acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere, acuntessi, acuntèssiri, cuntessi Definizione su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere Sinonimi e contrari acadessi, capitai, costare 1, cumbinare, incapitae, sucèdere Frasi a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?! Etimo spn. Traduzioni Francese se passer, arriver Inglese to happen, to occur Spagnolo acontecer, suceder, pasar Italiano avvenire, accadére, succèdere Tedesco geschehen.

aframicosadòre , agt Definizione chi mantenet s'àteru a fàmine Etimo srd. Traduzioni Francese affameur Inglese starver Spagnolo quien hace pasar hambre Italiano affamatóre Tedesco Aushungerer.

aframicosàre , vrb Definizione mantènnere, lassare o istare a fàmene Sinonimi e contrari aframicare, ammiserae, arremitanare Etimo srd. Traduzioni Francese affamer Inglese to starve (out) Spagnolo hacer pasar hambre, hambrear Italiano affamare Tedesco aushungern.

afràmicu , nm: fàmigu Definizione su mantènnere, lassare o istare a fàmene Sinonimi e contrari aframicosamentu Etimo srd. Traduzioni Francese privation de vivres Inglese starving Spagnolo el hacer pasar hambre Italiano affamaménto Tedesco Aushungerung.

afutíre, afutíri , vrb rfl Definizione lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione Sinonimi e contrari impipai 1, importai, incodiare, strafudhai, strufudhire Frasi si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau) Etimo srd. Traduzioni Francese s'envoyer, s'en ficher (vulg.) Inglese not to give a fuck Spagnolo pasar de Italiano fregàrsene, fóttersene Tedesco pfeifen auf.

agganíre , vrb Definizione batire o pònnere gana, prus che àteru de papare Sinonimi e contrari irfamigare, sciamigai Etimo srd. Traduzioni Francese affamer Inglese to starve Spagnolo hacer pasar hambre Italiano affamare Tedesco aushungern.

apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare, apapassare, pabassai Definizione nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa Sinonimi e contrari acalamai, ammustiai, irmurtire / apilardae Etimo srd. Traduzioni Francese se flétrir Inglese to wither Spagnolo pasar Italiano appassire Tedesco verwelken.

aporríre , vrb: aporriri, porrire* Definizione giare calecuna cosa a unu chi si portat acanta, candho no dhue lompet a si dha pigare issu etotu o est un’istràngiu; fintzes giare a ischire una segurtade, una nova / cong. 2ˆ p. sing.: apòrgiast Sinonimi e contrari apòrrere, apurriai, dare, donai / nàrrere Frasi aporridhi una cadira, a gomai! ◊ aproxat unu billetu! ◊ pònedi in cue ca custa cosa ti l'aporro deo! ◊ da’ue ses apórrimi sa manu! ◊ su didali ti dh'apòrgiu dèu ◊ no dhi apòrgiasta feli comenti ant fatu a Cristus! 2. addaghi li ant aporridu sa segurtàntzia ndh'est bénnidu isartigadu fatu! ◊ mi ant aporridu chi sa robba mia la tenent tancada in tale logu Etimo Traduzioni Francese passer, rapporter Inglese to hand, to refer Spagnolo pasar, alcanzar, referir Italiano pòrgere, riferire Tedesco reichen, berichten.

