A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

apregonài, apregonàre , vrb: pregonai* Definitzione betare su bandhu; nau de sa giustítzia, cracare a unu Sinònimos e contràrios bandire / cundennai.

apreitàre, apreitzài , vrb Definitzione pònnere o su si pònnere preitza, mandronia, istare chentza fàere po mandronia Sinònimos e contràrios acochinai, acovardai, ammandronae, ammandronire, arraigai, impraitzai Frases su callenti apreitzat sa genti ◊ cussu ingrassat pro apreitare! Ètimu srd.

aprellétu , nm Definitzione chistionedhu de piciochedhos, paraleta Ètimu srd.

apremiài, apremiàre , vrb Definitzione giare una briga, brigare a meda a unu, fintzes cun ammeletzos, po chi timat e pòngiat mente, nau fintzes in su sensu de custrínghere, de fortzare a ccn. a calecuna cosa (a. a…, a. de…) Sinònimos e contràrios pertzetare, strusulai Frases aprémia su pipiu candu fait mali! ◊ nos aprémiant a fàghere sas fainas ◊ ómini apremiau, ómini iscampau!

aprémiu , nm Definitzione su apremiare Sinònimos e contràrios ammonestu.

apremuràdu , agt Definitzione chi tenet premura, coidadu Sinònimos e contràrios apinnicadu, aténdiu, impedinadu, pidinosu, pinnicosu | ctr. discoidosu, trascuradu Frases àteras fadas sestant e cosint su reale mantu e lu portant apremuradas a su Nignu Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu empressé Ingresu thoughtful Ispagnolu atento Italianu premuróso Tedescu aufmerksam.

apremuríre , vrb Definitzione pònnere o àere premura Ètimu srd.

aprendàu , agt Definitzione chi est totu postu de oraria, càrrigu de prendhas, nau mescamente de fémina Frases sa sinniora fiat totu bèni bistia e aprendara (D.Garbati)◊ sa picioca portat una camisa aprendhada ◊ sa coa de su paoni, pintada de dónnia colori, parit aprendara Ètimu srd.

aprèndhere , vrb: aprènnere Definitzione imparare, ma fintzas atuare, sapire / pps. manigiau po agt. aprénniu = abbistu, atuadu, atinadu Sinònimos e contràrios cumprèndhere, imparai / atoare Frases lu fia intendhindhe, ca lu fint nendhe in sa carrela, ma no ndh'apo apresu nudha 2. po s'edade chi tenet est piciochedhu aprénniu.

aprendhísta , nm Definitzione chie est imparandho un'arte, unu mestieri Sinònimos e contràrios dischente.

aprènnere aprèndhere

aprenniméntu , nm Definitzione su aprèndhere, ma nau in su sensu de cumprendhóniu, atuamentu, cunsideru, giudítziu (portare a.) Sinònimos e contràrios atuamentu Tradutziones Frantzesu sensibilité Ingresu sensitiveness Ispagnolu sensibilidad Italianu sensibilità Tedescu Feingefühl.

aprensàre , vrb: apressae, apressare 1 Definitzione impressare, pònnere is bratzos a inghíriu de una persona istringhendho unu pagu po istima, saludu Sinònimos e contràrios abbaltzare, afianzare, imbrassai Frases dh’aio apressada a forte e mi dh’aio totu basada, a pubidha mia ◊ solu cust'Ísula m'ischit apressae comente una mamma apressat su fizu!(B.Floris)◊ tia Antunica aprensada fuit a su maridu mortu e aprensada a issu fuit morta

aprensionài , vrb Sinònimos e contràrios escecutare, imbargai, issucutare, istajire, preare Ètimu srd.

apréntu , nm, nf: apreta, apretu, aprietu Definitzione necessidade manna, bisóngiu mannu de dèpere acoitare, arriscu mannu de dannu / min. apretixedhu, a bortas nadu in su sensu de a. mannu Sinònimos e contràrios abbisognu, acossu, arragu / presse Maneras de nàrrere csn: bíderesi a., agatàresi o èssere in a.; a ti l'agatat s'a.!… = ses isarcadu chentza bisonzu!; a ti l'at àpidu s'a.!… = as fatu male chentza ndhe àere tentu perunu bisonzu; a s'a. = si bi at bisonzu mannu de no poder fàghere a mancu Frases mi seu bistu in malus apretus ◊ in s'assuconu de custas oras de aprentu timo ◊ s'apretu de su fàmene mi faghiat ischidare chito ◊ a si l'at bidu s'apretu, cun sa domo brusiendhe e isse chentza si poder mòere!…◊ medas a s'apretu cherent fúere ◊ is abbogaus, si dhui at cosa de arruncinai, ponint apretu! ◊ po apretu circaus su dotori ◊ apretixedhu a bessí cun cussu frius!…◊ no nci at che s'apretu po connòscere s'ómini! 2. babbu mi poniat apretu a pesare chito ◊ e totu cust'apretu dae manzanu, oe?! ◊ su predi at istronau a no pecai de apretu Sambenados e Provèrbios prb: apretu non bengat, intzimia non mancat ◊ s'apretu bogat su béciu a curri Ètimu spn. aprieto Tradutziones Frantzesu nécessité, urgence Ingresu urgency, necessity, chasing Ispagnolu apuro Italianu necessità, occorrènza, urgènza incalzante, emergènza Tedescu Notwendigkeit, Bedürfnis, Dringlichkeit.

aprentziàre , vrb: apressai, apressiai, apressiare, apretzai, apretzari, apretziai, apretziare, prejare Definitzione apostivigare cantu si balet una cosa, pònnere unu valore a calecuna cosa; pònnere in càrculu e àere arrespetu (foedhandho de gente); dimandhare unu praxere; brindhare po o a calecuna cosa Sinònimos e contràrios perisciare | ctr. ilzenzare, menispresiare Frases custu mi serbit po apressai mélgius s'òpera ◊ eus fatu apretzari su dannu chi ant fatu in s'ortu ◊ totu su chi as fatu su meri dhu fait apretzai e ti dhu pagat 2. como ses de sa bidha s'istrallera chi neune ti tet apretziare! (A.Puddu)◊ poesia díliga e ondrada de música, sa sua, apretziada in cuss'ora dae unu pópulu intreu Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu estimer Ingresu to appreciate Ispagnolu apreciar Italianu apprezzare, stimare Tedescu schätzen.

apresàda , nf Definitzione su apresare Frases est isparandhe arcos e fritzas de amore pro fàghere calchi apresada! Ètimu srd.

apresài, apresàre , vrb Definitzione betare farrancas a ccn. po dhi pigare su chi portat, a dh'idorrobbare / apresare unu bastimentu = irrobbare una nave Sinònimos e contràrios bardanare, furai, inghitai, iscrocai Frases o bella ladra de coros, si sos Moros ti ant a imitare che tue andhendhe a apresare, ancu mi cassent sos Moros! Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu piller Ingresu to plunder Ispagnolu apresar Italianu predare Tedescu berauben.

apresentàda , nf: presentada* Definitzione su apresentare / sa prima a. (foedhandho de cojuaos noos) = acabbamentu de coja 2. a úrtimos de maju faghimus sa primma apresentada.

apresentàre , vrb: presentae* Definitzione andhare a si fàere bíere, andhare o portare ananti de ccn. Frases cantos si ndh'at apresentadu in piata? ◊ a s'iscurigantinu nos fumis apresentados inie ◊ compare no si ch'est apresentadu? ◊ canno mi apresentant it'e papare mi altzudhit sa carena!