educàe, educài, educàre , vrb Definizione giare annestru, imparu, educatzione Sinonimi e contrari adducare, ammaistrae, annestrare, imparai Frasi is mammas chi no iscínt educai is fillus dhus lassant in sa bia a tanti oras de noti! ◊ ca ses maza-muzere cheres postu in prejone pro ti educare chin menzus iscola! (M.Z.Finedda) Traduzioni Francese éduquer Inglese to bring up Spagnolo educar Italiano educare Tedesco erziehen.

ficàre , vrb Definizione pesare, pònnere istrantagiau, prantau, pesaresindhe istrantàgiu, pesaresindhe de letu sanandho de ccn. maladia Sinonimi e contrari arritzare, fichire, istantargiai, pesai, pònnere, sanai | ctr. crocai, incruai Modi di dire csn: ficare de renes = andai mellus, assusai, tènniri prus pagu abbisòngius; ficare simpatia, ódiu a unu = ghetai, pònnere, àere, muntènnere simpatia, ódiu a unu; ficare che preneta = incravai de no si mòviri prus; ficare dentes a una cosa = intràreli dentes, resessire a la segare a dentes, a ndhe istacare unu mossu Frasi ficadindhe ritzu, ca corcadu no andhat bene a fàghere custa cosa! ◊ ficare unu furcarzu, unu rocu, puntzas in su muru ◊ si l'at cotadu suta, gherrendhe, e li at ficadu sos benugros in mata 2. una die non ficheis piús e nos lasseis pro sempre ◊ gasi giompant a cras e chi si fichent! ◊ si fico dae letu isto in terra frundhidu Traduzioni Francese ériger, enfoncer, s'élever Inglese to erect, to hammer, to get up Spagnolo erigir, hincar, levantarse Italiano erìgere, conficcare, alzarsi Tedesco errichten, einschlagen, aufstehen.

fichíre, fichíri , vrb Definizione pesare, pònnere prantau, pesaresindhe istrantàgiu, in pei; istichire, pònnere aintru de ccn. cosa a fortza, a incracadura Sinonimi e contrari arritzare, clavai, ficare, fíchere, incasciae, incotzigare, istichire, pesai, pichire, tzacare | ctr. arrúiri, colcare / bocare Modi di dire csn: fichirisí un'idea in conca = tzacaresiche o pònneresi carch'idea in conca; fichire in bonu = ghetai géniu, pònnere amore, leare a bon'ogru; fichire in malu = tènniri malu sànguini a unu, tènniri tírria; èssere comente la fichit = comente l'afilat, acomenti dha pigat; fichire a oju = castiai cun disígiu; fichirebbei su cúcuru (in calecuna cosa)= perderebbei ma sighire a triballare, a fàghere su matessi Frasi fíchidi reu e iscúltami bene! ◊ Giuanne no podet fichire a nudha ca est freadu ◊ candho est essidu su zuighe si ndhe sunt totugantos fichidos ◊ apenas fichidu, intendhet sas ancas modhes, azummai a tremuledha ◊ fichimus turres e digas 2. de sa brigúngia, si nci est fichiu in s'istampu prus piticu ◊ at fichidu unu giau in su muru ◊ fichirinci is didus in buca e circa de ndi caciai totu! 3. cussu nci fichit su nasu in dónnia cosa ◊ si ficheit in conca s'idea de l'apostare tota note pro l'agatare ◊ bi l'at fichida in bonu e lu giughet in pranta de manu ◊ bi l'at fichida in malu e calesisiat cosa fatat no li aggradat ◊ sa zente est comente la fichit: boga sa fama e drommi! ◊ cudha peta fit calda calda chi cheriat fichida a oju pro su fiagu bellu chi teniat ◊ su pastore a bortas faghet annadas bonas e ballanzat, a bortas bi fichit su cúcuru e ndhe perdet sacu e sale Etimo itl. ficcare Traduzioni Francese se lever, enfoncer Inglese to stand up, to stick Spagnolo levantarse, clavar, hincar Italiano alzarsi in pièdi, conficcare Tedesco aufstehen, einschlagen.

ifogàdu , agt: infogadu, infogau Definizione coment'e chi portet fogu, budhiu meda, fintzes totu allutu de fogu, orrúbiu che fogu / infogadu de amore = chi sentit amore meda, mannu, forte Sinonimi e contrari budhidu, focosu, infogarau, infogatzadu Frasi infogadas auroras illúminant sas aeras ◊ su vulcanu est unu monte infogadu ◊ a cara si mi paret Luciferru cun sos ojos maduros infogados ◊ sa luna si soliat mustrare in s'orizonte totu ifogada Traduzioni Francese enflammé Inglese heated up Spagnolo ardiente, colorado Italiano infuocato Tedesco glühendheiß.

