ghermàna , nf Definizione sorresta segunda, de segundu gradu (fígia de tziu fradile o de tzia sorresta de su babbu o de sa mama) Terminologia scientifica ptl Traduzioni Francese cousine germaine Inglese second cousin Spagnolo prima segunda Italiano cugina di 2° grado Tedesco Base oder Cousine zweiten Grades.

giòbe , nm: ciopu 1, giobu, lobu Definizione giru, lobu de cosa (es., filu, fune, codriola) coment'e acapiandho a nodu istrintu o fintzes lenu chi potzat iscúrrere po cassare mescamente animales (ma si narat fintzes in cobertantza po gente); orrugu de sartitzu cun is cabos acapiaos impare; lóriga de cadena Sinonimi e contrari isciocu, lantu Modi di dire csn: giobu de càriga = filleri de càriga; parare su giobu = parai su latzu; giobitu de criadura = cosa chi si apicat in trugu a sa criadura pro no àere male Frasi upas caratzadas de pídigu parant sos giobes a sa libbertade ◊ a giobu mi l'ant tenta sa crabola (G.Fiori)◊ si che torresit a binza gàrrigu de giobos e comintzesit sa catza de sas puzones ◊ retzas, trobeas, giobos fuo, cantos ndhe preparas tue, trassista! 2. at mandhigadu unu giobu de saltitza ◊ est una cadenita totu a giobitedhos ◊ sa cadena est fata a tantos giobos intrados apare Etimo ltn. cop(u)lum Traduzioni Francese nœud coulant, lacet, anneau de chaîne Inglese skipknot, lace, link Spagnolo lazo, eslabón Italiano càppio, làccio, anèllo di catena Tedesco Schlinge, Kettenglied.

giú, giúa , nm: giubu, giui, giuo, giuu, giuvu, Definizione loba de boes domaos (ma si narat fintzes giú de bacas) chi si giunghent impare po tirare su carru, s'arau o àteru / min. giuitedhu, giuxedhu, zuitu Sinonimi e contrari ciuntu Modi di dire csn: arat a otu giús: is terras sunt allenas e is bòis non sunt suus = si narat a befe pro unu pazosu meda, chi istat bantèndhesi fintzas de su chi no tenet; èssiri a giú fatu (nadu de duos)= istare sempre paris, chentza iscrobare mai Frasi s'aradu tichirriaiat a donzi acollada forte de su giuo ◊ teniat unu giuu che vascellu ◊ oi est totu a màchina, no si domant mancu prus giús ◊ issu tenit unu bellu giua Terminologia scientifica msg Etimo ltn. jugum Traduzioni Francese couple de bœufs Inglese yoke oxen Spagnolo yunta de bueyes Italiano còppia di buoi Tedesco Ochsengespann.

golostràrju , nm Definizione donnaghe de golosti, logu totu prenu de matas de lau aresti o alàsiu Terminologia scientifica slg Etimo srd. Traduzioni Francese houssaie Inglese holly wood Spagnolo acebal, acebeda, acebedo Italiano bòsco di agrifògli Tedesco Stechpalmenhain.

gremédhu , agt Definizione nau de cosa de còere sicada, àrrida (es. fae, chíghere), chi est de malu cotu, malu a còere Sinonimi e contrari malacoi | ctr. coxibi Traduzioni Francese de cuisson difficile Inglese hard to cook Spagnolo teniente, verriondo Italiano di diffìcile cottura Tedesco schwer kochbar.

gríglios , nm pl: grillos, grillus Definizione genia de trobea o cadena chi poniant a is manos o a is peis e pesu chi poniant a is presoneris Sinonimi e contrari griglione, musas Terminologia scientifica ans Etimo spn. Traduzioni Francese chaîne Inglese chain, iron block Spagnolo grillos Italiano caténa, céppo di fèrro Tedesco Kette.

grògu 1 , nm Definizione genia de tzintzigorredhu de mare, minudu meda, in colore de chinisu, lisu a pintirighinos, est bonu a papare; dhue at logu ue is grogos funt tzintzigorros de terra, mannos Sinonimi e contrari caragolu 2. su pitzinnu giughet unu grogu de cussos mannos, zogandhe Terminologia scientifica its, monodonta turbinata? Traduzioni Francese escargot de mer Inglese sea snail Spagnolo caracol de mar Italiano lumachina di mare Tedesco Meerschnecke.

gróli , nm: grori Definizione su trotischedhu, sa trota candho est de naschidórgiu / g. caninu = su culivúrria Sinonimi e contrari odhiolu, seju 1, trotischedha, trotiscone, tzurrita Terminologia scientifica psc Traduzioni Francese alevin de truite Inglese trout alevin Spagnolo alevín de trucha Italiano avannòtto di tròta Tedesco Forellenjungfisch.

