A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

dechína , nf: deghena, deghina, degina, dexina Definitzione su tanti de deghe; unos o unas deghe, unu tanti a fúrriu de deghe Sinònimos e contràrios dexena Frases inie che aiat una deghena de féminas ◊ s’iscoberta prus ispantosa e importanti de sa preistória sarda: una dexina e prus de immàginis de perda de arena, de sa mannària de un’ómini e fintzas prus artas, in Monti Prama (G.Lilliu)◊ in custas domos postas po fàere iscola dhue istànt una deghina de piciochedhos e is bancos furint pitios Tradutziones Frantzesu dizaine Ingresu ten Ispagnolu decena Italianu diecina Tedescu Zehner.

dechinàre , vrb Definitzione ispartzire in deghe partes oguales.

dechínu , nm: deghinu Definitzione genia de pagamentu chi sa gente depiat a is feudatàrios po pòdere pàschere cun su bestiàmene.

dechiòre dechidòre

déchitu, dechíu déchidu

déchiu , pps, agt: déxiu Definitzione de dèchere; chi deghet, chi dhue istat o andhat bene 2. a fai biri is cambas ispollincas no est cosa tropu déxia.

dechívile , agt Sinònimos e contràrios dechile Ètimu srd.

décibbel , nm Definitzione unidade de misura de is sonos po sa fortza chi tenent.

decídere, decídiri , vrb: dessídiri, detzídere, ditzídere Definitzione pigare una decisione Frases cussu no dh'as a decídere tue! ◊ chi a decídere mi giàt su permissu, sa risposta dha giao de seguru Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu décider Ingresu to decide Ispagnolu decidir Italianu decìdere Tedescu entscheiden ( sich ).

decídiu , pps, agt: detzisu Definitzione de decídere Sinònimos e contràrios resinnadu, resolutu Frases aus decídiu de no pubblicare cussas otavas.

decifrài, decifràre , vrb Definitzione cumprèndhere o ispiegare, lígere e cumprèndhere un’iscritura, unu singiale, unu sinnu, giaendhodhi o connoschendhodhi unu significau Frases s'iscritura antiga bi cheret zente pràtiga, chi bi at istudiadu subra, pro la decifrare Tradutziones Frantzesu déchiffrer Ingresu to decode Ispagnolu descifrar Italianu decifrare Tedescu entschlüsseln, dechiffrieren, entziffern.

decimàle , agt Definitzione nau de sistema de numeradura e de ispartzidura, chi andhat de deghe in deghe; parte de cosa ispartzia in deghe Frases su sistema métricu decimale no est connotu in totue: in Sardinna l'ant postu a óbbrigu sos Piemontesos a oros de su 184O 2. unu númeru ebbia apustis de sa vírgula est unu decimale Tradutziones Frantzesu décimal Ingresu tithe (of a) Ispagnolu decimal Italianu decimale Tedescu dezimal.

decímetru , nm Definitzione mesura de longària de deghe centímetros, su degunu de unu metro.

décimu , agt, nm Definitzione su de deghe, su degunu Tradutziones Frantzesu dixième Ingresu tenth Ispagnolu décimo Italianu dècimo Tedescu zehnte, Zehntel.

decisiòne, decisiòni , nf: dessisione, detzisione, ditzisioni Definitzione su decídere, sa cosa chi si decidet Sinònimos e contràrios detzidimentu, disposiscione, disposta Frases sa dessisione furiosa naschet travessa Tradutziones Frantzesu décision Ingresu decision Ispagnolu decisión Italianu decisióne Tedescu Entschluß, Entscheidung.

decisívu , agt: ditzisivu Definitzione importante a su puntu chi est su chi decidet de calecuna cosa Sinònimos e contràrios importante.

decísu , agt: ditzisu Sinònimos e contràrios decídiu.

declamài , vrb: decramare Definitzione nàrrere o lígere a boghe arta, fintzes cun apóntziu, una cosa (es. poesia) coment'e chi siat cosa sua chi unu est naendho tandho.

declarài , vrb: decrarai, dichiarare, diclarare Definitzione nàrrere sa cosa chi s'iscat de una manera ladina, crara, mescamente su chi unu pentzat o credet e bolet; rfl., nàrrere, fàere a ischire a una de dha bòllere a pobidha Sinònimos e contràrios aclarire | ctr. cuai, denegare Frases mai no sigas duus lèpuris paris, no ti declaris chi totu iscís fai! 2. totus, giòvanos, betzones, ti si sunt dichiarados, pro finas sos illumbados imbiadu ti ant cantones (B.Cara)◊ no ti potzu cumprendi si tui no ti decraras! ◊ chi bollis su coru miu poita no ti decraras? Ètimu ctl., spn. declarar Tradutziones Frantzesu déclarer Ingresu to declare Ispagnolu declarar Italianu dichiarare Tedescu erklären, sich erklären.

decollàre , vrb Definitzione partire, tzucare, pesandhosindhe e inartandho a bolu, nau de is aeroplanos.