammamizados Etimo srd. Traduzioni Francese se réfugier dans les bras de sa mère Inglese to shelter by one's own mother Spagnolo enmadrarse Italiano rifugiarsi prèsso la madre, èssere mólto attaccato alla madre Tedesco sehr an der Mutter hängen.

«« Cerca di nuovo