acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere, acuntessi, acuntèssiri, cuntessi Definizione su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere Sinonimi e contrari acadessi, capitai, costare 1, cumbinare, incapitae, sucèdere Frasi a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?! Etimo spn. Traduzioni Francese se passer, arriver Inglese to happen, to occur Spagnolo acontecer, suceder, pasar Italiano avvenire, accadére, succèdere Tedesco geschehen.

acraràre , vrb Definizione bogare sa face (fintzes in su sensu de foedhare), incarare, andhare a bíere; essire, su si presentare Sinonimi e contrari acarare, acerare, acherare, afacare, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare, iscampiare Frasi tue acràrati! ◊ su frade mannu si est acrarau chin su babbu nandhe chi si cheriat fidantzare 2. su Deus de sos Ebreos si nos est acraradu Etimo srd. Traduzioni Francese se montrer Inglese to overlook Spagnolo asomarse Italiano affacciarsi Tedesco sich zeigen.

acristài, acristàre , vrb: aggristare Definizione acostire o abbasciare is cristas coment'e cambiandho bisura po calecuna cosa chi no andhat o no praghet Sinonimi e contrari achizare, inchigiare, inchizire, incilliri, increstare Etimo srd. Traduzioni Francese se renfrogner Inglese to frown Spagnolo fruncirarrugar el ceño Italiano aggrondarsi Tedesco runzeln.

acroconài, acroconàre , vrb Definizione pigare crocone, arrennegu, dispraxere / acroconàresi de un'idea = incaschetare, tzacaresiche un'idea frimma in conca Sinonimi e contrari arrampedhai / abbetiae, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchibberare, inchietae, inchighiristai, inchimerai, infelai, infuterare, renignai Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, se mettre en colère Inglese to get angry, to become obstinate Spagnolo enfadarse, emperrarse Italiano incaparbire, arrabbiare Tedesco eigensinnig werden, zornig werden.

acrodhàre , vrb: aggradhare 1, aggrodhare Definizione intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere Sinonimi e contrari abbuare, acuae, ammacionai, apatai, atanai Frasi si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu Etimo srd. Traduzioni Francese se terrer, être aux aguets Inglese to go back to one's den, to lie in wait Spagnolo esconderse, estar alen acecho Italiano rintanarsi, stare in agguato Tedesco sich verkriechen, auf der Lauer liegen.

acubàre , vrb Definizione fàere che cuba, ufrau de s'arrennegu, de su tzacu Sinonimi e contrari abbrodhiare, abbrufulai, abbuscinare, acasidhare, ammussolai, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etimo srd. Traduzioni Francese se gonfler de colère Inglese to swell-with-rage Spagnolo hervir de ira Italiano gonfiarsi di ràbbia Tedesco böse werden.

acucài , vrb: acucare 1 Definizione coment'e cuare, partare sa conca (cuca), nau in su sensu de si cuare o carragiare fintzes cun totu sa carena, fintzes po si aprigare o pònnere asuta in calecunu logu candho est proendho o faendho àteru tempus malu (acucare a logos nau in su sensu de si incarare) Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconare, aconcolai, acuconare, acuculiare / abbuare, afufai, ammacionai, apaltare, apatai, cuerrai, frànghere, istichire | ctr. essire Frasi canno l'intenniat a órulos, si acucaiat in d-unu corrale ◊ in su cozolu su piús asciutu mi acuco in su cabbanu ◊ geo mi acucaia in d-unu corrale tupànnemi sas oricras ◊ fit acucadu, coment'e sempre, addaisegus de calchi logu 2. dogni tantu mi acucai a sa gianna aisetandhe cudhu tedescu 3. si est acucadu dae s'abba Etimo srd. Traduzioni Francese se blottir Inglese to crouch, to protect oneself Spagnolo agazaparse, refugiarse Italiano accovacciarsi, ripararsi Tedesco sich zusammenkauern, Zuflucht suchen.

aculigionài, aculingionài , vrb: aculungionai, aculunzonare, aculurgionai, acurruxonai Definizione nau de gente e de animales, fàere coment'e a culurgione, totu arregortu, coment’e acancarronau; fàere totu a pinnigas, atzirbisonau, nau de pedhe o cosas deasi; fàere a bocitedhas (nau de casu, de farra e àteru) Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconare, acuculiare, acugutzare, acurruxonai, ammacionai, pinnichedhare / acuguciai, ammischinai / arrunzai / abballinare, allomborae, arrombulonai | ctr. istirare 2. ita in s'ierru, ca ti ndi acurruxonas acanta, in letu! Etimo srd. Traduzioni Francese se pelotonner Inglese to crouch down Spagnolo agazaparse Italiano rannicchiarsi Tedesco sich zusammenkauern.

