connàda , nf: connata Definizione parente de intradura, sa sorre o fintzes sorresta de su pobidhu o de sa pobidha, sa pobidha de unu frade, de unu fradile Frasi s’aiat abbratzadu sa connada e poi su frade ◊ bia dh'as, oi, a connara tua? Terminologia scientifica ptl Etimo ltn. cognata Traduzioni Francese belle-sœur Inglese sister in law Spagnolo cuñada Italiano cognata Tedesco Schwägerin.

corjàrju , nm Definizione maistu chi trebballat is còrgios Sinonimi e contrari pedhinarju Terminologia scientifica prf Etimo srd. Traduzioni Francese peaussier Inglese dealer in leather and hides Spagnolo curtidor Italiano cuoiàio Tedesco Lederhändler.

corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare, currutare Definizione fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu Frasi coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe! Etimo srd. Traduzioni Francese être en deuil, prendre le deuil Inglese to be in mourning, to go into mourning Spagnolo estar en duelo Italiano èssere in lutto, méttere il lutto Tedesco Trauer tragen.

costanàre , vrb: acostanare Definizione fàere costanas, freaduras Sinonimi e contrari friai, malandrare, piticare Etimo srd. Traduzioni Francese érafler, écorcher Inglese to produce a sore in sthg Spagnolo escocer, rozar Italiano fare guidalésco Tedesco Druckschaden machen.

cotogliàna , nf: cotoliana Definizione fémina àbbile chi a pagamentu andhat a is domos angenas a fàere sa cota de su pane po is àteros Sinonimi e contrari cochidora Frasi sa cotogliana giuchet sa funnedha totu impodhinata Terminologia scientifica prf Etimo srd. Traduzioni Francese femme experte dans la cuisson du pain Inglese woman skillful in cooking bread Spagnolo mujer que sabe cocer el pan Italiano dònna espèrta nella cottura del pane Tedesco geschickte Bäckerin.

cufòrma , prep: cufromma, cunforma Definizione foedhu chi s'impreat ponendho apare duas cosas, mescamente po nàrrere chi una si adatat a s'àtera, o po nàrrere ite diferéntzia dhue at tra una e àtera Sinonimi e contrari secundhe / cdh. cunfolmu Frasi cufromma a su chi amos fatu e dadu amos a retzire ◊ a cufromma a bellesa as pacu dura, chei su beranu etotu ◊ cufromma a s'istampu su babballoti ◊ cufromma a tie, deo so prus artu ◊ custu, cufromma a cussu, est prus craru Cognomi e Proverbi prb: cufromma a zente e segundhu su logu ◊ allonghiai su pei cunforma a su lentzoru Etimo itl. Traduzioni Francese conforme, conformément Inglese conformable, in accordance with Spagnolo conforme Italiano conformeménte, confórme Tedesco entsprechend.

cumbéssu , agt, nm Definizione chi est andhau male; cristianu trotu, chi no si cumportat a dovere Sinonimi e contrari doltu, malacónciu, malandhadu, malu, managu, serronudu, traessu | ctr. bonu, giustu Frasi cantadu za bos at su cucu in nae, ma si tirerat bentu a su revessu za torrades a mandhigare fae e a bos bestire su trastu cumbessu (G.Ruju)◊ so male cumbessu, totu dólimas a ossos 2. custu mundhu revessu, ereze, ascamilosu, at su coro pilosu pro èssere gai cumbessu? ◊ cussas cumbessas sont pipanne! ◊ proite l'ant fatu, cussos cumbessos a pònnere fogu? (N.Puggioni)◊ pro afrontare su cumbessu no bi cheret pungas, ma corazu e bolontade ◊ poita mi naras chi dèu seu poeta cumbessu?! ◊ cussu cumbessu mi at traitu! Etimo ltn. conversus Traduzioni Francese en mauvais état Inglese foolish, in bad condition Spagnolo gastado, quebrantado Italiano malandato, stólto Tedesco heruntergekommen, töricht.

