Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abélidu, abéliu , nm Definition su apedhare o guguliare de is canes; foedhandho de gente, boghes de dolore; idea fissa, violu, oriolu Synonyms e antonyms agrugu, agúriu, giàngiulu, gruju, gurrúliu, órulu, zàrulu / pedine 3. ndi teneis unu de abéliu po sa binnenna!…(E.Nieddu) Scientific Terminology bga Etymon srd. Translations French hurlement English howl Spanish aullido, queja Italian ululato, guaito German Heulen, Klage.

apenétu , nm: penetu* Synonyms e antonyms lambrighitu, póleu, pibia, piugnu, tziunzu Translations French pleurnicherie, regret English regret, wailing Spanish lloriqueo, queja Italian piagnucolìo, rammàrico German Gewimmer, Klage.

carèla , nf: carella, carrella, cherella, cuerela Definition cosas de una briga o chertu, de certai, de andhare in giustítzia, ma fintzes chistionu a boghes Synonyms e antonyms acusa, pretu / chensa Sentences si est a b'intrare sa carella cherzo ischire cantu mi benit a costare ◊ ischides chie at fatu sa carela e mi ndhe cheret sa conca mutzare? ◊ sentza delitu la ponzo in carella 2. ispantadu a sa nóbbile carella, "Chie sezis", dimandho, "sorres bellas?" ◊ una carrella de diàulos àrtziant e calant in s'iferru Etymon itl. quarella Translations French plainte English action Spanish querella Italian querèla German Klage.

chènsa , nf, nm: chènscia, chénsciu, chèscia, chésciu, chessa 1, chéssia, ghessa Definition totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu Synonyms e antonyms abbogu, crèscia, irrínghiu, lamenta, repita, tzirchinzu Idioms csn: dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat Sentences a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!… 2. sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro Etymon srd. Translations French plainte English complain Spanish queja, lamento Italian lagnanza, laménto, reclamo German Klage, Beschwerde.

chirèlla , nf, nm: chiriella, chirielle 1, chiriellu, chirriella, criella Definition genia de lamentu longu, ifadosu, chi no acabbat prus, ma fintzes tzarra, contighedhu chentza importu; persona ifadosa Synonyms e antonyms iscamurriada, isvrúdhiu Idioms csn: cantare sa c. a unu = narrerendheli unu bellu pagu; leare a chirielle a unu = pigaidhu in duus, unu a peis, s'àteru a is bratzus coment'e candu no dhu podint pigai mellus ca est grai Sentences dí e noti si cheschiàt e sa chiriella fiat lómpia a is origas de su dimóniu ◊ Luxia si afórtiat cun d-una bella chirriella de fuedhus malus…◊ si funt postus a contai contus e criellas ◊ is criellas o contus de fogili funt nàscias a ingíriu de su fogu 2. l'ant leadu a chirielle, in duos, azigu lu podiant ◊ est cada sero a unu chirielle ca de vinu si cochet che carvone Etymon itl. chirielle Translations French plainte assommante English complaint Spanish queja, cantinela Italian lamentèla, rampógna German Klage, Vorwurf.

clamòre , nm: cramore, cramori Definition lamentu, cosa chi si narat coment'e pedindho agiudu, tzerriandho agiutóriu, a boghes Synonyms e antonyms avocascione, boche, chèscia Sentences in domo nostra, pro méritu de sos mazores, no bi apo bidu mai unu cheltu, ne clamores e ne murrunzu ◊ paghe a sa Terra imbiade, a sos pópulos reposu: o Segnore piedosu, sos clamores iscultade! ◊ su trèmene fritu de sa tanca de sas ruches si los ingullit chene cramore e ne lúmene, a sos ómines de preda! Etymon ltn. clamoris Translations French invocation, plainte English invocation, lament Spanish llamamiento Italian invocazióne, laménto German Anrufung, Klage.

intzúnchidu, intzúnchiu , nm Definition genia de boghe chi si faet fintzes a buca serrada coment'e chesciandhosi de unu dolore Synonyms e antonyms ciúnchiu, túnchiu, tzurrúnchiu Sentences de sa domu ndi arribbàt unu prantu a singurtus e a intzúnchidus ◊ est tota sa noti a intzúnchius ca dh'increscit s'iscraxu, po sa satzarura chi at fatu Etymon srd. Translations French gémissement English moan Spanish lamento Italian laménto German Klage.

isclàmu , nm: iscramu Definition boghe lastimosa de chie sentit bisóngiu mannu de agiudu, ma fintzes boghe po meravíglia, ispantu Synonyms e antonyms iscramore Sentences in sos dolores est a isclamos ◊ in su coro nos durat s'iscramu de tantas sorres deldiciadas ◊ sunt surdos a sos iscramos de sos disamparados ◊ apo una boghe de iscramu intesu: boghe de pitzinnu fit, mi so seradu, daghi at sa mama, su babbu giamadu, pro l'aer libberadu abboghinendhe (G.G.Fadda)◊ su pizinnu fit famidu e sa mama pianghendhe a iscramu ca no teniat it'e li dare 2. comente intendheit cussu si ndhe peseit a iscramu nendhe "No podet èssere!" Etymon srd. Translations French plainte, imploration English lament, entreaty Spanish queja, clamor Italian laménto, implorazióne German Klage, Flehen.

lamènta , nf Definition totu su chi si narat chesciandhosi, su si chesciare po cosa chi no andhat bene Synonyms e antonyms arraghèscia, chensa, irrínghiu, lamentella Sentences cantas penas mi agianghes si restas surdu a sas lamentas mias! ◊ si a torrare istentas no ti balent lamentas e ne piantos! ◊ no podindhe frenare sas lamentas, oe t'iscrio ◊ manc'una bia mi naras chi ses cuntenta: ti fato giusta lamenta, ite chircas, mente mia? Etymon ltn. lamenta Translations French plainte, doléance English complaint Spanish queja Italian lamentèla, lagnanza, rimostranza German Klage.

rèa , nf: ria Definition atítidu chi is parentes de su mortu faent cicios a inghíriu, is parentes etotu cicios a inghíriu de su mortu, arringheraos; fintzes prantu a toroju, a tzérrios po àteru / èssere a rea = a filera, arringheraus; intrare in r. = iscurtare sa resone, adduire a sa resone, ponner mente Synonyms e antonyms rolu, teju Sentences fit fachèndhesi sa ria, pranghendhe sa sorre malassortada ◊ sunt in ria, pranghendhe ◊ sa familla in sa ria est a sucutu ca su balente no est torrau ◊ tantas caras bido totu a rea 2. in domo sas féminas sunt a ria fata pro mene ca depo partire 3. a minore li daiat carchi corpu de fuste pro lu fàghere intrare in rea Scientific Terminology sntz Translations French larmes funèbres English pain, lamentation Spanish llanto fúnebre Italian duòlo, pianto fùnebre German Klage, Totenklage.