abbisòca , avb Definizione mi parit ca…, forcis…, abbisumeu chi… Sinonimi e contrari abbisomeu, abbisu, soca 2 Frasi mi aponent unu giubedhu e abbisoca mi lu probant! ◊ abbisoca depet torrare a tucare deretu! ◊ abbisoca sezis in festa! ◊ Bissenta at dimandhadu abbisoca prus a issa etotu chi no a sos àteros Etimo srd. Traduzioni Francese peut-être, à mon avis Inglese perhaps Spagnolo en mi opinión Italiano a mio avviso, mi pare che…, fórse Tedesco meiner Meinung nach, ich meine, daß, vielleicht.

abbísu , avb Definizione a bisu, a pàrrere (meu), po cantu si biet, si paret: si podet nàrrere in su sensu própriu, e duncas cun ccn. duda, ma fintzes in su sensu de una cosa segura e ladina e s'imperat agiummai sèmpere cun sa cng. "chi" / abbisu meu, abbisu mia chi…; no ischire ite abbisu pigare = no ischire su médiu de leare, ite tocat a fàghere Sinonimi e contrari abbisoca, abbisomeu Frasi abbisu chi pioet! ◊ si bos betades manu, a sos concluos, abbisu chi sos punzos bonos creides! ◊ abbisu chi azis gana de bufonare! 2. abbisu ses macu! Etimo srd. Traduzioni Francese peut-être, évidemment Inglese perhaps, evidently Spagnolo en mi opinión Italiano a mio avviso, mi pare che…, evidenteménte Tedesco meiner Meinung nach, ich meine, daß, offenbar.

ataleschí , cng Definizione a tales chi… = a manera chi…, a puntu chi… Frasi avisant sos fideles ataleschí acudant a crésia ◊ a tales chi viva friscu e sanu ◊ onora a su babbu e a sa mama a tales chi bivas tempus meda ◊ si un'istante iscultaias, a tales chi piús no ti ndhe bantes, ti proao in rejones apagantes Traduzioni Francese de sorte que, afin que Inglese so that Spagnolo para que Italiano talchè, affinchè Tedesco so daß, damit.

chi 1 , cng: ci 2 Definizione elementu chi s'impreat po unire una propositzione chi dipendhet de un'àtera dichiarativa (verbos che a nàrrere, pentzare, supònnere, e àteros); po fàere un'augúriu, betare unu frastimu o giare unu cumandhu: chi + congiuntivu = ancu!; cng. cun valore causale o finale / comente a nàrrere chi… = itl. cioè; in paragones: prus… (agt.) chi no… (agt.), chi mancu…(+ nm), in prop. de cumparàntzia = itl. piuttosto che; chi naras, chi nades…, chi fia nendhe, chi fis nendhe… = atacu, comintzu de unu chistionu tasidu e torradu a leare Sinonimi e contrari ca Frasi su preide at pertzetau chi totu sa bidha andhet a sa festa ◊ so nendhe chi apo fatu ◊ apo intesu chi est gai ◊ creo chi nono ◊ naro chi emmo ◊ seu sigura chi dh'iat fatu ◊ chi nades, comare mia, pro bos contare totu, za est abberu chi cussos fint cojendhe! ◊ nos lamentamus chi su tribàgliu est pesosu ◊ mi at rispostu candho chi bi mancaiat forra, candho chi bi mancaiat pannu ◊ boleis ci dhu andi dèu? 2. chi mi bidant tzegu, gai est! ◊ bénnidu chi sias! ◊ iscupetadu chi siat, isse ebbia! ◊ male chi no paret in logu chi li atachet! 3. si benis a passai, faimí su sulitu chi mi apu a afaciai ◊ tzerriandedhu chi dh'ollu dèu! ◊ beni chi nonna ti contat unu contu! ◊ cumpàtimi, chi so unu molente! ◊ no cherent a ti amare, chi su mundhu est belosu! ◊ funt circhendi a papai, chi su trabballu ponit fàmini! ◊ a Deus no movedas cuntierra, de Isse no siedas inimigos, chi cumandhat in chelu mare e terra (P.Casu) 4. a sa moliada de sa frundha intendhimis muidare sa pedra chi de gasi mancu archibbusada (F.Dedola)◊ est arrennegau chi mancu dimónius!◊ chi naras, tandho ndh'est bénnida sa gherra e… 5. pro sas bidhas fut semper menzus gai chi no nudha (P.Pillonca)◊ si est a cojare mezus oe chi no cras! (Z.A.Cappai)◊ ia a bolli afrontai prus milla austríacus chi no andai acantu de cussu ◊ issa fit addasiada prus chi no atrivida ◊ balit prus su chi si donant cussus custas dis chi no su chi fais tui in d-una poriga de mesis ◊ a vortas si trement prus sos ocros chi no sa manu Traduzioni Francese que Inglese that Spagnolo que Italiano che (cng) Tedesco daß.

