insoràu , pps, agt Definizione de insorai; isciustu de sudore, colagola de suore Sinonimi e contrari assorau, sudorau 2. no ndi potzu prus: comenti apu fatu cussu pagu pagu de cosa seu totu insorau! ◊ portat is callenturas e fatuvatu est totu insorau ◊ su molenti est insorau colagola! Traduzioni Francese moite (de sueur) Inglese bathed in sweat Spagnolo muy sudado Italiano màdido di sudóre Tedesco schweißgebadet.

intràe , vrb: intrai, intrare, intrari Definizione andhare o fintzes portare, assentare, pònnere aintru (o fintzes a manera de arresurtare una cosa aintru de àtera), pònnere o andhare in mesu de unu logu o de una cosa (e fintzes de un'argumentu, in su sensu chi dhu pertocat); nau de su sole, betare apalas de s'orizonte, giare borta de no si pòdere bíere; nau de orrobba téssia, o fintzes de linnas, torrare, minimare de pesu, de mannària (e cun custu significau si narat fintzes de cartzamenta istrinta chi tocat e faet freaduras); istare o càbere, naendho de cosas chi si ponent in istrégiu, de laore semenau in d-unu tanti de terrenu, ma fintzes de trastu chi si faet a imbistidura (pantalones, giacheta, mígias) Sinonimi e contrari buncai, ifilare, intretire, istichire / menguai, piciai / càbere, iltare / aferrare | ctr. essire, bocare Modi di dire csn: i. a, in = andhare a intro de…; intrare late, fortzas = pònnere late, prenare (sas titas) de late, pònnere o dare fortzas; i. denúntzia, dimandha = denuntziare, fàghere dimandha; intrare in edade, in tempus = èssiri mannus, cumentzai a èssiri antzianus; i. in religione = faisí predi, mòngia, para; i. in postu, in triballu = leare postu, triballu; i. in manu, in ungras = bènniri a tretu de dhu pigai, de dh'aferrai; i. faghe faghe (a ccn.), afródhiu = dàresi a fàghere, istare semper faghindhe, in movimentu; i. una cosa in bidea a unu = bènniri s'idea, ponnirisí un'idea in conca, circai de fai ccn. cosa; i. in sas ispesas de una cosa, unu triballu, una faina = pònnere dinari pro su chi si b'ispendhet; ischire i. in d-una chistione, in su chistionu (nendhe de unu) = leàrela in manera zusta, bene, de piàghere, de cumbínchere s'àteru; intrai in brulla = istare a sas brullas, baliare sas brullas e fàgherendhe puru Frasi nci dh'at intrau a domu, a guventu, a crésia ◊ su sole si che est intrendhe ◊ intramiche custu cabu de filu in s'agu! ◊ no che intres a mesu, triballendhe: comintza de sos oros! ◊ sos chi teniant terrinu a oros de cumonale si che ndhe ant intradu àteru ◊ intra linna a su fogu! ◊ no ti che intres in chistiones anzenas! ◊ su chi sezis nendhe bois no intrat e no essit cun su chi zughimus nois in chistionu ◊ candho proet lena, s'abba l'intrat menzus a sa terra ◊ su sale l'intrat menzus coghindhe, a sa cosa ◊ a s'ortu bi at intradu zente ◊ su guante intrat in sa manu ◊ at intrau sa manu a buciaca po ndi bogai su dinai 2. sa linna candho sicat intrat ◊ sas bestimentas de lana intrant totu si no sunt samunadas in abba frita ◊ custos pantalones comente los ant samunados ant intradu e como mi sunt afissos ◊ s'iscarpa in sa punta de su pódhighe m'intrat ◊ si ponet in conca una modhita, unu tedile, pro no l'intrare su bàrriu in cúcuru 3. candho est sica, de linna in d-unu metre cubbu bi ndh'intrat meda, a pesu ◊ in cussu terrinu cantu sèmene b'intrat? ◊ in d-unu chilu, de custa melaeranu madura bi ndhe intrat pagas ◊ de arrobba de seda, in su chilu nde intrat meda, ca est lébia ◊ cantu sèmini dhoi intrat in cussa terra? ◊ cara, custa cambaredha: gei nd'intrat meda, ca est pitichedhedha, ma sempri unu chilu etotu est! ◊ custa camisa zughet sas mànigas istrintas chi mancu m'intrat in bratzos!◊ cussa màniga cheret prus irfinigada in punta pro intrare in s'ogru de su tzapu 4. como chi est intradu in postu za istat bene ◊ mi chirco mere e intro teraca 5. custa mi dha pagas, ca za mi as a intrae in manos! ◊ si m'intrat in manu su fuste ti che bogo maza maza! 6. a ndhe lis intrat de faghe faghe a custos pisedhos: no asséliant un'iscuta! ◊ a sos Americanos e Soviéticos lis fit intrendhe tantu faghe faghe pro pigare a sa Luna 7. già mi est costadu a mi fàghere pastore: mai mi esseret intradu in bidea! 8. s'amministratzioni comunali est intrada in is ispesas po fai custu libbru 9. sunt limbudos ma bene faedhados, ischint intrare e lis daent totu su chi cherent! ◊ lassa fàghere a mie, ca isco sa manera de l'intrare, ca in cuss'alte so nadu! ◊ no isco mancu de ue l'intrare a fàghere custa faina! Cognomi e Proverbi prb: innanti intrant sas dentes e posca sos parentes Etimo ltn. intrare Traduzioni Francese entrer, introduire Inglese to get in, to insert, to shrink Spagnolo entrar Italiano entrare, accèdere, addentrarsi, inserire, introdurre, portare déntro Tedesco eintreten, betreten, eindringen, einsetzen.