ilboligàre , vrb: ilvoligare, irbodhiare, irbolicare, irboligare, irvolicare, isbodhiare, isboligare, isvodhiare, isvoligare, ivoligare, sbodhiai Definizione apèrrere, istèrrere una cosa imbodhigada o fata a lómboru (o a lobos); foedhare de una chistione coment’e ispiegandhodha; rfl., nau de sa manera de fàere sa cosa, fàere impresse, cun lestresa, cun coidau Sinonimi e contrari illorigare, ispirigare, istèrrere, istròbere, istrobillai, spodhai / acoidai, ispontziai | ctr. allomborae, imbodhiai / istentare Frasi at isvoligadu s'atzola ◊ si nche at irbolicau sa fardeta ◊ est pensandhe a comente irboligare su filu de sa vida sua 2. aiat in mente de fàghere unu discursu difítzile e isvoligadu cun chentu lemas, ma posca at timidu chi l'apataiant in calchi modu cun su professore 3. si no t'irbóligas ti lasso e mi che andho! ◊ cheret chi nos isvodhiemus si cherimus fàghere a tempus! ◊ bi sunt cudhos chi pro s'irboligare de chistiones e pilisos truncant in curtzu: si fuint!◊ cosa de nudha a l'irbolicare sa pràtica de un'amicu suo in ufíssiu!… Traduzioni Francese dérouler, démêler, déployer, se dépêcher Inglese to unwind, to roll into a ball, to lay, to hurry up Spagnolo devanar, extender, darse prisa Italiano svòlgere, dipanare, distèndere, spicciarsi Tedesco abwickeln, ausbreiten, sich beeilen.

imbelleitàre, imbelletài , vrb Definizione giare o pònnere su belletu; pònnere belleis, prendhas, carrigare de belleis, ammontare cun arte ccn. cosa po dhi giare un’àtera apariéntzia Sinonimi e contrari arrossetai 2. sacrificada note e die che teraca, pagos mamentos li restaiat pro si pòdere imbelleitare Traduzioni Francese farder, orner de clinquant Inglese to make up Spagnolo maquillar, engalanar Italiano imbellettare, inorpellare Tedesco schminken, beschönigen.

immelmàre , vrb: immermare, irmermare, irmermiare, ismermiai, smarmai Definizione bogare de pare sa carena, segare is arremos o mermos; bogare, segare su burdàmene de una mata, is cambos chi no balent o istrobbant sa créschia Sinonimi e contrari irmermedhare, iscempiai, iscroniai, iseniare, istropiai, isvrembare, sciguriai, sciorbedhai / immalmare, irgemmellai Frasi si ti ponzo manu, oe t'irmermo! 2. e tenio àsiu, deo, a ischirrare, a ilmutzare, a bogare in loba, a pudare, a immelmare, a isalmentare: nudha, una binza betza prena de malesa! (A.Cossu) Etimo srd. Traduzioni Francese démembrer, défigurer, ébourgeonner Inglese to prune, to disfigure, to split up Spagnolo desmembrar, deschuponar Italiano smembrare, sfigurare, scacchiare Tedesco zergliedern, ausgeizen.

impompitàre , vrb rfl Definizione cuncordare totu bene, fàere bellu Sinonimi e contrari acocorodhare, addinghillai, afrinnicai, allaputzai, arrepicai 2 Frasi su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat, cantat cretendhe de àere boghe bella Etimo srd. Traduzioni Francese se pomponner Inglese to dress up Spagnolo acicalar Italiano agghindarsi, infronzolare Tedesco sich putzen.

impuntzonàre , vrb Definizione istare coment'e a su punghe punghe, ispinghe ispinghe atzitzandho po fàere mòvere s'àteru a calecuna cosa (e no sèmpere de bonu) Sinonimi e contrari impunciai, impuntzonire, inciulai, infruncuai, inzibbire, ispuntzonare Frasi aviat una fortza che dimóniu e bastavat apenas de l'impuntzonare pro afocare unu cristianu Etimo srd. Traduzioni Francese inciter, inciter à la révolte, pousser Inglese to instigate, to stir up Spagnolo instigar Italiano istigare, sobillare Tedesco anstiften, aufhetzen.

