incaminàre , vrb: incamminai Definizione cumenciare a andhare, cumenciare su camminu, su viàgiu, pònnere in o ammostare su camminu (bonu) de fàere; fàere andhare, bogandhoche a ccn. Sinonimi e contrari comentzari, incarrebai, tocai 1 Frasi Deus at a incamminai is passus nostus in sa bia de sa paxi ◊ sa cussorza che fit atesu e si fit incamminadu luego ◊ sa chistioni si podit incamminai fàcias a su giustu ◊ candho creias chi fist arrivadu ti fist pagu prima incaminendhe ◊ s'afari est incamminau ◊ incamminarí e bai a s'ortixedhu! 2. is serbidoras nci dhas apu incamminadas totu: sa cosa mi dha fàciu dèu Traduzioni Francese acheminer Inglese to begin Spagnolo emprender el camino, encaminar Italiano avviare Tedesco sich auf den Weg begeben.

incaníre 1, incaníri , vrb, rfl Definizione fàere su cane, èssere malu, chentza làstima peruna, arrennegare che cane Sinonimi e contrari incaniare Frasi sa malasorti si est incania cun Mariedha de sa primu dí chi at biu sa luxi, scedada!(G.Ortu) Etimo itl. incanire Traduzioni Francese s'acharner Inglese to be pitiless Spagnolo ensañarse Italiano accanirsi Tedesco sich erbosen.

incarài, incaràre , vrb rfl: incorare 1 Definizione coment'e bogare sa cara, essire in calecunu logu (es. genna, fentana, muru), andhare a bíere / èssiri a incaracua = a su cua cua, faghíndhesi bídere, incarèndhesi, e torrèndhesi a cuare, apartare Sinonimi e contrari acarare, acerare, acontrare, acrarare, afaciai, imbraconare, inciarare, infaciai, ingiarare, iscampiare | ctr. cuai Frasi caminu caminu totus s'incarant in su portale cun su pratu prenu de trigu po is isposos e augurare vida bella e errichesa ◊ candu passat tzerriendu, totus s'incarant a castiai ◊ unu pilloni si est incarau in su niu ◊ sa spaciada de mammai no mi lassàt incarai mancu in s'oru de s'enna ◊ sa luna si est incarada in su celu ◊ incaraisidhoi a biri ita est cussu chi s'intendit!◊ apo pichiadu e si est incorada a sa ventana 2. donadhi unu cimingionedhu de pani ammodhiau pagu pagu incarau in su tzúcuru! 4. Etimo srd. Traduzioni Francese se montrer Inglese to show oneself Spagnolo asomarse Italiano affacciarsi Tedesco sich zeigen.

incarrebài, incarredài, incarrelài, incarrelàre , vrb: incarrerai Definizione cumenciare calecuna cosa, aprontare una faina, cumenciare a andhare, pigare s'orruga o su camminu po andhare a logu, ghiare o fàere andhare a una filada fintzes in su sensu de giare annestru, imparu, currègere su cumportamentu; pònnere a filera Sinonimi e contrari abbiare 1, abiai, comentzari, coviare 1, imbrocare, impostai, incaminare, irvinghinzare, temperare, tocai 1 | ctr. iscaminai Modi di dire csn: i. una faina, una festa = comintzare una faina, una festa; èssiri piciochedhu incarrerau = piciocu mannu; incarrerai a ccn. = dàreli annestru, briga, fàgherelu andhare o èssere adderetu, fintzas catzarechelu; su tempus est incarrerendu = est benindhe, est bénnida s'ora, s'est faghindhe tardu, ch'est colendhe; incarrebendi a… (una tzerta ora, tempus) = faci a… a oras de…; incarrelàresi bi'e… = comintzare a tucare a sa bandha de…, incarrerai a andai a…; portai sa brenti incarrerendu = creschindhe, ingrassendhe; no incarrerist! = no comintzes, no torres a comintzare (a chircare chistiones, murrunzare, e gai) Frasi ias giai serrau is ogus po t'incarredai citiu faci a su soli…◊ a passu a passu si est incarrerau faci a domu ◊ andeus a biri no siat incarrerendu a innòi ◊ in monti incarreramu su bestiàmini e dèu mi setzemu a ligi ◊ est incarrebau totu a passu de portanti ◊ piciochedha de doxi annus drommit in su letu de sa mama… gei mi dh'emu incarrerada! ◊ apu incarrebau in su mori de monti po ti atobiai ◊ incarrelamus a cara a s'oriente 2. s'ischiliai de unu muntoni de genti chi dhoi fiat benia iat incarrerau s'intrada de su palàtziu, is iscaberas, ascensoris, ufícius 3. si seus cravaus apari e eus incarrerau a si basai ◊ de sa dí mammai at incarrerau a tenni pensamentus ◊ at incarrerau a tocai su tratori totu timi timi ◊ duas diis dhui funt… istau ca est incarrebendi cuatru mesis! ◊ cumentzai a si codromingiai ca s'ora est incarrebendi! ◊ sa cummédia incarrerat immoi ◊ incarrerat a proi… e at fatu una strossa 4. prus incarrerat s'edadi e prus benint is maladias ◊ tzia Vitória est incarrerendi a is cent'annus ◊ est incarrerendi s’ora de prandi Etimo ctl. encarrerar Traduzioni Francese acheminer, s'acheminer Inglese to route Spagnolo arrancar, encaminar Italiano instradare, avviarsi Tedesco sich auf den Weg begeben.