intupài, intupàre , vrb Definizione cuare in mesu de is tupas, o fintzes cuare bastat chi siat; prènnere su logu de tupas, de matas Sinonimi e contrari abbuare, acuae, ammagare, apatai, atanai, atrabentare, imbusare, impertusare, intanae, intuzare / atupare, imbuschire, intupire Frasi cussu s'intupaiat a su primu pispisu de sos passos ◊ su pilloni cantat intupau in sa cresuri ◊ sas aes s'ispérrumant intupèndhesi in sos pustialvos ◊ s'intupat in sa traja su puzone ◊ ses sempri intupendimí totu, che is topis! ◊ babbu si est intupadu intro de domo Etimo srd. Traduzioni Francese cacher dans un bois, cacher Inglese to hide in a wood, to afforest Spagnolo emboscar Italiano imboscare Tedesco im Wald verbergen.

intzudhíre , vrb Definizione intrare unu pagu a fortza in logu malu, difícile, de malesa, de gente meda Sinonimi e contrari atzutzudhire, fichire, ifertzire, imbèlghere, incotzigare, infruncuai, intzutzudhire Frasi no ti agatant mai in posse: no isco inue ti che intzudhis! ◊ si che intzudhiat in totue fintzas si no bi aiat logu ◊ si no intzudhis, cun totu custas màchinas no colas mai! ◊ a ue ses intzudhindhe: no bides chi no che at logu?! Etimo srd. Traduzioni Francese enfoncer, s'introduire, se faufiler Inglese to hammer, to enter, to slip in Spagnolo clavar, introducir Italiano conficcare, introdursi, intrufolarsi, ficcarsi Tedesco einschlagen, sich einschleichen, sich bringen.

iscampiàre , vrb Definizione andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Sinonimi e contrari acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Frasi si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Etimo srd. Traduzioni Francese se montrer, apercevoir dans le lointain Inglese to lean out, to perceive in the distance Spagnolo asomarse, divisar Italiano affacciarsi, scòrgere da lontano Tedesco sich zeigen, erblicken.

iscinigàu , agt Definizione mortu e consumau, nau de ccn. chi est chentza fortzas nudha Sinonimi e contrari illaéndhidu, irbaléndhidu, irbalesiadu, isbagazadu, istasidu Traduzioni Francese épuisé, à bout Inglese all in Spagnolo agotado Italiano sfinito Tedesco erschöpft.