inchésu , pps, agt, nm Definizione de inchèndhere; tanti de linna chi bastat po una cota de pane, sa cota de su pane / fàghere s'i. = allúiri, imbudhidai su forru po còiri su pani Sinonimi e contrari abbrigau, allutu, inchessu | ctr. istudau Frasi si at inchesu unu mesu zigarru e si l'est assaporjandhe ◊ framma de passione ant inchesu sa mente tua 2. ocros inchesos de focu ◊ unu fogu inchesu ti brujat ◊ sa làmpana est inchesa ◊ Anzeledha est a conca bassa, chin sa cara inchesa che su meladidone 3. chie faghet pane depet cumprèndhere candho est ora de fàghere s'inchesu Traduzioni Francese allumé Inglese lit up, on (switched) Spagnolo encendido Italiano accéso, incandescènte Tedesco angezündet, glühend.

inciorodhàre , vrb: intzarodhai, intzorodhare, intzurudhare Definizione betare apare a s’afaiu, chentza critériu, fàere un’ammesturitzu de cosas diferentes, fàere un’atzorodhu trebballandho, foedhandho; fintzes isciúndhere a meda, a tropu, cosas de papare Sinonimi e contrari aciapuciae, ciorodhai, impiastai, improdhai, inciapugliare, inciobodhare Frasi ita totu est intzarodhendu cussu fac'e tontu?! Etimo srd. Traduzioni Francese gâcher, faire grossièrement Inglese to mess up Spagnolo chapucear Italiano fare pastìcci Tedesco Pfuschereien machen.

incorài , vrb: incorare Definizione pigare, giare o pònnere coràgiu Sinonimi e contrari acoragire, alentai, incoragire, indanimai Frasi tra sas laras si ànimat, s'incorat cun totu su profumu e sa friscura de cussa buca chi adorat! (B.Mureddu)◊ totus funt incorendi su pipiu timarosu a papai ◊ dh'at incorau nendidhi de no si arrendi mai Etimo srd. Traduzioni Francese redonner du courage Inglese to cheer up Spagnolo animar, alentar Italiano rincuorare Tedesco ermutigen.

infuteràre , vrb Definizione pigare afuta, tzacu, arrennegare meda Sinonimi e contrari acroconai, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre en colère Inglese to flare up Spagnolo enfurecerse Italiano infuriarsi Tedesco wütend werden.

ingiomàre , vrb: inzamare, inzomare Definizione fàere sa madassa a lómboru; in cobertantza, cuncordare ccn. cosa (no sèmpere po su bonu) Sinonimi e contrari tròbere / ordimignare / imbuvonare Modi di dire csn: andhare inzoma inzoma = andai a s'apràpidu; inzomare trampas = cuncordai ingannus Frasi onnamanna intraiat s'atzola in su chíndhalu e inzomaiat sos lórumos 2. fint sas oras de cantare, de inzamare e tèssere tramas, bisos de amore! ◊ de istivinzos chie piús ndh'ischiat piús ndhe inzomaiat ◊ ant inzomadu totu cussu pro chi isse si cójuet sa mama in càmbiu de sa fiza ◊ mirade, no sunt fàulas ch'inzomo! ◊ su chíndhalu de sa presse est inzomendhe su filu a s'imbesse de custu vívere brivu de assussegu Etimo srd. Traduzioni Francese pelotonner Inglese to wind up Spagnolo ovillar Italiano aggomitolare Tedesco aufwickeln.

