aggrustàre, aggrustiàre , vrb Definizione pònnere o fàere a grústiu, fàere unu grústiu, una chedha, nau prus che àteru de pegos Sinonimi e contrari abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, amedhare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Etimo srd. Traduzioni Francese rassembler, saisir Inglese to put in a herd, to arrange in groups Spagnolo agrupar, reunir en rebaño Italiano aggruppare, abbrancare Tedesco gruppieren, zur Herde zusamentreiben.

agiostràre , vrb: azostrare Definizione giare ifadu, matana, múngia; nàrrere cosa coment'e a briga Sinonimi e contrari abburruntare, afrontai, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Frasi solu as a èssere finas chi durat su sonnu e si azostrat sa vida ◊ mi at azostradu donzi bolu, betendhemiche amargadu in bratzu a donzi turmentu Etimo itl. aggiostrare Traduzioni Francese agacer, énerver, tourmenter, reprocher Inglese to torment, to fling in s. o.'s face to annoy Spagnolo molestar Italiano infastidire, tormentare Tedesco belästigen.

agudígliu , agt Definizione chi tenet agudesa foedhandho Sinonimi e contrari assudu, prontudu, trempista Terminologia scientifica ntl Etimo spn. agudo Traduzioni Francese hardi Inglese bold in speaking Spagnolo que habla con agudeza Italiano ardito nel parlare Tedesco frech.

alleputzadúra , nf Definizione pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etimo srd. Traduzioni Francese s'habiller avec une certaine recherche Inglese refinement in dressing Spagnolo refinamiento en el vestir Italiano ricercatézza nel vestire Tedesco sich gesucht kleiden.

allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definizione pònnere in lista, fàere sa lista Sinonimi e contrari lezistrare, malcare Frasi usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Etimo srd. Traduzioni Francese porter sur la liste Inglese to put in a list Spagnolo alistar Italiano méttere in lista Tedesco in eine Liste eintragen.

alternòs , nm Definizione persona chi, candho sa Sardigna fut unu regnu, teniat s'incàrrigu de arrapresentare su vicerè in calecuna ocasione: como est su cuadheri chi in parte de su síndhigu de Castedhu acumpàngiat a Sant’Efis in sa crufessone Frasi tengu disígiu de biri s'alternòs setzendi a cuadhu Etimo ctl. alternos Traduzioni Francese alternos Inglese nobleman in medieval Sardinia Spagnolo representante del virrey Italiano alternos Tedesco Stellvertreter.

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definizione megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Frasi ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Etimo srd. Traduzioni Francese être sur le point de… Inglese in the act of… Spagnolo mientras, a punto de Italiano nell'atto di… Tedesco im Begriff zu.

ammacionài , vrb: ammascionai, ammatzonare, matzonare Definizione istare o pònnere cicios o crocaos coment’e allorigaos; su si pònnere che a su margiane (matzone), cuare, fàere che a su matzone Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconare, acuculiare, aculigionai, acuculiedhare, arruntzai / abbuare, acuae, acrodhare, intanae, istichire Etimo srd. Traduzioni Francese être aux aguets Inglese to lie in wait Spagnolo acechar Italiano stare in agguato Tedesco auf der Lauer liegen.

ammascarài , vrb Definizione imbrutare de mascara, de tzintziedhu; arrennegare meda, fàere niedhu o pèrdere sa bisura po s'arrennegu: nau de su tempus, isconciare, fàere tempus malu Sinonimi e contrari intentiedhare 2. si mi lassas ammascarai ti dh'ongu dèu, su tanti!…◊ dh'apu bia ammascarara…, fiat cosa de timi! ◊ candu si ammàscarat su mari, balla, gi est cosa de dhui acostai!… 3. chi mi bit ammascarau, bai ca su piciochedhu nc'istupat debressi! Etimo ctl. (en)mascarar Traduzioni Francese se farder outrageusement Inglese to soil oneself, to make up in an overdone way (oneself) Spagnolo repintarse, enfadarse mucho Italiano imbrattarsi, truccarsi in mòdo esagerato Tedesco sich übermäßig schminken.

ammediài 1 , vrb: ammeriai, ammeriare, mediai* Definizione fàere su meigama, su meriedhu, abbarrare in s'umbra (nau pruschetotu de su bestiàmene) in tempus de basca Sinonimi e contrari acamai, meliagrare Frasi sas belveghes fint ameriadas in sa corte ◊ is brebeis ammeriendi fiant cun sa conca una asuta de sa brenti de s'àtera ◊ ammério sa chedha in s'umbra de s'úmbulu ◊ daghi fiant ammeriandhe, Loisedhu si che fiat bénniu a inue fiaus noso 2. arrumbullànt sentza de assébiu cumment'e unu crabu macu chi no iscít anchi ammediai! Traduzioni Francese faire la sieste, rester dans l'ombre Inglese to have a siesta, to stay in the shadow Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

ammoradòre , agt, nm: amoradore Definizione chi o chie est ammorandho Sinonimi e contrari ammoradu, ammorajolu Frasi duos ammoradores giuchent caras de sole e miradas límpias Etimo srd. Traduzioni Francese amoureux Inglese in love Spagnolo enamorado Italiano innamorato Tedesco verliebt, Verliebte.