incartài , vrb: incartare Definizione imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada Sinonimi e contrari imbodhiai 2. su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos 3. no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu Etimo srd. Traduzioni Francese envelopper Inglese to come to a written agreement Spagnolo envolver, encartar, encartarse Italiano incartare, obbligare uno con scrittura, fare un patto col diàvolo Tedesco in Papier einpacken, einen Vertrag schließen, sich dem Teufel verschreiben.

incèndhere, incènnere , vrb: inchèndhere, inchènnere Definizione allúere su fogu, pruschetotu foedhandho de su forru; nau de s'ànimu, de sa mente, provare unu sentidu forte, biu / pps. inchesu Sinonimi e contrari achèndhere, allúere, allumae, atzèndhere, impampidhare | ctr. istudare Modi di dire csn: linna de i. = linnixedha fini po allumai fogu; inchèndhere frammas a… = tzacare, pònnere fogu Frasi mentras tziu Missente fit inchendhendhe su focu, deo ascurtabo in mesu a sa cuzicura ◊ inchendhide su fogu! ◊ a cussa vidha li aviant inchesu frammas 2. s'inchendhides s'ispera ant a lúghere torra custas cortes ◊ sos pitzinnos s'inchendhent iscurtandhe su contu (A.Mura)◊ a vinti annos cudha fiama m'inchendhiat totu ◊ de poeta sas peràulas cheria candho sa mente inchesa est de amore! ◊ si li est inchesa sa cara candho l'ant dimandhata ◊ su tzocu de s'istuturrada inchendhiat s'istànsia Etimo ltn. incendere Traduzioni Francese incendier, enflammer Inglese to set on fire, to fire Spagnolo incendiar, inflamar Italiano incendiare, entusiasmarsi Tedesco anzünden, sich begeistern.

inchietàe, inchietài, inchietàre , vrb Definizione pigare o giare arrennegu; segundhu de ite si narat, avolotare Sinonimi e contrari abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, collobbiare, inchimerai, incrabudhire, infelai Frasi is fuedhus dhus eus ammesturaus a itzérrius candu si fiant inchietai ◊ irrocat che pidore e s'inchietat chi est unu cavanile!◊ tzieta s'inchietat narendi: "Mammai, Santu Pedru est su santu de is piscadoris!"◊ ma poita dha fais inchietai a mamma tua?◊ non t'inchietes, fipo brullandhe! 2. "Maria Cinisu, movidí ca a niscinus istait bèni cussa crapita!", dhi naràt sa bídria po dha fai inchietai!◊ totu cussu chi li aiat contadu cussu pedidore l’aiat inchietadu 3. fiat una noti sentza de luna chi su mari si fiat inchietau Etimo spn. inquietar Traduzioni Francese se fâcher, agacer, s'indigner Inglese to disquiet Spagnolo enfadar, indignarse Italiano inquietare, sdegnarsi Tedesco ärgern, sich ärgern.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definizione coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Sinonimi e contrari achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Etimo srd. Traduzioni Francese se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête Inglese to fret and fume, to make proud, to get cocky Spagnolo alzar el gallo Italiano adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta Tedesco sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

inchimerài, inchimeràre , vrb: inchimeriare Definizione pigare chimera, pigare o giare arennegu, fintzes pònnere in conca calecuna idea a bisura de chimera Sinonimi e contrari abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frasi sendhe míseru isciau, t'inchimeras e ti faghes padronu in prepoténtzia (P.Casu)◊ su chelu si fit inchimeradu e caleit de botu sa irada de s'abba ◊ si bulluzat su mare, dae subra l'inchimerant sas nues… in pag'ora est un'inferru! ◊ sas aeras inchimeradas no faghent isperare in dies bonas ◊ si inchimeras a mie, ti zuro chi non cantas prus in logu! (M.Z.Funedda) Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, s'irriter Inglese to be obstinate Spagnolo obstinarse, empeñarse Italiano incaponirsi, alterarsi Tedesco sich versteifen, sich erregen.

