A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

deificài, deificàre , vrb Definizione cunsiderare a unu coment’e chi siat unu deus.

deína , nf Definizione fémina chi nanca ischit o intzertat su benidore, cosas chi no at bistu, agiummai coment'e chi siat unu deus Sinonimi e contrari andoviniadora, brúscia, maghiarja Cognomi e Proverbi smb: Deina Etimo srd. Traduzioni Francese devineresse Inglese foreteller Spagnolo adivina Italiano indovina Tedesco Seherin, Wahrsagerin.

deinàre , vrb: divinai, divinari Definizione nàrrere o intzertare is cosas giustas innanti de acontèssere / divinarisí = andhare a si ndhe faedhare cun su majarzu Sinonimi e contrari addeinare*, atzertai, indeinare, ingertai, teinare | ctr. fadhie Frasi no est resessita a deinare su tempus imbeniente ◊ "deo deino duas bortas a sa chida", naraiat cudhu.

deinàre 1 , vrb: dejunare, deunare, deunzare, diunare Definizione istare chentza papare, fàere a mancu de papare Sinonimi e contrari geunare*, irgeunzare | ctr. mandhicare, papae Frasi no apo deunadu in pitzinnia e dias chèrrere chi deune a betzu? ◊ at postu sos cocois a deinare ◊ nàrali puru chi como deunzet e no t'importet mancari murrunzet! ◊ si deinat in tempus de carésima ◊ cudhu fariseu nachi deinaiat duas bortas a sa chida Traduzioni Francese jeûner Inglese to fast Spagnolo ayunar Italiano digiunare Tedesco fasten.

deinnàntis , avb Definizione de innantis, de o in su tempus passau Sinonimi e contrari innanti | ctr. apustis Frasi deinnantis sa luxi in is domos si faiat cun sa candela a ollu Etimo srd.

deinní , avb Sinonimi e contrari inibe, icudhei | ctr. inoghe Etimo srd.

deinósu , agt Definizione de deinu, chi indeinat Frasi peràulas deinosas cussas de mamma: sas bijiones suas isteint cufrimmadas Etimo srd. Traduzioni Francese prophétique Inglese prophetic, premonitory Spagnolo profético, premonitorio Italiano profètico, premonitóre Tedesco prophetisch.

deínu , nm Definizione ómine chi nanca ischit o intzertat su benidore, cosas chi no at bistu, agiummai coment'e chi siat unu deus Sinonimi e contrari addeinadore, incerteri / brúsciu, maghiarju Frasi si fui istau a sa prima deinu no fui istétiu in manos issoro! Etimo srd. Traduzioni Francese devin Inglese foreteller Spagnolo adivino Italiano indovino Tedesco Seher, Wahrsager.

deínu 1 , nm Sinonimi e contrari dejunu Frasi su dutore li aiat cumandhadu de si pònnere a deinu (G.Addis).

deíscia , nf: deíssia, devíssia Definizione cosa in bundhàntzia, a meda / a d. = a meda Sinonimi e contrari abbundhànscia | ctr. iscassia, merchinzia Frasi cantos teracos de babbu meu tenent pane a deíscia, e deo inoghe morindhe de fàmene! ◊ lis riet a intundhu su beranu cun sas bellesas suas a deíscia (P.Casu)◊ sa gioventura est beranu chi at sos donos a deíscia ◊ de lamentos si ndhe intendhet a deíscia ◊ pregaiant a su santu de lis cuntzèdere annadas bonas e salude a devíssia Etimo itl. divizia Traduzioni Francese abondance Inglese abundance Spagnolo abundancia Italiano dovízia Tedesco Fülle.

deísmu , nm Definizione genia de filosofia chi leat totu sa realtade coment’e divinidade e no credet in d-unu Deus personale distintu de sa cosa.

deíssia deíscia

deísta , agt, nm Definizione chi o chie tenet ideas de deismu.

