A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

làbida , nf, nm, agt: làbide, làbidu, làpia 1, làpida, làpide Definitzione pedra manna, lada, bona po pomentos e fintzes sa pedra chi si ponet a cobertina po acabbare unu muru sicu (murubbullu); lastra de pedra, mescamente de màrmari o granitu, chi si ponet cun cosa iscrita po ammentu de ccn., in is losas de is mortos; tàpile, frocu de àtera cosa, lada, fintzes lea de terra; chi est de pedra Sinònimos e contràrios tella / losa Frases pro abbitu teniant una pinneta fata de làbidas de pedra bianca 2. in su campusantu bi at unu monumentu làbidu 3. a làbides russas sa bidhia si solvet sola…◊ candho sa terra benit boltulada in s’annighinu ndh’essit a làbidas (A.M.Pinna) Ètimu ltn. lapide/m) Tradutziones Frantzesu pierre tombale, plaque, dalle Ingresu tombstone Ispagnolu lápida, losa Italianu làpide Tedescu Gedenkstein, Grabstein.

labidàrzu , nm Definitzione logu de pedra chi essit a làbides, a pígios Sinònimos e contràrios praicàrgiu, talloraxu.

làbide làbida

labidítzu , agt Definitzione nau de terra, chi est a pígiu fine, no calat a fundhu ca asuta est orroca e faet a prènnere solu a pígiu Ètimu srd.

làbidu làbida

labiédhu , nm Sinònimos e contràrios labiola.

labíja labía

labína , nf: lavina Definitzione iscónciu a bentre chi faet a prémidas e a iscurréntzia / èssere a l. Sinònimos e contràrios alloina, atílimu, cacaredha, currentza, illabina, iscurrensa, iscussina, terchinzu / giagu 1, laíngiu Tradutziones Frantzesu dysenterie, foire (pop.) Ingresu dysentery Ispagnolu cagalera Italianu sciòlta, dissenterìa Tedescu Diarrhöe, Durchfall.

labiòla , nf, nm: labiolu, lapiolu Definitzione genia de istrégiu mannu de arràmene, largu, cun su fundhu unu pagu acociarau, a costaos artos e cun duas asas de ferru po dhu pòdere pigare prenu in duos, impreau prus che àteru po budhire cosa meda, còere papare o àteru, po caentare su late de fàere a casu / min. labioledhu, lampioledhu; pròghere a lapiolos = aira, a meda Sinònimos e contràrios cadhàrgiu, labia, labiedhu, lantzone, nabiolu Frases su chi est labia est labiolu ◊ sos lapiolos fummiandhe inditant intas a largu ca incue in su riu bei sunt sas lavadoras Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chaudière Ingresu copper Ispagnolu caldera de cobre Italianu caldàia Tedescu Kessel.

labiolàda , nf Definitzione su tanti de cosa chi cabet in su cadhàrgiu Frases a su tusorzu fateint una labiolada de macarrones de úngia, aveghe a budhidu e porchedhos arrustu Ètimu srd.

labiolàgiu, labiolàju, labiolàrzu , nm Definitzione maistu chi faet, acònciat e istàngiat, bendhet labiolos e àteru istrégiu de arràmene Sinònimos e contràrios aconcimu, arramanaju, cadhaxaju, cardareri Terminologia iscientìfica prf Ètimu srd.

labiolínu , avb Definitzione a l. = a zisa de labiolu.

labiólu labiòla

labónzu , nm: lavontzu, lavonzu Definitzione su labare, su samunare Sinònimos e contràrios samunadura, samunognu, sciacuamentu Frases tanno ite sont cussas lachedhas de lavontzu (su bichinatu chi ti lavet!) e su cochintzu e totu sas àteras fainas?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lavage Ingresu washing Ispagnolu lavado Italianu lavatura Tedescu Waschen.

laboràre , vrb: laorare, laurare Definitzione fàere s'incúngia, semenare e trebballare is laores; laorare est fintzes trebballare in fine unu trastu Sinònimos e contràrios laolzare Frases laorare una terra a trigu ◊ custos sunt campos laorados ◊ chie ponet fatu a sas arveghes, chie tucat a campu a laurare 2. sos baulos chi faiant antighedempus fiant cassetas male laoradas Ètimu ltn. laborare.

labòre , nm: laore, laori, lavore, leori 1, liòri, loi, lori Definitzione totu is erbas chi si sèmenant po su granu bellu chi faent, de grandhe valore alimentare e de resa manna: si dhis podet nàrrere de candho funt a erba a candho funt lómpios, cumprios de arregòllere o fintzes incungiaos in magasinu; is terras semenadas a laore; trebballu, pelea / genias de laore: loris cumunus (totu is laores, foras su trigu), loris a semenadura o a messadura (trigu, órgiu, avena, linu), loris a ghetadura o a tiradura (fae, chíghere, prisuche, lentígia, pisedhu), loris de brovenda (o de musúngiu, po su bestiàmene), loris de biranda o coxibis (a còere po sa gente: fae, prisuche, chíghere) Maneras de nàrrere csn: betare, iserbare, tzapitare, contivizare, messare, triulare, incunzare su laore; su lori podit èssiri cabudraxu, coàinu, fertu o aflachilau, a erba, cumpriu, istrumpau; fughire a labor'e pedes = fuire chentza s'ídere mancu sos pes, a tota fua, a palafua; sos laboredhos = su nènniri Frases su laore s'est fintzas rutu de cantu est imbénnidu ◊ custu labore est bellu paret pintau ◊ aviat piutu meda e in su lavore sa zente afungavat a ghinúcios ◊ in s'istiu su lavore fit a messare ◊ su campidanu est terra de leori ◊ sunt pesaus a su solàriu a cumpudai in mesu de su liori ◊ unu granu de leori apu cun fidi a seminai 2. chie at carchi sodhu si est fughindhe a labor'e pedes Sambenados e Provèrbios smb: Loi, Lori / prb: àcua e soli annada de lori Ètimu ltn. labore(m) Tradutziones Frantzesu grains Ingresu corn Ispagnolu semillas de cereales Italianu granàglie, mèsse Tedescu Getreide.

laboréntu , nm Definitzione its, trebballu? Frases deo tandho lassaia cudhos istúdios meos delicados, sos laborentos e pabilos.

làbra làbara

labrédhia , nf Sinònimos e contràrios apísciulu, argiolu 1, bàdula, ciaciarra, ciaramedha, ciarra, lúlluru, paraleta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu loquacité Ingresu talkativeness Ispagnolu locuacidad, labia Italianu loquacità Tedescu Redseligkeit.

labredhiàre , vrb Definitzione abbarrare a chistionu chentza importu, a labrédhia, tanti po foedhare, a isciolóriu Sinònimos e contràrios argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaciarai, ciaramedhare, paraletare Ètimu srd.