icudhéi , avb: incudhae, incudhai, incudhane, incudhani, ingudhani, ingudhanis, ingudheni, ingudhenis, incudheis, incudheni, inicudhei Definizione in cudhu logu: avb. de logu atesu de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho Sinonimi e contrari acudhae, deinní, incudhéniche, incudhéchisi, incudhóriche, iniendhe Frasi che l'at giuta a incudhae subra ue no esistit ne fàmine e ne fritu ◊ unu dha spítzuat a innòi, s'atru a ingudhanis, fintzas a candu si ghetant apari! ◊ fint partidos chie a innoghe, chie a incudhane ◊ ispítzua de innòi, tasta de ingudhani, dhi est incumintzau a praxi Etimo srd. Traduzioni Francese , delà Inglese there Spagnolo allá, allí Italiano , di là Tedesco dort.

ifritàda , nf Definizione su ifridare Sinonimi e contrari ifriscada | ctr. caentada, imbudhighinada Frasi arratza de ifritada sa chi at fatu de deris a oe!… Etimo srd. Traduzioni Francese baisse de la température Inglese cooling Spagnolo baja de temperatura Italiano abbassaménto di temperatura Tedesco Abkühlen.

ilbíu , nm: ilviu, irbiu, isviu Definizione su si firmare de fàere calecuna cosa, css. cosa chi faet firmare de fàere istrobbandho e perdendho tempus; tempus po si pigare calecunu gustu o ispàssiu, o fintzes pàusu / sena i. = chentza sessare, chi no sessat Sinonimi e contrari desviu, irbortu, isdrobbu / disilviu, spàssiu Frasi sas abbas de su riu pro lòmpere a su mare no ndhe cherent irbiu ◊ no li dias irbiu, ca tenet presse: làssalu fàghere! ◊ cussu telarzu paret chi sigat ancora sena isviu ◊ comente tia filare donzi die ponzendhe ilviu?! ◊ tantu za so deretu a triballare, cun totu custos irbios chi so tenindhe!… 2. sos afannos sena isvios mi segant su sonnu ◊ su mundhu at puru disilvios e benes chi no connoschides: ndhe dezis beneíghere sos ilvios! 3. mi das tantu a su mese e in prus duas zoronadas de ilbiu (Z.Porcu) Etimo srd. Traduzioni Francese entrave, gêne Inglese hindrance, inconvenience, loss of time Spagnolo estorbo Italiano intràlcio, disturbo, pèrdita di tèmpo Tedesco Hindernis, Störung, Zeitverlust.

ilvàriu , nm: irbàriu, irvàliu, irvàriu, isvàriu Definizione su essire de sa normalidade, su no èssere normale, fàere machines, su no ammentare, su cambiare a machine, àere istrobbu Sinonimi e contrari ammàchiu, avarioni, badalocu, disvàriu, ibbarione, iscàsciu, istentériu, isvarionzu, vadiore / irballu, irbortu, isdrobbu | ctr. sabiesa Modi di dire csn: àere i., pònnere in i. = irbariare, ammachiaisí, fai ammachiai; i. de amore = pèrdiri sa conca, ammachiaisí po ccn. o calicuna; si no apo i. = si no arregordu mali, si no tengu istrobbu; fàchere caminu irvàriu = fai moris fadhitus (e fintzas su matessi caminu a su contràriu) Frasi ognunu in tantu isvàriu chircat e no agatat un'iscampu ◊ s'ispesa tropu manna lis at fatu a irbàriu ◊ cuss'irvàliu mannu chi est s'amore ◊ ello cust'irvàliu candho ti est bénniu a conca? 2. no naro, no conto isvàriu: est beridade connota! ◊ a donzi passu fatat un'isvàriu e s'iscollet in cantos passos ponet! 3. si no apo ilvàriu, cras depo partire Etimo itl. disvario Traduzioni Francese bêtise, radotage Inglese frenzy, crazyness, being beside oneself Spagnolo desvarío Italiano delìrio, insensatézza, l'essere fuòri di sé, sviaménto Tedesco Fieberwahn, Unbesonnenheit, Verirrung.

imbajoschídu , pps, agt: imbajuschidu Definizione de imbajoschire; chi est prexau che pasca, cuntentu meda Sinonimi e contrari allegru, cuntentone | ctr. dispiàchiu Frasi su grígliu imbajuschidu, lendhe su bolu a sa tzega, a su nare de su re ch'est atapadu ◊ su coro imbajoschidu ndhe cheret brincare a fora, est fatzelladu! Traduzioni Francese joyeux Inglese cheerful, overflowing with joy Spagnolo alegre Italiano ílare, gàio, traboccante di giòia Tedesco fröhlich.