àncis , avb: ansis, antis 1, àntzias, antzis Definizione foedhu chi s'impreat po inditare unu cambiamentu, una diferéntzia Sinonimi e contrari antisbèni Frasi epuru una cosa lis mancaiat, àntzias sa menzus die de s'annu lis mancaiat ◊ dàemi custu… antzis cudhu! ◊ ispeta… antzis, bae! ◊ antis ti agiungo, e cremi, amigu meu, sa fide bona durat cantu e Deu! (P.P.Pintore)◊ at tentu atrus cincu fílgius, ansis fílgias, totu féminas Cognomi e Proverbi smb: Ancis Etimo ltn. ante Traduzioni Francese au contraire Inglese in fact, or better still Spagnolo más bien, es más Italiano anzi Tedesco im Gegenteil.

annicàre , vrb Definizione essire de malumore, tristos, sérios, unu pagu oféndhios Sinonimi e contrari abbrodhiare, abbudhai, aconchedhare, amprudhiare, annichidai, annozare, atrafudhai, imbromare, ingromorare, pirmare, pudhare 1 | ctr. allegrare, prexai Frasi proite no ti annicas e ti alteras candho bestint sa sarda poesia fatendhe a su limbazu violeras? (P.Casu)◊ si est annicadu cun megus ca li apo nadu chi no lu cherzo! Traduzioni Francese bouder, mettre de mauvaise humeur Inglese to put in a bad mood Spagnolo amostazar Italiano imbronciare, métter di malumóre Tedesco schmollen, verstimmen.

annoài , vrb: annodare, annodiare, annuae, annuai Definizione acapiare o fàere nodu, fàere a nodu, su nodu (fintzes aciunghendho duos càbudos); essire totu nodos, totu betau apare Sinonimi e contrari annodighedhare, annodricare, ingiobare / imbetzare | ctr. isòlbere, snuai Frasi su tzugu annuat a is palas ◊ su càbudu iscapu prus no annuas ◊ pitzinnas e pitzinnos a rodeu annodaimis su mucadoredhu nelzendhe "Tue ses compare meu"◊ is duas fillas fibànt, tessiant e annuànt is fius 2. sos pilos si li sunt totu annodados, istendhe chentza s'ispizare Etimo srd. Traduzioni Francese nouer Inglese to tie in a knot Spagnolo anudar, atar con nudos Italiano annodare Tedesco verknoten.

antàle , nm, agt Definizione sa parte de ananti de css. cosa, chi est ananti de ccn. cosa Traduzioni Francese d'en face Inglese in front of Spagnolo enfrente, delante Italiano antistante Tedesco gegenüberstehend.

antisbèni , avb: antzilvene Sinonimi e contrari ancis Frasi antzilvene calcuna assàlciat fena a nois! Etimo spn. antes bien Traduzioni Francese au contraire, plûtot Inglese in fact, or better still Spagnolo más bien Italiano anzi Tedesco im Gegenteil.

apostài , vrb: apostare 1, apostari Definizione istare firmos cuaos in calecunu tretu iscocandho e ibertandho a ccn. o un'animale po dhu cassare, po dhu sodigare, o àteru; carrare su laore a sa posta o eremàgiu; pònnere una posta a iscummissa / apostare de… = detzídere Sinonimi e contrari atrapare, impostai / carrugare Frasi sos caminos fint prenos de zente apostada pro bíere sos isposos ◊ si ficheit in conca sa bidea de l'apostare a fusile ◊ si aposteit in d-una roca, ispetendhe sos ladros cun su bestiàmine furadu ◊ mi ant apostadu fintzas a candho mi ant àpidu 2. su trigu si apostaiat in sa posta e poi si che gighiat pro l'arzolare 3. apostant de isposare e isposados si sunt Etimo itl. Traduzioni Francese guetter Inglese to lie in wait for Spagnolo acechar Italiano appostare Tedesco sich auf die Lauer legen.

apuntínu , avb Definizione bene, cun precisione manna Sinonimi e contrari aprobu, benene Modi di dire csn: fàghere sas cosas a. = bene cun bene, bene meda, totu e cun pretzisione manna; andhare a. (nadu de una cosa) = istare o rúere bene meda a ccn., èssere própiu addata Frasi su chi ses nendhe est giustu: arrejonas totugantu apuntinu ◊ tue leghes sos versos apuntinu ◊ totu si averesit apuntinu cantu narzesit su mastru ◊ cheret ammanitzare cosas meda e totu apuntinu Etimo itl. appuntino Traduzioni Francese parfaitement, minutieusement Inglese perfectly, in minute detail Spagnolo perfectamente, minuciosamente Italiano perfettaménte, minuziosaménte Tedesco perfekt, peinlich genau.

arreconài , vrb: arrenconai, arrinconai Definizione pònnere a una parte, arrimare in calecunu cugigone, istare apartaos, in aprigu; su si fàere a unu túturu Sinonimi e contrari achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzonare, angronare, arremai 1, inchizolare, incozolare / atuturighedhare Frasi no arrinconis s'àliga: pigandedha! ◊ cussus duus piciochedhus si sunt arrenconaus impari 2. est arrenconau in d-unu furrungoni 3. sa folla s'arrenconat in sa braxi fumiendi Etimo srd. Traduzioni Francese rencogner Inglese to put in a corner Spagnolo arrinconar Italiano incantucciare Tedesco in eine Ecke stellen.

arretàe , vrb: arretare, arretai, retai Definizione nau de sa natura de su mascu, su si fàere tostada, chíbbera, tètera Sinonimi e contrari arrintzonare, arritzare Frasi cussu est ómine chi no arretat ◊ est arretendhe, comente at bidu féminas Etimo srd. Traduzioni Francese être en érection Inglese to have the erection, to be in erection Spagnolo tener una erección Italiano avére l'erezióne, èssere in erezióne Tedesco in Erektion sein.

«« Cerca di nuovo