cuncórdiu , agt, nm: cuncordu Definizione chi est o chi istat in cuncórdia, chi est a su matessi tamanu, totu a un'origa, de sa matessi idea de un'àteru, chi faet o chi andhat impare cun àtere o àtera cosa, chi est apostu, chistiu a dovere; su istare a cumone e acórdiu, in paghe s'unu cun s'àteru; unas cantu personas (cantadores de c.) chi cantant impare a boghe diferente: cuntzertu, tenore (fatu de sa boghe, sa mesaoghe, su contra, su bàsciu) e fintzes su càntidu chi faet; s'oraria chi si donat a sa fidantzada, cosas de sa matessi genia arregortas impare; cosa o chistione po comente arresurtat cuncordada, comente si presentat, po sa bisura chi tenet / mòere su c. = comintzare su càntidu a tenore; is cuncordos = foedhandho de druches o àteru de papare, itl. gli ingrediènti Sinonimi e contrari cuncordiosu / cussertu / cuncódria / cunsonu, cuntratu 1 / assorte | ctr. iscuncordu Frasi si lu chircas, tantu za l'agatas cuncordu a ti fàghere faina!…◊ cussos duos sunt sempre cuncordos, bastus chi siat a fàghere cosa chi lis piaghet! ◊ za lu tenet cuncordu su logu: totugantu betadu apare tenet! ◊ in sa punta de su carru poniaus unu giuali cun duas frucidhedhas cuncodras chi serbiant po giú 2. che deris in dudas mi agatas inoghe cantendhe a cuncordu sos dillos de sa binnennera (G.Fiori)◊ su cuncordu de sos cunfrades a s'iscravamentu cantat su "miserere"◊ a noda de mediana su sulitu in cuncórdiu cun pitiolus e trinitus sonàst Etimo srd. Traduzioni Francese conforme, d'accord, chants chorals (à ténor) Inglese choral singing, in accord Spagnolo concorde, canto coral, configuración Italiano concòrde, unànime, canto corale (a tenores), configurazióne Tedesco übereinstimmend, Choralgesang, Gestaltung.

cuntàntu , cng Definizione cun tantu = belle e…, cun totu chi… Sinonimi e contrari macari Frasi cuntantu chi Lughia fit bona massaja, comintzaiat a si agatare in abbas malas, chentza laore e cun su maridu in sa gherra Etimo srd. Traduzioni Francese malgré Inglese in spite of Spagnolo pese a Italiano nonostante Tedesco obwohl.

cúpas , nf pl: gupas Definizione unu de is sinnos o mertzas de is cartas de giogare Traduzioni Francese coupes Inglese the suit in italian cards corresponding to hearts (playing) Spagnolo copa Italiano còppe Tedesco Becher.

daenànte, daennàntis , avb, prep, nm: addaenanti, dainanti, dainnantis, danantis, denante, denanti, denantis, diannanti, dienanti Definizione sa bandha a ue unu (o una cosa) est abbaidandho; s'impreat fintzes coment’e númene, sa parte a cara a ue si abbàidat / a daennantis meu, tou, sou, nostru, bostru, issoro, o fintzes danantis mia, tua, sua = prus a innantis de a mimi, de tui, de issu e gai; in dainanti meu = ananti a mimi, ananti miu Sinonimi e contrari ainnanti, ananti | ctr. daesecus Frasi unu lèpore currenne mi colat in daennantis ◊ apenas si l'at bidu denante si l'at abbratzadu ◊ sa zente chi est denante intendhet totu ◊ so a diannanti tou 2. azis bidu cantu est denanti bostru sutzedidu? ◊ su fizu si est postu daenante a su babbu ◊ issu, istratzulau e brutu, si est ergunzau in dienanti de cudha pipia bene mudada (S.Carta)◊ l'isco ca l'at nadu in dainanti meu ◊ non vos depides acucare in dainnantis issoro!◊ at postu totu a diannanti sou 3. sas ancas de dainanti de un'animale, sa rodas de dainanti de una màchina Etimo srd. Traduzioni Francese devant Inglese in front (of), front Spagnolo delante Italiano davanti Tedesco vorn, gegenüber, vor.

debrèsse, debrèssi , avb: diabressi, drabessi Definizione coitandho, chentza pèrdere tempus Sinonimi e contrari allestru, impresse / cdh. dipressa | ctr. abbellu Frasi si fiat dépiu firmai diabressi, fadiau ca no fiat faina po issu ◊ fetzat debressi! Etimo srd. Traduzioni Francese vite, à la hâte Inglese in a hurry, soon Spagnolo de prisa Italiano in frétta, prèsto Tedesco schnell.

defàtu , cng: difatis Definizione foedhu chi serbit po cunfirmare su chi si est nau Sinonimi e contrari énimis, iteu Frasi Fulanu fit cojadu, difatis teniat fintzas carchi fizu Etimo itl. Traduzioni Francese en effet Inglese in fact Spagnolo en efecto Italiano infatti Tedesco in der Tat.

diósu , agt, nm Definizione chi est bellu, galanu meda, agiummai unu deus / su diosu, sa diosa = s'ammorau, s'ammorada Sinonimi e contrari ammoradu / divinu, divu Frasi frisca e diosa che unu fiore ti disizo e bido inue ses Traduzioni Francese amoureux Inglese in love (with s.o.), lover Spagnolo enamorado Italiano innamorato Tedesco Liebhaber

discrèiri, discrère , vrb Definizione finire, acabbare o lassare de crèdere o de ibertare calecuna cosa Sinonimi e contrari disaprensionai, iscrèdere* | ctr. crèdere Traduzioni Francese revenir sur son opinion Inglese to stop believing in Spagnolo cambiar opinión Italiano discrédere Tedesco nicht mehr glauben.