imbaràtzu , nm: imbarratzu, irbarratzu, immaratzu Definizione trastu béciu, cosa chi si tenet a istrobbu, pigandho logu, cosa de fuliare: si narat fintzes de cosas de papare pagu de giudu, cosa chi passat sa gana chentza giare sustàntzia Sinonimi e contrari baldulete, bascaràmene, carramacina, istivuzu Frasi at passadu parte de sa vida in mesu de sos imbaratzos ◊ ses solu rafiendhe in sa terra, istratzendhe imbarratzu ◊ no ti dao immaratzu cun is mutetos mios ◊ lu reduint che bículu de istratzu de che frundhire in mesu de s'imbarratzu 2. lea unu mossu de pane e casu, chi cussos imbarratzos no ti faghent nudha! Etimo itl. imbarazzo Traduzioni Francese bagatelle Inglese bulk Spagnolo trasto Italiano qlsc. di ingombrante Tedesco Sperrgut.

imbàtidu , nm: imbàtiru Definizione bentu friscu de mare chi movet is undhas e infriscat s’abba, pruschetotu de su Sud Sinonimi e contrari australe, imbatu* Frasi su piscadori portat sa pedhi niedha, arrecota de su soli e de s'ària salia de s'imbàtiru chi ndi benit de mari Terminologia scientifica tpm Traduzioni Francese brise de mer Inglese sea breeze Spagnolo viento marero Italiano imbatto, brézza di mare Tedesco Meeresbrise.

imbodàu , agt Definizione chi costumat a tènnere modos bonos in su fàere Sinonimi e contrari aggrabbadu, ammodau, ammodidu, assetiosu, garbosu | ctr. malammodidu Traduzioni Francese bien élevé Inglese well-mannered Spagnolo correcto, educado Italiano di buòne manière Tedesco manierlich.

impagliàda , nf: impallada, impalliada, impazada Definizione genia de butillione bestiu finas a mesania / fenu o erba de impagliadas (pro fàghere fundhos de cradeas) = Sparganium emersum, S. simplex Sinonimi e contrari fiascu Frasi de binu ndh'apo pienu tantas impazadas, ca mi l'ant bantadu meda ◊ at torrau a prèniri un'impagliada cumentzada Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese fiasque Inglese flask Spagnolo botella revestida de paja Italiano fiasco rivestito di pàglia Tedesco Strohflasche.

incarramacinài , vrb Definizione betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas Sinonimi e contrari imbarratzare Etimo srd. Traduzioni Francese encombrer de fanfreluches Inglese to hamper with trifles Spagnolo llenar un lugar de baratijas Italiano ingombrare di cianfrusàglie Tedesco mit Krams überfüllen.

incaussài , vrb Definizione nau de cosa chi s'ingurtit, àere dificurtade a passare in su gúturu; asciutare sa buca (nau de cosa chi si papat po s'efetu chi faet a sa buca, ca essit arrasposa) Sinonimi e contrari aèschere, arrèschere, incaussire Frasi a Sarbadori, comenti at biu sa pobidha, dh'incaussat su binu! 2. tengu sa buca totu incaussada de cussu cachi chi apu papau Traduzioni Francese de travers Inglese which goes the wrong way (said of food) Spagnolo atragantar Italiano andare di travèrso (détto di cibo) Tedesco in die falsche Kehle kommen.

insàmus , prep, cng, avb: antamas, intàmada, intamas, intambus, intamen, intames, intamis, intamu, intemes, intomas, intramus Definizione coment’e prep. e cng. giaet s'idea de unu càmbiu, de fàere, o pònnere o nàrrere una cosa a su postu de un'àtera; podet giare fintzes s'idea de àteru, cosa in prus Sinonimi e contrari annotamala, imbecis, tamen* / assora, inciandus / annotamala Frasi intamas de sa manu iat artziau su pei ◊ dispraxit a sa genti manna puru, intamis de a is pipius isceti ◊ no si fidaiat mancu de sos ojos suos intrames de sos ojos anzenos ◊ immoi is crabas no dhas faint caminai mancu a dedí insamus de a denoti 2. intamen de ndi dhi bèniri gosu dhi fiat abarrau unu sentidu de isbuidori ◊ si abbaidaiant a ógiu tortu, intames de si faedhare ◊ mancu abba dhi at dadu, intomas de dhi dare dinari!◊ intemes de las iscríere, sas cantones, si las at registradas 3. de custu intamas sos ambassadores no ndhe faedhant (G.Sanna)◊ intamis, una fémina si est acostada a su tziu po dhu preguntai Traduzioni Francese au lieu de, au contraire Inglese instead of, on the contrary Spagnolo en vez de, en lugar de Italiano invéce di, anziché Tedesco statt.

«« Cerca di nuovo