acussolzàre, acussorgiài, acussorgiàre , vrb: acussorjare, acussorxai, acussorzare, acutzorgiai, cussorzare Definizione fàere cussòrgia, pònnere o istare a cussòrgia in calecunu logu (ma fintzes nau po gente chentza bestiàmene), portare su bestiàmene a una cussòrgia a pàschere calecunu tempus Sinonimi e contrari aposentae, assemidare | ctr. iscussorjare Frasi is pastores in su cumunale si acussòrgiant agantu ant connotu ◊ is Seulesus si fuant acutzorgiaus in custus tretus 2. sa musca detadora est una musca acussorgiada pruschetotu in is coiles Etimo srd. Traduzioni Francese s'établir, se fixer Inglese to settle Spagnolo establecerse, asentarse Italiano stanziarsi Tedesco sich niederlassen.

addàre , vrb: dae 1 Definizione pruschetotu dhu narant de is pipios in su sensu chi si lassant pigare in bratzos fintzes si dhos pigat gente chi no connoschent / addare a ccn. cosa = pentzai, atuai, fai atentzioni a una cosa Frasi custa criadura si addaet: andhat cun chie li porrit sas manos a la leare 2. deo mi aio su contu tiradu: Chissai chi mancu si abbizet de nudha! Invece, belle e maca, bi at addadu! Etimo srd. Traduzioni Francese se donner Inglese to allow oneself Spagnolo darse Italiano concèdersi Tedesco sich überlassen.

afaitài, afaitàre , vrb rfl: afeitare Definizione fàere o segare sa braba; pònnere cosa mescamente in cara po si fàere prus bellos (cosa prus che àteru de is féminas) e fintzes fàere vida iscandhulosa Sinonimi e contrari abbarbiai, arrai, arrasai 1, irbarbare Frasi apenas intras po ti afaitare, su barvieri l'acatas prontu a t'ispilire e a t'istufare chin sas novas ◊ mi depo túndhere e afaitare Etimo ctl. afaitar Traduzioni Francese se raser, se maquiller Inglese to shave, to make up Spagnolo afeitarse, maquillarse Italiano ràdersi, truccarsi Tedesco sich rasieren, schminken.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definizione fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Sinonimi e contrari ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Etimo srd. Traduzioni Francese se sentir coupable Inglese to feel guilty about stg Spagnolo faltar, tener la conciencia sucia Italiano sentirsi in cólpa, in fallo Tedesco sich schuldig fühlen.

afarcài , vrb: afracai, afracare 1, afrachiai 1, afrachiare, afrancai, afrancare, fracae, fracai Definizione andhare o lòmpere apitzu de unu cun in manos, o cun àtera cosa o fintzes solu a foedhos, a briga, su si betare apitzu de ccn. cun fortza e cun intentzione mala; fintzes acostire po istare prus acanta, nau de persona in bonu Sinonimi e contrari abbrancai, acafai, aciapai, afarrancae, aferrai, aggafai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, trubare, tzurricare / allupiri, atzurrire, botzicare Frasi po no arrui si est afrancau a sa funi ◊ comenti cudhu dh'iat nau s'annomíngiu si dhi fiat afarcau coment'e unu tzurpu ◊ is invitaus si afracant po pigai su postu ◊ su cani si est afracau a mussiai ◊ su lupu afracat s'angioni ◊ mi seo afrachiau a pitzu de cudhu 2. che àbbili mi as afracau! ◊ candu dh'at biu mi dh'at afracau… ndi dhi at nau de dónnia colori! ◊ est istau issu chi mi ch'est afracau a pitzu! 3. comenti at biu su dinai in terra si nc'est afracau ◊ si ndi funt afracaus asusu ◊ cussos funt basadores: comente ti bient ti che afràchiant apitzu a basare! 4. fortzis nontesta ti bolias afracai a mei po ti callentai! Cognomi e Proverbi prb: su cani arrabiau si afracat a is cratzonis de su straciau Etimo srd. Traduzioni Francese s'élancer, se lancer Inglese to rush, to hurl oneself Spagnolo arrojarse, acometer Italiano slanciarsi, avventarsi Tedesco sich werfen.