passàe , vrb: passai, passari, passare Definizione in su sensu de su movimentu, andhare de unu puntu, de unu logu, de unu tretu a un'àteru, de una parte a un'àtera; in su sensu de su tempus, menguare, bènnere mancu, ispaciare una dura (e, coment’e nm., su tempus de sa vida), o fintzes impreare su tempus; acabbare, tènnere acabbu; nau de frutos, ispaciare su sabore bonu, èssere fora de su méngius tempus po dhos papare; fàere acabbare ccn. cosa / ger. passenno Sinonimi e contrari cobai, sciadhie / èssere, nàrrere | ctr. abarrai, durai, firmai Modi di dire csn: fàghere a su passa passa = chi che passat una, duas, tantas bortas fintzas chi una cosa si irméntigat; passai de conca = essire de conca, irmentigare; passai su trigu in ciuliru = fàghere in chiliru; passare ora = abarrai aici, sentza de fai nudha, a chistionu; passa die bona! = itl. buona giornata!; passare maladia (nadu sempre pro tempus passadu)= àere tentu maladia; passat goi e goi… = est cumbinadu chi..., est acontéssiu ca…; passare sa veridade a unu = nàrriri, contai sa beridadi; passai in palita = arrebbussai; passare su fàmine, su sidi, su fritu = catzare su fàmine, su sidi, bogare su fritu; passa passendhe = in passera, in su tempus e in su logu chi unu colat Frasi at passau s'arriu a cuadhu ◊ est passau su trenu ◊ sa luxi passat in is isperraduras ◊ me in sa fentana oberta passat su bentu ◊ in cussa carrela non bi passat màchinas ◊ Fulanu candho beniat a bidha passaiat in domo pro nos saludare ◊ pro intrare a binza tocaiat de passare in logu anzenu ◊ – Bistu m'eis a fillu miu? – Unu innòi ndi at passau! 2. mi nc'est passau su tempus ◊ ierru malu eus passau ◊ babbu in binza passaiat su tempus curendhe sos fundhos ◊ at passau sa noti sentza de dormiri ◊ sa maista est abarrara atenta ascurtendi cumenti dognunu at passau is vacantzas ◊ Tamasu iat passau annus medas de trabballu grai e sacrifítzius mannus 3. li at dadu malu passare 4. sa fruta candu si passat si púrdiat ◊ cussa petza est passada: est cumentzendi a fragai ◊ custa cosa ch'est passada a fogu ◊ sunt passendhe a fogu sos sartos 5. bufa su gafè ca ti passat su sonnu! ◊ chi ti pongu manu a pitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! ◊ sa limonada passat is cursus ◊ no istes a su assaza assaza, ca ti che passat sa gana! ◊ passau austu, passat sa basca meda ◊ su dolore no mi est passadu ◊ cussa cuntentesa mi agguantaiat pagu, beniat semper carchi cosa a mi la fàghere passare ◊ passa passendhe, candho recuiat, cussu si che furaiat sempre carchi cosa 6. fàghela como, cussa cosa, ca faghet a su passa passa e ti ndhe irméntigas! ◊ m'abbàida, ca nachi faghia cudhu cumandhu: at fatu a su passa passa e so ancora gai! ◊ ti fato passare sa beridade ◊ mi at passau totu cussu chi mi est sutzédiu ◊ iscat chi passat custu, custu e cust'àteru: eco tota s'istória! 7. a tibi ti passat totu, ca ses ricu! ◊ a isse za li passat, si fintzas faedhat male, ca est criadura 8. cussu est gai ca at passadu sa melinzite ◊ de candho at passadu cussa maladia, bene cun bene no bi est sanadu prus ◊ mischinu, dh'ante fatu presoneri e nd'at passau de fàmene e fritu!… Etimo ltn. passare Traduzioni Francese passer Inglese to pass Spagnolo pasar, transitar Italiano passare, transitare, trascòrrere Tedesco durchgehen, vorbeigehen, vergehen, verbringen, verderben.

probassài, probassàre , vrb: propassai, propassare Definizione andhare prus ainnanti de un'àteru (gente, logu, cosa, tempus o àteru) Sinonimi e contrari acabulare, cobai, isazerare, isigolare | ctr. ammoderai Frasi su tallu passat in bidha, propassat su ponti e sighit andai a innantis Etimo ctl., spn. propasar Traduzioni Francese dépasser Inglese to go beyond Spagnolo superar, pasar Italiano oltrepassare, sorpassare, superare Tedesco übersteigen, überschreiten, überholen.

strafudhài , vrb: strufudhai Definizione importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu Sinonimi e contrari afutire, impipai 1, strufudhire Frasi si ndh'est strufudhau Traduzioni Francese se ficher de Inglese not to care Spagnolo pasar, tener sin cuidado Italiano infischiarsi Tedesco pfeifen auf.

strufudhíre , vrb Sinonimi e contrari afutire, impipai 1, strafudhai Traduzioni Francese s'en ficher Inglese not to give a damn Spagnolo pasar Italiano fregàrsene Tedesco pfeifen (auf).

sucèdere , vrb: sucèdiri, suceri, sunsèdere, suntzedi, sussedi, sussèdiri, sutzèdere, sutzedi, sutzèdiri Definizione su capitare de is cosas e fatos chentza dhu bòllere ccn.: vrb. intransitivu, ma si su sugetu no est precisu, in is tempos cumpostos podet pigare su ausilàriu àere Sinonimi e contrari acadessi, acontèssere, capitai, cumbinare, incapitae Frasi ma ita totu est sussedendu? ◊ su chi no sucedit in chentu annos sucedit in d-un'ora ◊ ite bi at sutzessu in sa cussorza?◊ po si èssi azardau de fai is tres missas at sucédiu in issa tres cosas de ispantu (R.Pani Murgia)◊ ite ist sunsedendho inongi?!◊ fiza mia, ite t'at sutzessu? ◊ una dí iat sutzédiu una cosa unu paghedhu istrama (M.Porru)◊ si fiat abarrara in domu, totu custu no fiat sucériu!◊ eite at sussédiu? Etimo itl. Traduzioni Francese se passer, arriver Inglese to happen Spagnolo pasar, ocurrir Italiano succèdere Tedesco geschehen.

«« Cerca di nuovo