fiamòre , nm: framori Definizione sentidu delicau e forte de istima; genia de arrancu o de abbentada de fragu chi essit a calecuna cosa Sinonimi e contrari amore, ardúriu / fiadu 1 Modi di dire csn: èssere in fiamores = èssere indiosau; bènnere in fiamore = bènnere in more, nadu de animales Frasi sos fiamores de sa pitzinnia 2. su fiore isparghet su fiamore sou totu a inghíriu ◊ at próidu e dae sa terra paret chi pighet un'agru fiamore, fiagu de tempus chi andhat sempre ◊ cun fiamore a boghe manna isclamo: Segnore, ti pedo amore pro custu mundhu! (G.Porcheddu) 3. sas sues pro bènnere in fiamore no istant abbaidendhe sas istajones 4. dh'apu nau, dèu, ca cussa portat calincunu framori mau, su s'intendi mali! Etimo srd. Traduzioni Francese amour Inglese falling in love Spagnolo enamoramiento Italiano innamoraménto Tedesco Sichverlieben.

fraganàu , pps, agt Definizione de fraganare; chi istat male meda, chi est a malu puntu Sinonimi e contrari afradhocu, malacónciu, traganau 2. in unu tempus male fraganau, pupughinau de runza, ite amus a messare?! ◊ fit iscurtu e totu male fraganau ◊ sunt ghiraos dae sa gherra totu male fraganaos, imbetzaos, nechidaos in totu Traduzioni Francese en mauvais état Inglese in bad shape Spagnolo malparado, maltrecho Italiano malcóncio Tedesco zugerichtet.

fràta 1 , nf Definizione genia de distacu o segada de músculu aintru, in sa carena, po un’isfortzu mannu fatu a cropu; su dolore chi si sentit; in cobertantza, brulla mala Sinonimi e contrari frapu, fritia, illatzada 3. sa nonna at cumpresu sa frata, giamat sa neta e li narat: Ninna mia, no ponzas cabu a sos ómines! ◊ abbà custa frata: istanote ridimos! Cognomi e Proverbi smb: Fratta Terminologia scientifica mld Traduzioni Francese déchirure musculaire, douleur musculaire Inglese sprain, pains in the joints Spagnolo tirón Italiano strappo muscolare, dolóre articolare Tedesco Muskelriß, Gelenkschmerz.

freàdu 1 , agt, nm: friau Definizione chi giughet frea, o chi ndhe at giutu, chi est iscrammentau, chi timet totu ca ndhe at bistu malos iscrammentos; chi si primat; chi giughet piringiones, tzacaduras de sa carre po fritu o àteru Sinonimi e contrari frau 1, fresadu, iscadhau, isprajadu, spreau, tocadu Frasi sa zente freada si betat totu a imbitzu 2. si faghet freadu che addaghi bidet giustíssia ◊ fia nendhe cosa de peràulas a Boredhu e Antónia si est fata freada 3. no podet fichire nudha ca est freadu ◊ si ses freada no fatas s'isterzu! Cognomi e Proverbi prb: a cuadhu friau sa sedha dhi pítziat Traduzioni Francese couvert de plaies, déçu Inglese covered in sores, burnt Spagnolo llagado, quemadura Italiano piagato, scottato Tedesco verwundet, schwärend.

frofoài, frofroài, frofrobài, frofrolài , vrb Definizione si narat de sa moida chi faent s'abba e mescamente cosas cagiadas coendho candho ndhe faent essire coment’e bubburucas de vapore; in cobertantza, su istare a chistionedhu agiummai a iscúsiu / frofrobai cun sa fantasia = cúrrere cun s'immazinassione, cun su pessamentu Sinonimi e contrari abbrubudhai, chischisiai, ischigliare, ischiglionare, iscusietare, mamughiare, pispisai, sbrufare, sbrufulai, strichidhai Frasi s'àcua est frofroendu 2. su dotori iat aprapau su pipiu frofrobendu fuedhus chi nisciunus cumprendiat ◊ ita seis frofrobendu asuta asuta: no fiaus de acórdiu cantu si depia giai? 3. dhis frofrobàt sa fantasia sena de riparu ◊ is arregordus frofrolant e ndi essint de is perevundus de sa memória Traduzioni Francese chuchoter, grommeler Inglese to talk in a low voice, to moan, to whisper Spagnolo cuchichear, refunfuñar Italiano bisbigliare, parlottare, mugugnare Tedesco murmeln.

«« Cerca di nuovo