cabroníglia caboníglia
cabrúncu , nm: cambruncu,
carbónchiu,
carbúnchiu,
carbuncu,
carbúnculu,
crabuncu,
crabúnculu Definitzione
essia o bua de còchere, genia de fruschedha mala
Sinònimos e contràrios
cardúmbulu,
frabbúnchiu,
trabúculu,
trabuncu
/
cdh. calbuncu
Terminologia iscientìfica
mld
Ètimu
ltn.
carbunculus
Tradutziones
Frantzesu
charbon
Ingresu
carbuncle
Ispagnolu
carbunco
Italianu
carbónchio
Tedescu
Karbunkel.
càbu , nm: capu Definitzione
s'úrtimu tretu o fintzes su coménciu, su primu tretu de una cosa (filu, fune, tiàgia, lentzolu, muncadore, e àteru, cosa longa); capacidade de pentzare a is cosas, de dhas fàere bene, cun incuru, cun imprastu; unu chi cumandhat àteros in calecunu grupu organizau: in sa cumpangia de is barracellos, chie po importu benit luego apustis de su capitanu / min. cabighedhu
Sinònimos e contràrios
càbadu,
cabutzu,
cabútzulu
/
abbistesa,
fracongia,
giudísciu,
imprastu
Maneras de nàrrere
csn:
unu c. de filu = agullada, soga, un'arrogu de filu (itl. gugliata, su tantu de filu chi s'intrat in s'agu pro cosire); su c. de sa fune = aundi sa funi acabbat (o aundi cummentzat), coatza; zúghere c. = tènniri abbistesa; èssere de c. = abbistu, zudissiosu; àere, leare c. de una cosa = leare oru, circai de isciri; pònnere c. a fàghere una cosa = fai sa cosa cun coidau e assentu; dare, torrare c. de una cosa = dare segurtade, torrai isceda; bogare de c. = acabbai de…, lassai de fai una faina; bocare capu, bocare capu bonu de una cosa = agatare su médiu, resessire a fàghere una cosa, bogare ragas; cabu b'at!… = no bi at cabu, dhui at pagu de crèiri, de isperai; no s'at c. si…, chie ndh'at c. chi… = chini dhu scit si…, bae e ischi si…; pònnere in capu a unu, de una cosa = incarrigai a unu pro dha fai; su c., nessi! = aite tiat èssere!, est totu in debbadas!
Frases
su cabu de su filu, de sa fune, de s'atzola, sos cabos de su mucadore, de su pannitzu, de sa tiaza ◊ si agatades sos nodos, chircade su cabu a ixobare ◊ su trabballu no at capu ◊ a cabu de un'ora est beniu a ndi dhus iscidai ◊ a cabu de un'annu, de unu mese
2.
in cussa famíllia no bi at ne cabu e ne coa ◊ chie zuchet capu, sas bachianas las prétziat comente tocat ◊ sa pessone, si zuchet capu, fachet benes e àteru ◊ pensa de ti rimediare, e no sias a cabu de criadura! ◊ ponebbei cabu, mih, a istudiare, no ti botzent! ◊ e ite ndhe at a bogare de cussu triballu si no bi ponet cabu?! ◊ no ponzas fatu a isse, chi no bi at cabu in su chi ti narat! ◊ cabu b'at, pessas, in su chi faghet cussu!… est unu macu! ◊ mi abbizo de s'errore chi cun malu cabu apo fatu ◊ pro su malu cabu chi zughet depet fàghere sa cosa a duas bias
3.
chie ndhe at cabu si at a fàghere tempus bonu, cras?! ◊ leadu cabu ndhe as de su chi est nendhe sa zente, de su chi ant fatu istanote? ◊ po ponner cabu a su Vangelu tou che as bogadu su betzu po su nou ◊ currindhe allirgu, su pipiu no at postu mancu capu a sa camisedha chi dhi piculaiat in palas
4.
bogàdeli de cabu, como, ca sezis istracos! ◊ trabballant fintzas a chi li bocant de capu ◊ chi sichies de custu tamanu no nche bocaes capu bonu! ◊ a sas noe li bogamus de cabu ◊ mezus che la secamus inoche, tantu non ndhe bocamus capu, oje!
5.
ocannu no ndhe poto incolliare una: e mighi mi ndh'at faladu de suore! Su cabu, nessi! (G.Ruju)◊ est andhadu a Tàtari e no at fatu nudha: su cabu, nessi! ◊ dai cussa meighina no ndhe apo àpidu profetu: su cabu, nessi! (G.Ruju)
6.
bisonzat de pònnere in capu sos amicos pro fàchere sa paradura
Ètimu
ltn.
capus
Tradutziones
Frantzesu
bout de l'écheveau
Ingresu
end of skein
Ispagnolu
cabo,
esmero
Italianu
bàndolo,
estremità,
diligènza
Tedescu
Stranganfang,
Ende,
Fleiß.
cabuànnu cabidànne
cabubbàda , iscl Definitzione cabu bi at, nau in su sensu de sa paga seguresa = bae e ischi si… Sinònimos e contràrios chissae! Frases a sa teraca sa mere li aiat lassadu totu prontu, sinò cabubbada ite aiat fatu!
cabúda , nf Definitzione conca, coment'e cabu etotu in su sensu de capacidade / ómini sentza de c. = chi no zughet cabu, chi no contivizat su dovere Sinònimos e contràrios cabu / amichéssia, piaghere Frases de totu sos diplomas e iscritos no ndhe azis bogadu cabuda! ◊ andaussindi, ca innòi no nci at cabuda! 2. sonai, corrus, sonai po custa genti de cabuda ca una bècia fiuda s'est torrada a cojai! Ètimu ctl. cabuda.
càbuda càbida
cabudànni cabidànne
cabudàrgiu, cabudàrzu cabidràxu
càbude , nm: càputa, càpute Definitzione una genia de druche mannu, ladu, chi si faet e arregalat po Annunou / (f)arina càpute = festa de úrtima die de annu Frases cantos càbudes, cantas peltusitas e cantos pabassinos tue as cotu!… Terminologia iscientìfica drc Ètimu ltn. caput.
cabudexèna , nm Definitzione
su tempus luego apustis de sa chena / a c. = apustis chenadu
Sinònimos e contràrios
apustixena
Frases
dónnia cabudexena bessestus a su friscu, in s'istadi, in bidha ◊ candu nonna mi contàt is contus dh'ascurtau totu su cabudexena
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
après-dîner
Ingresu
afterdinner
Ispagnolu
sobremesa
Italianu
dopocéna
Tedescu
Zeit nach dem Abendessen.
cabudiàna cabidiàna
cabudiànu cabidiànu
Cabudòro , nm Definitzione su númene antigu de una de is regiones de sa Sardigna de Nord-Ovest Sinònimos e contràrios Logudoro.
cabudràxa , nf Definitzione foedhandho de matas, su primu frutu chi lompet in s'annada.
cabudràxu cabidràxu
càbudu càbadu
cabuène , nm, nf Definitzione su mortu, sa morta, sa persona passada a s'àteru mundhu Sinònimos e contràrios beadu, coltzu, finau, moltu, spaciau Frases in bidha sos ómines de s'eréntzia de su cabuene no andhant a chéxia impare a sos chi acumpanzant su baule (B.Sini)◊ so fizu de su cabuene Frantziscu Serra de sos de Serra-Gunale.
cabugódhu , nm: capucodhu, capugodhu Definitzione genia de maladia (paràlisi) chi benit a su pegus de bulu in sa mola de su tzugu, acanta a sa pala Terminologia iscientìfica mld Ètimu itl. capocollo.