déju , nm Definizione a logos, daju, manera lena de fàere Frasi oje mi l'apo leada chin deju cumprendhe su trivàgliu (G.Chessa).

dejunàre deinàre 1

dejúnu , nm, agt: deunu, deunzu, digiunu, dijunzu, diugnu, diunu, diunzu Definizione su istare chentza papare; chi est chentza papare, chi no at papau / segare su deunzu = papai innantis de acabbai su tempus de su giaunu; èssere a sa deuna = chentza manigare, sentza de ai papau nudha de diora; faci de digiunu = isfaciu, légiu, mortu de fàmini (nau a menisprésiu) Sinonimi e contrari deinu 1, giaugnu, irgeunzu / geunu*, giaúngiu, irgeunzu, irgiaúngiu | ctr. satzau Frasi est faghindhe su deunzu ◊ in chida santa fit sempre faghindhe peneténscia e in deunzu 2. candho pesat sa boghe a sa deuna, no si devet permítere su paone, mancu brullendhe, a si pònnere afaca! ◊ custu binu lu podes bufare finas a sa diuna Traduzioni Francese jeûne, à jeûn Inglese fasting Spagnolo ayuno, en ayunas Italiano digiuno Tedesco Fasten (Pl.), nüchtern.

deldiciàdu, deldiciàtu , agt, nm: derditzau, diddiciau, dildiciadu, dirditzau, disdiciadu, disdiciau, disdisciadu, disditzau, trediciau Definizione chi o chie at tentu o tenet mala fortuna, dannos mannos o chi dónnia cosa dhi andhat male; chi portat disdícia, isfortuna Sinonimi e contrari disagurau, disdiciosu, irgianadu, istraliosu, mabassortau, malafadau, scedau / cdh. disdiciatu | ctr. afortunadu, diciosu Frasi deldiciados, custa disaura est tochimentu contra a sos pecados! ◊ mai prus, a mei, disdiciada, cuntzédiu at a èssi s'ogu de custa luxi! (P.Rombi)◊ pro olvidare canta, disdiciadu! ◊ disdiciadu, su chi mi est rutu ite raju niedhu! (P.Mossa)◊ a dolu mannu, so derditzau! ◊ a sa deldiciata che li cheriant segare sa conca 2. tonca e istria sunt puzones disdiciados de sa note Cognomi e Proverbi prb: no faltat pena a chie est disdiciadu Etimo spn. Traduzioni Francese malheureux, malchanceux Inglese unfortunate Spagnolo desdichado Italiano disgraziato, sfortunato Tedesco unglücklich, Unglücksmensch.

deleàdu, deleàu , agt Definizione chi giughet sa conca leada de calecuna idea, chi est pentzandho in àteru e no atuat bene a is cosas chi est faendho / fàghere a sa deleada = a sa maconatza, chentza critériu Sinonimi e contrari bambioco, braballu, isàbbitu, sbeliau, tzinnai Frasi posca, su macu abbeladu, pariat unu murone, che ómine deleadu, e totu abbucallotadu ne chinnit ne nudha narat (Limbudu)◊ cudhu pipiu fut sèmpere deleau e no pentzaiat si no a su zogu Etimo srd. Traduzioni Francese imbécile Inglese silly Spagnolo imbécil Italiano scimunito Tedesco gedankenlos.

dèlega , nf Definizione genia de autorizatzione, prus che àteru iscrita, chi unu giaet a un'àteru po fàere su dovere in parte sua Frasi su síndhigu daet sa dèlega a sos assessores pro s'incurare donzunu de una parte de s'amministratzione ◊ a votare no si podet fàghere a dèlega: bi depet andhare onzunu isse, su votu est personale ◊ toca, papa e a pustis mi firmas sa dèlega de sa pensioni Traduzioni Francese délégation Inglese proxy Spagnolo mandato Italiano dèlega Tedesco Vollmacht.

delegàdu , pps, agt, nm: delegau Definizione de delegare; chi o chie tenet sa dèlega; giuighe incarrigau po una càusa.