incruài , vrb: incrubai, incrubare, incuare, inculbare, incurbare, incurbiai, incurbiare, incurvare Definizione abbasciare a un'ala, pònnere a un'imboe, culembru; abbasciare sa conca, indrúchere s'ischina a cara a denanti; su si indrúchere a ccn., a su chi bolet s'àteru Sinonimi e contrari ancrucare, cruai, incrunai, inconchinare, incrinire, incrubedhare, incrunai, indortinare, ingruxare, palangai | ctr. arritzare, istantargiai, ficare Frasi m'incurvavo in sa funtana bufandhe a fruncu ◊ si est incrubau a ndi bodhí cosa de terra ◊ fit timendhe a s'incurbiare a cullire crocas ◊ su bentu est tirendi aici e sa mata s'incrubat a cussa parti ◊ zuchet s'ischina a unu cantzu a fortza de istare incurbiau ◊ incrua s'istrexu po pigai prus àcua a tassoni! ◊ totu sas matas s'incrubant ◊ apo incurbadu sa conca e mi so cagliadu 2. su soli si nci fiat incrubendu 3. no est de atzetare goi a conca incurbiada su chi nos benit o chi nos fachent! Cognomi e Proverbi prb: chie meda s'incúrviat su culu si li biet Etimo srd. Traduzioni Francese incliner, pencher, s'incliner, s'humilier Inglese to incline, to bow, to bend down Spagnolo inclinar, agachar, humillarse Italiano inclinare, chinare, inchinarsi, umiliarsi Tedesco neigen, sich neigen, sich erniedrigen.

incrudèschere , vrb: incruèschere Definizione provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai Sinonimi e contrari dòlere, dispiàchere, incrèschere, rànchere / incalèschere, incancheriare Frasi si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu! 2. l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau 3. su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda) Etimo spn. encrudecer Traduzioni Francese regretter, aigrir Inglese to regret, to grow worse (harsh) Spagnolo doler, exacerbar, encrudecer Italiano rincréscere, incrudire, inasprire Tedesco leid tun, sich verschlimmern.

incuculàre , vrb: incugulare Definizione su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa Sinonimi e contrari abbudhonare, annuai 1, cuculare, incumbuxae | ctr. isclarire, ispalaciae Frasi isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu) Etimo itl. incocollarsi Traduzioni Francese se couvrir de nuages, s'assombrir Inglese to cloud over Spagnolo nublarse Italiano rannuvolarsi Tedesco sich bewölken.

incurài , vrb rfl: incurare 1 Definizione giacurare, su si pigare incuru de una cosa o chistione, su si dha pònnere a coro, faendhondhe contu, pentzandhodhoe cun contivígiu Sinonimi e contrari apensamentai, apinnicare, contifizare | ctr. trascurai Frasi iat impromítiu ca si nd'iat a èssi incurau cussu po is campanas ◊ eris parias pro me e oe no ti ndhe incuras! ◊ ghetadí in bratzus mius, no t'incuris de nudha! ◊ immoi no si nd'incuraus prus de totus custus daoris ◊ bene chi deo pacu mi ndhe incuro ◊ de custu dolore no mi ndhe incuro: l'agguanto, za no est forte! Etimo srd. Traduzioni Francese se donner la peine Inglese to mind Spagnolo cuidarse Italiano curarsi, darsi pensièro Tedesco sich kümmern.

indeosàre , vrb: indiosai, indiosare, endiosare Definizione carculare a unu o a una coment'e diosu, diosa, ma nau mescamente in su sensu de dh'istimare forte, a distintu, de dhi pònnere amore mannu meda Sinonimi e contrari abbaradhare, abbelare, ammorare, imbelare, inamorai, ingeniai Frasi ndhe sunt totu indeosados de ti tènnere in favore ◊ si ndh'est indeosada issa e lu pessichit chin ocradas e tzinnos ◊ ndhe so indiosau de cussa pitzoca! ◊ issa no pariat indiosada meda de issu Etimo spn. Traduzioni Francese s'embéguiner Inglese to take a liking Spagnolo endiosar, ensalzar Italiano invaghirsi Tedesco sich verlieben.