iscúgia 1 , nm, nf, avb: ascuse, iscuja 1, iscuju, iscusi, iscúsia, iscúsiu, iscússiu, iscusu, iscuxu, scusi 1 Definizione sa cosa chi si narat a s'àteru acanta a s'origa, chentza chi mancu s'intendhat sa boghe, a manera de no dh'intèndhere is àteros chi funt acanta / a s'i. = manera de fuedhai a boxi bàscia de no s'intèndiri si no si fuedhat in s'origa, fintzes a cua, chentza chi dhu potzat biri e mescamente intèndiri un'àteru; a iscusi miu = chentza ndhe ischire nudha deo, a cua dae me Frasi si totu sos iscúsios si fint naraos a forte, aiamus disizau d'èssere surdos! ◊ nesi a s'iscuxu, pustis a boghe alta ◊ aferrat su camareri a su bultzu e a s'iscuja li porrit cosa a orijas ◊ ti lu naro a s'iscúgia ◊ mi at mutiu e a s'iscúsiu mi at nau una cosa ◊ fipo ridendhemila a s’iscússiu ◊ lis daent a s'iscuxu consizos malos 2. dh'as fatu a iscusi miu ◊ nara! nara! o cosa a iscusi est? ◊ a s'iscusi dh'istimu ◊ bido inimigos dendhe a s'iscuxu consizos de cundennados ◊ bufat binu a iscúsia de sa mama ◊ bi l'at nadu a iscuju dae íscios Cognomi e Proverbi prb: mali fatu a iscusi, a claru gei essit Etimo ltn. absco(n)se Traduzioni Francese à voix basse, en cachette Inglese softly, in secret Spagnolo en voz baja, a escondidas Italiano sottovóce, di nascósto Tedesco leise, heimlich.

iscussàre , vrb: scusciai Definizione giare annestru, fàere abbituare a calecuna cosa, giare istrutzione Sinonimi e contrari annestrare, domai Traduzioni Francese enseigner les premiers rudiments, dégrossir Inglese to brake in, to rough-hew Spagnolo dar las primeras nociones Italiano scozzonare, dirozzare Tedesco abschleifen, verfeinern.

isfilinzonàdu , agt Definizione chi est totu iscorriau, a pendhiligiones Sinonimi e contrari filatzigosu, iscorrioladu, lizinidu / cdh. sbalbaciulatu Frasi rupet su muru, rujat sa chisura e che imberghet apalas de un'altura totu isfilinzonadu e munziadu Etimo srd. Traduzioni Francese couvert de lambeaux, déguenillé Inglese torn in threads (to), frayed Spagnolo deshilachado Italiano sfilacciato, sbrandellato Tedesco abgetragen, fransig, zerfetzt.

ispendhulàre , vrb Definizione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Traduzioni Francese mettre un tissu en lambeaux Inglese to hang in rags Spagnolo caer a jirones Italiano sbrendolare Tedesco in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

isserràu , pps, agt Definizione de isserrare / isserradu de su corpus = chi no podet andhare, no podet fàghere de su corpus, a carru arrésciu Sinonimi e contrari acorradu, incotiu / tupadu Traduzioni Francese enfermé Inglese shut in Spagnolo encerrado Italiano rinchiuso Tedesco eingesperrt.

istallàre 1 , vrb Definizione andhare a istare in s'istallu, andhare a fàere abbitu, a istare Etimo itl. Traduzioni Francese demeurer, s'établir Inglese to live, to take one's residence to in a place, to install Spagnolo residir, instalar, instalar Italiano dimorare, prèndere dimòra, insediare, installare Tedesco sich aufhalten, sich niederlassen

istizàre , vrb Definizione bogare, segare o fàere calecuna cosa a tirighedhas fines, istacare is silibbas de sa conca de s'àgiu; fintzes arrasigare, istidhigare Sinonimi e contrari afitai 2. fit istizendhe su fundhu brujadu de su labiolu cun d-una moneda Etimo srd. Traduzioni Francese réduire en tranches minces Inglese to cut in slight slices Spagnolo cortar en tajadas finas Italiano ridurre in fétte sottili Tedesco in Scheiben schneiden.

istranzàre , vrb: strangiai Definizione andhare a logu angenu, fàere s'istràngiu, andhare a foraidha; bogare a logu istràngiu (nau de animale, istesiare de sa chedha); arrecire s'istràngiu Sinonimi e contrari essire / allargai, stratallai / stagiai / acasagiai Frasi cussu est in bidha nostra istranzendhe ◊ in Sardigna sa gianna est sempre abberta pro sos chi ant sa fortuna de che istranzare ◊ amus istranzadu in sa Luna cun su coro imberriadu de iscàscios ◊ unu mese intreu b'istranzei 2. sempri bírdia cun sa genti tua, as istrangiau medas fillus peri su mundhu 3. si est afetzionada a chie l'at istranzada ◊ sa zente fit cuntenta ca in terrinu sou aiat istranzadu unu santu ◊ sunt totu impedinados de nos istranzare Traduzioni Francese aller en villégiature, loger Inglese to spend one's holiday, to take in Spagnolo irse de vacaciones, hospedar Italiano villeggiare, ospitare Tedesco seinen Urlaub verbringen, Gastfreundschaft gewähren.