péci , avb: betzi, etze, peti, petzi, petzis Definizione foedhu chi faet pentzare a una possibbilidade o cosa ebbia (a bortas si narat fintzes in su sensu de foras, esclusione); si narat fintzes po fàere a cumprèndhere comente una cosa benit o faet de unu prontu, totinduna, a s'ingrundha Sinonimi e contrari detzi, ebbia, feti, isceti*, segi 1 / totinduna Modi di dire csn: petzi chi… = cibetis, isceti si…, setzicantu (ma fintzas "no prus de…"); si petzi tantu chi… = si no est a nàrrere chi… (itl. a meno che…); petzi chi siat = bastus chi siat; bi cheret petzi…, no cheret petzi… (+ númene de carchi cosa) = bi cheret tot'àtera cosa!; petzi bi cheret chi… = ammancat isceti chi… (no nci bollit própiu!); petzi… (vrb) = si no est a nàrrere chi… Frasi nois no abamus petzi marrones e farches ◊ prima no b'aiat petzi acasazu: commo sas boches paret chi ndhe isperdent! ◊ mi nci mancat peti cussu, no bastat s'àteru!…◊ tessiant e cantànt, filu no ne segànt, peci dh'aciugniant ◊ petzi l'ischis tue!…◊ petzi bi cheret, como, chi fetas fogu puru, cun custa calura! ◊ no ischis petzi a nàrrere "cocodè" 2. petzi chi m'intendho male, si nono mi ndhe peso chito ◊ petzi chi bi andho deo, sinono a sa sola isse no bi la faghet ◊◊ Marta adduraiat incaragolada in domo, no essiat petzi chi una bolta a sa chida 3. unu babbu teniat tréichi fizos, totu sanos e mannos, petzi su prus minore ◊ nisciunu faedhat, petzi s'abbadessa 4. petzi mi ndhe l'apo sapidu intradu a domo! ◊ comente apo allutu su luminu petzi mi so agatadu in mesu de su fogu! 5. bi cheret petzi loros o funes a prèndhere s'abba!…◊ bi cheres petzi tue, a fàghere cosa gai!…◊ no cherzo petzi mustitzolu pro mi còghere!…◊ betannosidha una tassighedha, petzi chi siat! 6. petzi bi cheret chi comintzes a minore a pessare a cussas cosas!…◊ petzi bi cheret chi còmpore fintzas su chi tenzo, como, ca no bastat s'àteru!…◊ at combidau a totus, petzi a tue! 7. petzis apo cumpresu male, sinono est gosi! ◊ no dudo chi poto aer sa risposta: petzi chi non lu fetas a s'aposta!(Moretti)◊ dae subra su palcu no ti ch'etant si petzi tantu chi no ti che falas (Màsala) Traduzioni Francese seulement, sauf Inglese only Spagnolo sólo, excepto Italiano soltanto, eccètto Tedesco nur, es wäre denn, daß.

tantecàntu , cng Definizione si bit ca… est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedet Sinonimi e contrari aposici, cantecante, tantetantu, tanti Frasi tantecantu su mòrrere est natura: curret che abba in su pendhente sou ◊ no bi andhes, como, tantecantu no serbit a nudha ◊ tantecantu est gai, fintzas si daet a bídere chi nono Traduzioni Francese cela va de soi Inglese it is plan Spagnolo está claro que Italiano è evidènte che… Tedesco es versteht sich, daß

«« Cerca di nuovo