indisichíre, indisighíre , vrb: intisichire Definizione bènnere a malu puntu de is dispraxeres, de s'afrigimentu, agiummai coment'e consumare o ispaciare de sa tisichesa Sinonimi e contrari decaire, derrúere, disigare, ilmarrire, indisicare Frasi si est indisighidu pro sa ruina de sa famíllia Etimo itl. intisichire Traduzioni Francese se consumer de chagrin, dépérir Inglese to pine away Spagnolo consumirse Italiano consumarsi dal dolóre, deperire Tedesco sich verzehren.

indúgi, indúgiri, indúgliri , vrb: indulli, indúlliri, indúxiri, undúxiri Definizione indrúchere, fàere abbasciare (sa conca o àteru) a cara a un’ala nau prus che àteru de cosa longa o arta chi a su normale istat prantada; nau de gente, su si abbasciare e fintzes cèdere o tròchere a una fortza, a un’àtera volontade / pres. ind. dèu indullu; pps. indúgiu (in-dú-gi-u), indúgliu, indúlliu, indurtu Sinonimi e contrari abasciai, aúlghere, dòrchere, incruai, indrúchere, indrughire, indugi, muciare / conchinare, cumbínchere, tzèdere Modi di dire csn: i. a unu a fai ccn. cosa = conchinarechelu; i. is costas a ccn. = dàreli surra manna, cannire sas costas a ccn.; a conca indúllia = a conca incrubada; indugi sa cigirista = abbassiare sas pretesas Frasi is manus chi ti sonant campanas de pasca, o paxi, funt is chi t'indullint su ferru in centu ainas bonas (Danese)◊ femu làngia e m'indullemu che filu (Z.Sanfilippo)◊ indulliat is genugus fintzas a terra ◊ no seu dignu de m'indulli po dh'iscapiai is corriedhas de is crapitas ◊ dhi benit ammaròglia a s'indúgliri, si bolit papai!◊ indugit is ogros a terra e fait lavras de erriri 2. mi at indúlliu a cambiai su cuntratu ◊ ammarolla dhi est bénniu a indugi sa cigirista! Etimo ltn. indulgere (indulgeo) Traduzioni Francese fléchir, céder Inglese to give in (way), to flex Spagnolo doblar, ceder Italiano flèttere, cèdere Tedesco biegen, sich ergeben.

infelài , vrb Definizione pigare o giare fele, arrennegu meda, tzacu Sinonimi e contrari abbetiae, acroconai, afelonare, airai, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, imbirdinare, inchietae, infelonae, infelonire, inferronai, renignai | ctr. allegrare, prexai Frasi seis narendindi, de tontesas, po mi acabbai de infelai, oi!…◊ a chini no faint infelai, pigadas a mandronia!… ◊ infelendi po is fillus seu, ca funt dimónius! Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to get angry Spagnolo irritarse, enfadarse Italiano adirarsi Tedesco sich ärgern.

infelloníri , vrb rfl: infelonire Definizione pigare fele, arrennegu meda, a s'airada, su si fàere a una píbera de s'arrennegu Sinonimi e contrari afelonare, imbirdinare, infelai, infellonai, trenesci Frasi si fuant infellonius ancora de prus e dhus boliant cundennai a morti ◊ s'infeloniat e sa mente sua no ischiat decídere su comente ◊ abarrit calmu ca no serbit chi s'infelonit! Traduzioni Francese devenir furieux Inglese to become furious Spagnolo enfurecerse Italiano inviperirsi Tedesco sich erbosen.

infollitài , vrb Definizione bogare fògia, isparare, nau de is matas Sinonimi e contrari follitai, fozire, ifogire, infollai | ctr. irfozire Frasi sa matixedha chi apu prantau est infollitendi: isperaus chi apat pigau bèni! Etimo srd. Traduzioni Francese se garnir de feuilles Inglese to leaf Spagnolo hojecer Italiano méttere fòglie, fogliare Tedesco sich belauben.

infrichíri , vrb rfl Definizione su si pònnere in mesu de cosas e chistiones angenas Sinonimi e contrari cotulare, fichire, infruncuai, intraudhare, intraudhulare, intraugliare Etimo srd. Traduzioni Francese s'ingérer Inglese to interfere Spagnolo entrometerse Italiano ingerirsi Tedesco sich einmischen.

«« Cerca di nuovo