ingòllede, ingòllere, ingòlli , vrb: ingòlliri Definizione arregòllere (cosa) a istrégiu, gente a domo, arregòllere coment'e buscare calecunu dannu, una maladia, cropos, surra; fèrrere a unu iscudendho, tocandho o movendho àtera cosa comente podet capitare chentza dhu bòllere, rfl. fàere male (es. segada, pistadura) cun calecuna cosa chi si manígiat; pigare e portare; incasciare calecuna cosa in mesu de àteras / pps. ingóllidu, ingoltu, ingortu; 1ˆp. sing. ingòrgio; ingòlliri a unu a presoni = acorrai a presoni, impresonai Sinonimi e contrari aciapai, collire, incolliare, leare, picare, poltare / fèrrere Frasi issu nd'ingollit un'arrogu de linna de terra ◊ ingollimia, assumancus su coru, in cussa carrotzedha! ◊ ingollassí unu fodhi de bértua de cartúcias, ca dhi ammostu is perdixis! ◊ de totu cussa cosa ndi at ingortu doxi cadinus prenus ◊ su frutu bollit ingortu prima de ndi arrúiri de sa mata ◊ tue bae: custa cosa dh'ingòrgio geo! 2. est istétiu avértiu de t'ingolli a domu sua ◊ mamma fiat circhendumí po m'ingòlliri a domu ◊ mammai m’ingolliat po dhi fai cumpangia 3. isperaus de no ingolli maladias ◊ e ite male as ingóllidu, puru?! ◊ ndi ap'ai ingortu de sobi, de istracias e de bentu!…◊ nd'ingollis una surra cantu de unu burricu! ◊ gei est isbucaciau, ma ge ingollit puru! ◊ lah ca ingollis su pipiu cun cussa nai de linna! ◊ mi seu ingortu cun su gortedhu ◊ corpu de balla dh'ingollat! ◊ ponimí in terra, ca m'ingollis! 4. candu si crocat su chi aciapat ingollit, po si trogai is peis ◊ lah de ingolli cosa de papai, ca no iscieus a it'ora eus a torrai! ◊ ingolli s'iscartedhu, ca si nci torraus a bidha! ◊ at ingólliu a su babbu a codhu ◊ como no ingollent su santu a codhu ma in tratore 5. ingolledi s'iscannu e acostidindhe a su fogu! ◊ is àbbilis iant ingortu impari cun is làntias unu bandoedhu de ollu ◊ ingolleimí a cumpàngiu cun bosàterus! ◊ Gesús iat ingortu cun issu tres discípulus ◊ de pani nd'ingollis o torras a chitzi? Etimo itl. incogliere Traduzioni Francese ramasser, attraper, blesser Inglese to pick up, to take, to wound Spagnolo recoger, coger, herir Italiano raccògliere, prèndere, ferire Tedesco fassen, verletzen.

intanàe, intanài , vrb: intanare Definizione intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat) Sinonimi e contrari abbuare, abbusare 1, acalare, aclisare, acuae, afufai, ammagare, apatai, atanai, atupare, cuerrai, frànghere, imbusare, impercusinare, infoxinae, inserrai, intupai, intuvedhare, istichire, istumponai Frasi s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe 2. a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris Etimo srd. Traduzioni Francese rentrer dans sa tanière, se cacher Inglese to go back to one's den, to hole up Spagnolo esconderse, encerrarse Italiano rintanarsi Tedesco sich verkriechen

intrebedhài , vrb: introbedhai Definizione nau de cosa, de chistione, èssere o essire totu troboia, betada apare, difícile, mala a iscapiare o a cumprèndhere / i. sa língua = cufúndheresi faedhendhe, agatare difítzile a faedhare Sinonimi e contrari atrepillai, atrobodhare, atrobutzare, imbogiare, imbrabugliare, trabojare, trebedhai, trobodhicai Frasi sa chistioni est cumentzendi a s'introbedhai ◊ cussu s'intrebedhat fuedhendu ◊ fostei si nci est ammisturau e at introbedhau sa cosa ◊ mancu mali, a vostè no dh'introbedhat sa língua! ◊ cun custus dícius… issu est circandho de introbedhai totu is chistiones! 2. seu intrau in s'àcua e in cambas s'est intrebedhau unu cantu de erba de mari Etimo srd. Traduzioni Francese brouiller Inglese to tangle up Spagnolo enredar Italiano ingarbugliare Tedesco verwirren.

intzibbàre , vrb Definizione prènnere a intibbu; tzatzare a meda Sinonimi e contrari istibbire, stibbai / satzai Etimo ctl., itl. estibar + inzeppare Traduzioni Francese remplir jusqu'au bord, entasser Inglese to fill up, to cram Spagnolo colmar, llenar Italiano colmare, stipare Tedesco auffüllen.

intzimentàre , vrb Definizione prènnere, fàere o carragiare a cimentu Sinonimi e contrari aciumentai Traduzioni Francese cimenter Inglese to fill up with cement Spagnolo cementar Italiano cementificare Tedesco zementieren.

irmurtíre , vrb: ismultire, ismurtire Definizione pèrdere s'abba, nau pruschetotu de erbas e linnas (ma fintzes de casu nou, de arrescotu); fintzes coment'e prentzare, fàere pèrdere s'abba Sinonimi e contrari addormicare, sumortire Etimo srd. Traduzioni Francese dessécher Inglese to dry up Spagnolo marchitar Italiano smùngere Tedesco den ganzen Saft saugen aus.

«« Cerca di nuovo