afidàre , vrb Definizione fàere s'afidu, documentos e funtzione po cojuare, ma fintzes solu giare fide, su si fidare Sinonimi e contrari cogiare, cojubare, isposai / fidai Frasi afidant luego comente sunt prontos sos pabilos ◊ cantu durat biu su primu maridu sa fémina no podet afidare un'àteru ◊ sa giòvana no fit de sa calidade sua, ma isse si innamoreit e si l'afideit ◊ ca fit ràida, su preíderu l'at afidada fora dae s'altare 2. iscuru a chie afidat in padronos, parzant sintzeros, onestos e bonos! (F.Cesaracciu) Terminologia scientifica sntz Etimo itl. affidare Traduzioni Francese épouser, se marier Inglese to marry Spagnolo casar Italiano sposare Tedesco trauen.

afilàe, afilàre , vrb Definizione andhare a ccn. parte (filu); andhare a filu, fàere su dovere, andhare a deretu, pònnere mente, cumprèndhere un'arrexonamentu, arrexonare bene, incarrerare a una filada o arrennèscere a cumandhare a ccn.; abbarrare a tropu faendho sa matessi cosa o de sa matessi manera cun pagu o nudha cunsideru, deasi comente acucat Frasi e a ue ses afilendhe? ◊ sa crapa afiladora est sa chi afilat sas berbeghes ◊ no bi lu poto afilare a su cumandhu, a fizu tou! ◊ fint timendhe chi sa zustíssia no si esseret afilada a domo issoro ◊ bidu l'as a ue ant afiladu sas berbeghes mias? ◊ depimus afilare chito pro pòtere arribbare prima 2. est peus de s'àinu: no bi afilat mancu si lu leas a fune! ◊ già ndhe tenimus sa proa bastante chi no afilas si no cun sa fune! (R.Marras)◊ cristianu revessu: itesisiat chi li nias a fàghere, no bi cheret afilare! 3. candho l'afilat a fàghere gai est peus de cudhu sonadore ◊ l'at afilada a fàghere tempus malu e no cheret cambiare ◊ su macu est a ue l'afilat ◊ l'at afilada a bèndhere ca li cumbenit de prus ◊ totu a cussa domo che ant afiladu a fàghere su nidu, sas rúndhines: in sas de acurtzu mancu unu! Etimo srd. Traduzioni Francese se diriger Inglese to head for Spagnolo dirigirse Italiano dirìgersi Tedesco sich wenden.

afiliatàre , vrb: afiliotare Definizione fàere fine, acabbare impresse de fàere una cosa, nau sèmpere però po candho no si faet Sinonimi e contrari atoliare, spodhai Frasi no ndhe afiliotat nudha ◊ si est murrunzadu cun su sótziu ca cussu de cosa no ndhe afiliotat mai ◊ a candho a ti afiliotare bi ndhe cheret!… Traduzioni Francese se dépêcher Inglese to hurry up Spagnolo darse prisa, despachar Italiano sbrigarsi Tedesco sich beeilen.

afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios Sinonimi e contrari ifroscare / acimbellai Frasi su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha Traduzioni Francese se préoccuper, atteindre l'âge de la puberté Inglese to be worried, to become pubertal Spagnolo preocuparse, desarrollarse Italiano preoccuparsi, divenir pùbere Tedesco sich Sorgen machen, geschlechtsreif werden.

aggajàre 1 , vrb Definizione fàere alligru, cuntentu Sinonimi e contrari allegrare, frogare, gavisare, prexai Frasi candho bidiat a mie si l'aggajaiat su coro e mi retziat cun sa cara de fémina allegrada Etimo srd. Traduzioni Francese se réjouir Inglese to rejoice Spagnolo alegrarse Italiano rallegrarsi Tedesco sich freuen.

aggobbàe, aggobbài, aggobbàre , vrb Definizione bogare sa gobba, fàere a gobba, atrotigare Sinonimi e contrari abbajonare, abbrentai, agionedhare, agopedhae, allachedhare, atrotiai, atzumborai, colembrai, corcobare, inconcobare | ctr. intennerare, istirare Frasi su telaju de sa bicicleta s'est aggobbau, de comenti seu arrutu Etimo srd. Traduzioni Francese se voûter Inglese to bend Spagnolo encorvarse, agobiarse Italiano ingobbire Tedesco buckelig werden.

aggrunciàre , vrb Definizione fàere a unu túturu, a unu lómboru Sinonimi e contrari acarrongiai, afrascillonai, aggraminzonare, ammaugionai, arruntzai, atripitzare, frongire, granculai, iscrafangiai, pizigonare | ctr. istirai Frasi est una búglia o est beru custu meu malu abbizu? Si mi aggrúnciat limba e chizu candho ndh'intendho su seru! (I.Virdis) Traduzioni Francese se contracter Inglese to get wrinkled, to shrink Spagnolo contraerse, encogerse, arrugar Italiano contrarsi, spiegazzare Tedesco zusammenschrumpfen, schlecht zusammenfalten.

«« Cerca di nuovo