malandàu, malandhàdu , agt Definizione chi est andhau male, guastu, béciu o, nau de persona, malàidu, in poberesa, iscaminau, abbituau a fàere male Sinonimi e contrari malacónciu Frasi po assacarru, in palas li betesit unu corzu malandhadu ◊ mellus prantu mortu chi no malandau Traduzioni Francese déchu Inglese in a bad condition Spagnolo arruinado, decaído Italiano decaduto Tedesco verfallen.

malàndra , nf: marandra, melandra Definizione genia de freadura de sa pedhe fata a su friga friga forte cun calecuna cosa, o fintzes de segada / èssere musca e malandra = (nau de duus) èssiri sempri impari Sinonimi e contrari caizone, costana, freadura, gliaga, iscalabrada, piticada, secada Frasi a sa malandra acudit sa musca 2. bidetilos, colloitos musca e malandra! Etimo ltn. malandria Traduzioni Francese plaie, écorchure Inglese plague caused, in pack animals, by the pack-saddle or the saddle Spagnolo matadura Italiano guidalésco Tedesco Schramme.

malecumbinàu , agt Sinonimi e contrari afrodhocu, malacónciu, malafrigongiau, malecuncordu, malefraganau Traduzioni Francese mal assorti Inglese in bad shape Spagnolo harapiento Italiano malcombinato Tedesco zerlumpt, schlampig, schlecht gekleidet.

mediài , vrb: ammediai 1, mediare 1, meriai, meriare, merijare, miriare Definizione nau mescamente de su bestiàmene, passare is oras de sole prus forte, in istade, in su meriagru, istare in s'umbra Sinonimi e contrari acamai, meliagrare Frasi sas berbeghes fint meriendhe suta de sa nughe ◊ candho sa robba comintzat a meriare, comente imbudhighinat sole, che la trubbas a sa sedha, a suta de sos chercos ◊ una piga est mediandhe in d-unu ratu ◊ in s’ora prus cajente de sa die issu est merijandhe Terminologia scientifica pst Etimo ltn. meridiare Traduzioni Francese faire la méridienne, faire la sieste Inglese to have a siesta, to stay in the shade Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

meliagràre , vrb: ammeriagare, meriaciare, meriacrare, meriagare, miliacrare, miliagrare, miriaciare, miriacrare, miriagare, miriagrare Definizione nau mescamente de su bestiàmene, passare is oras de basca, de sole prus forte, in istade, in su meriagru, istare in s'umbra Sinonimi e contrari ammediai 1, merajare Frasi sos pastores controllant donzi tantu sos masones chi sunt meliagrendhe ◊ in cudhu padentinu de sabucos li piachiat a meriacrare ◊ in custu logu no che at umbras bonas pro miriagrare ◊ s'alveghe miliagrat, baca e bígiu cun sa coa si catzant sa musca Etimo srd. Traduzioni Francese faire la méridienne, faire la sieste Inglese to have a siesta, to stay in the shade Spagnolo sestear Italiano meriggiare, stare all'ómbra Tedesco im Schatten Mittagsruhe halten.

mendigài , vrb: mindhigàre, mindigai, minnicare Definizione pedire sa lemúsina, fàere su pedidore; torrare, o èssere, a míndhigu Sinonimi e contrari lemusinai, pedie, pedulianare, mischinzare / abasciai, amenguai, immenguare, miminare, torrae / arrunzinare | ctr. donai, giare / errichire Frasi a unu mindhigu no li mancat it'e mindhigare ◊ cussos no si abbarrant a mannos a minnicare pasturas e mànnicos dae palas de sos àteros 2. est mindigada sa sustàntzia chi lompit a is fròngias Traduzioni Francese mendier, être en difficultés financières, vivre dans la gêne Inglese to beg, to be in shortage Spagnolo mendigar, vivir en la estrechez Italiano mendicare, èssere in ristrettézze Tedesco betteln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

«« Cerca di nuovo