A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

donnàghe dennàghe

donnamànna , nf: onnamanna Definizione sa mama de su babbu, de sa mama Sinonimi e contrari aba 1, ajaja, bisàgia, mannedha, minnanna, tiatia Frasi istaimus a inghíriu de donnamanna a nos contare sos contos ◊ donnamanna si setziat cun su fusu e sa ruca a filare pubadas de linu ◊ donnamanna fit fémina sàbia comente lu podet èssere chie at ludrigadu totaganta vida ◊ fit a sa criadura donnamanna e connada dae frade… Terminologia scientifica ptl Traduzioni Francese grand-mère Inglese grandmother Spagnolo abuela Italiano nònna Tedesco Großmutter, Oma.

donnéri , agt, nm Sinonimi e contrari bragheteri, ebbaresu, feminari Etimo srd.

dónni, dónnia dògna

donniasàntu , nm: dugnassantu Definizione su de úndhighi meses de s'annu Sinonimi e contrari santandria Terminologia scientifica tpc Traduzioni Francese novembre Inglese November Spagnolo noviembre Italiano novèmbre Tedesco November.

donniúnu dognúnu

dónnu , nm Definizione fut su títulu de arrespetu de is Giuighes e fintzes de is píscamos, apustis fintzes de ómines de famíglias nóbbiles erricas sardas; títulu de arrespetu chi si giaet a persona manna, parente; ómine erricu chi cumandhat in sa bidha, su mere, su chi cumandhat in calecunu trebballu / donnu sogru (nadu onnusogru) = sogru, su babbu de sa muzere pro s’ómine, su babbu de su maridu pro sa fémina; donnu mannu = ajaju; donnu fradi = su frade prus mannu Sinonimi e contrari don / pressipale 2. sos donnos no si abbàssiant a su paris de sos pedhones ◊ su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu, teracu de pagos donnos chi istant in sa comodidade Etimo ltn. dominus Traduzioni Francese seigneur Inglese sir, mister, gentleman Spagnolo señor Italiano signóre Tedesco Herr.

donnumànnu , nm Definizione su babbu de mamma o de babbu Sinonimi e contrari abu, ajaja, bisàgiu, mannoi, minnannu, nannai, nonnoi 1, tadaju Terminologia scientifica ptl Traduzioni Francese grand-père Inglese grandfather Spagnolo abuelo Italiano nònno Tedesco Großvater, Opa.

donnútzu , nm Definizione mere de terrenos e de bestiàmene grussu, bacàrgiu.

donosía , nf Sinonimi e contrari donosidade Frasi sa donosia sua est tantu manna e innossente est che un'anzeledha (M.Z.Funedda) Etimo srd.

donosidàde, donosidàdi , nf Definizione su èssere donosos, nau mescamente de sa bisura, de sa manera de fàere e de si mòvere Sinonimi e contrari dechidesa, ermosura, galania | ctr. legesa 2. su beranu at bestidu de donosidade acisadora totu sa cussorza Traduzioni Francese beauté, charme Inglese prettiness Spagnolo donosidad Italiano graziosità, avvenènza, leggiadrìa Tedesco Anmut.

donósu , agt Definizione chi tenet donos meda, pruschetotu in bellesa Sinonimi e contrari déchidu, galanu / cdh. dunosu Frasi candho mi as fatu innamorare fist donosa che una fada ◊ sento cantu manna e santa est s'òpera mia úmile e donosa preparendhe a sa vida fatigosa de s'ómine sa débbile pianta (A.Casula)◊ tue in su rampu donosa mustras su tratu galanu ◊ cun su coro ti miresi ca fis dechida e donosa ◊ no pràngiast, maurredhina donosa, po sa malasorti! (E.Spiga) Etimo spn. Traduzioni Francese séduisant, joli Inglese pretty Spagnolo donoso Italiano avvenènte, grazióso Tedesco hübsch.

dóntzi dògna

dónu , nm Definizione cosa, bene, chi si faet a dadura, chentza nudha in càmbiu (si no est fatu cun iscopu); calidade bona, capacidade chi no dipendhet de imparu ma chi si tenet de naturale; su pl. sos donos funt s'oraria (is sinnalis o donatia) chi su cojuau nou giaet a sa fémina Sinonimi e contrari dàdiva, donatia, presente, regalu / donesa Modi di dire csn: in donu = chentza paga, a regalu; papadonus = amantiosu de regalos, chi istat apitendhe regalos Frasi bellu, mih, su donu chi li at dadu sa sogra a sa nura! ◊ a s'isposonzu ant fatu donos meda e bonos ◊◊ su donu inturpat a chie giuchet sos ocros apertos e irvortat fintzas sas paràgulas de sos giustos (Es.) 2. si no tenet su donu, ite nachi at a cantare a poesia! ◊ funt medas is donus chi tenit de natura, cussu ◊ Deus no mi at dadu cussu donu 3. si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu domanda e ti dongu is donus de òru ◊ sos de domo sunt andhados a comporare sos donos 4. pro issu, malu no bi ndh'at, de binu, ca bufat sempre in donu e mai pagat! ◊ unu mandrone cun totu est annuzau ca no li dant a mandhigare in donu! Etimo ltn. donu(m) Traduzioni Francese cadeau Inglese gift Spagnolo don, regalo Italiano dóno Tedesco Gabe.

dònza dògna

donzèlla , nf Definizione piciochedha manna, giòvana Sinonimi e contrari bacadiba, zinzella Etimo itl. donzella.

dónzi, dónzia dògna

donzúne, donzúnu dognúnu

dópia , nf Definizione moneda de oro de su Regnum Sardiniae Frasi eh, balla, una brogna manna manna prena prena de dopiedhas de òru: gei mi apu a arricai pagu!…

dopiadòri , nm Definizione sagrestanu o a dónnia modu unu bonu a sonare is campanas a repíchiu sa die de is mortos.