Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

mischinzàre , vrb Definition èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Synonyms e antonyms arrunzinare Etymon srd. Translations French avoir de la pénurie English to be in shortage Spanish vivir en la estrechez Italian avére penùria German mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

mofàda , nf: mufada Definition cropu giau cun sa manu a trempas / papai a mufadas = coment'e a bufadura, a s'airada, cun allurpidura, a meda Synonyms e antonyms bussinada, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada 2. dh'at puntu un'espi a sa língua comenti fiat papendi unu troni de àxina a mufadas Etymon srd. Translations French gifle, tarte English slap in the face Spanish bofetada Italian sbèrla, ceffóne German Ohrfeige, Maulschelle.

noantàmas , cng: nointamas, nointames, nointàmene, nontamus, notammis Definition (cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas Synonyms e antonyms tamen*, mancumale, prusaprestu / cdh. nointamu Sentences nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos 2. nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu 3. no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas! Translations French cependant, malgré, néanmoins English in spite of, however Spanish sin embargo, a pesar de Italian tuttavìa, nonostante, nondiméno German auch wenn, obwohl, trotzdem.

pabarúncula , nf: paburúncula Definition fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Synonyms e antonyms brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Sentences li at essidu una pabarúncula in buca Etymon srd. Translations French pustule, bouton d'acné English small red pimple in the face Spanish pústula, grano Italian pustolétta German Pickel.

paltòlza , nf: pantògia, pantolza, pantòrgia, pantorza, partògia, partòglia, partonza, partòrgia, partorja, partorza, partoxa, partroxa, patroxa, prantòrgia, prantoxa, prentoxa Definition fémina in partu, o chi at tentu pipiu a friscu, de pagu, pesandho de parturàgiu Synonyms e antonyms paltolzana, pana, partera Sentences a sa pantòrgia in su partu dh'agiudaiant is féminas de su bighinau, is parentes ◊ sa partòglia est galu istéssita in su letu ◊ sa partorza s'est illierada 2. sa chi dhu at ispitzuau depit èssi un'arxa prentoxa! ◊ candu dhi ant donau sa pipia de tzapu at cumentzau a si assebiai: cussa fut arxa prentoxa! Etymon srd. Translations French parturiente, accouchée English woman in labour, puerpera Spanish parturienta, puérpera Italian partoriènte, püèrpera German Gebärende, Wöchnerin.

paraletàre , vrb: parletai, prallatai, preletare Definition istare a paraleta, a chistionu meda, deasi fintzes chentza importu Synonyms e antonyms argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaramedhare, friganzare, ispralletare, prillissai Sentences e ita chi dhu intendis prallatendu, a fillu tuu: fuedhat in dónnia linguatzu! ◊ za ti piaghet a istare paraletendhe! Etymon srd. Translations French bavarder English to talk in a low voice Spanish charlar Italian parlottare, ciarlare German schwatzen.

recrusàre , vrb Definition pònnere in recusione, in presone o àteru logu deasi, in logu serrau de no pòdere essire Synonyms e antonyms acorrae 1 | ctr. bocare, iscapae 2. mi che creio recrusada in carchi ospítziu Translations French enfermer English to shut in Spanish encerrar Italian rinchiùdere German einschließen.

rumbicàre , vrb Definition arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu Synonyms e antonyms afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare Sentences s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit Etymon itl. rimbeccare Translations French jeter à la figure (fam.) English to fling in s.o. face Spanish reprochar, echar en cara Italian rinfacciare German vorhalten.

sciurmài , vrb Definition pinnigare o andhare a sciurmas, a chedhas, a cambarada Etymon srd. Translations French aller en groupe English to go in a crowd Spanish ir en grupo Italian stormeggiare German sich zusammenscharen.

secúndhe , prep: segundhu, segundis, sicundhe, sicundhu, sicunne, sicunnu, sincundhu Definition foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade Synonyms e antonyms cuforma Idioms csn: sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi… Sentences secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai 2. podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina) Surnames and Proverbs prb: segundhu su pastore sas belveghes Etymon ltn. secundum Translations French selon English in accordance with, according to Spanish según Italian secóndo German nach, gemäß.

segalatràngas , nm Definition chie istat sèmpere segandho sa passiéntzia, giaendho ifadu, istrobbu Synonyms e antonyms aconciabbraghetas, arremiculu Sentences custas segalatrangas si che sunt andhadas e pagu bi at mancadu chi no mi ndhe apant bogadu sos ojos Etymon srd. Translations French casse-pieds English pain in the neck Spanish pelma Italian rompiscàtole German Nervensäge.

sfacidhài , vrb: isfatzidhare* Definition ghetai in faci, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment'e brigandhodhu Synonyms e antonyms acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhiri Etymon srd. Translations French reprocher English to fling in s.o.'s face Spanish reprochar Italian rinfacciare German vorhalten.

sfundài , vrb: ifundhare* Definition istacare, bogare o abbasciare su fundhu, fintzes a segadura Synonyms e antonyms sciundai Translations French défoncer English to smash in Spanish desfondar Italian sfondare German durchschlagen, den Boden ausschlagen.

sfundorài , vrb Definition pèrdere su fundhu, is fundhos; fintzes bogare de pare, irfundhare Synonyms e antonyms sciundai Etymon srd. Translations French se défoncer English to be smashed in Spanish desfondar Italian sfondarsi German den Boden verlieren.

spadatzài 1 , vrb: ispagatzai, spagatzai, spedatzai Definition fàere a orrugos sa carena, segare orrobba a orrugos, a pedatzos, fintzes perdimentare o ispèrdere sa cosa, ispèndhere male, in cosighedhas de pagu contu Synonyms e antonyms atzimare chimentare, immelmare, iscualtare, ispetatzare, loriai, steressai / isbaire, ispeldisciare, ispèldere, istravuciare, sparafiai Sentences inchi dha spagatzit su buginu, dha spagatzit! ◊ apu a biri sa vengàntzia de si spagatzai a totus ◊ no eis a crei ca divideus sa propriedadi po si dha spagatzai bosàteras, no?!◊ bolit andai isceti a si spagatzai su dinai me is ristorantis! Translations French dévorer, mettre en pièces, démembrer English to dismember, to tear in pieces Spanish devorar, despedazar Italian sbranare, smembrare German zerfleischen, zergliedern.

subbacuài , vrb Definition piscare asuta de s'abba Translations French pêche sous-marine English to go in for underwater fishing Spanish hacer pesca submarina Italian fare pésca subàcquea German Unterwasserjagd treiben.

tzacàre , vrb Definition istichire, intrare in mesu, aintru, a fortza, ue dhue at pagu logu o no andhat tanti bene; su si pònnere aintru, in mesu de ccn. chistione Synonyms e antonyms fichire, imberzire, infruncuai, insertai, intupire, istichire, pònnere | ctr. bocare, leai / essire Idioms csn: tz. in ragas = manigare, bufare, betare a corpus, fai su mangiufoni; tz. fogu = apuntai o pònnere fogu; tzacaresiche una cosa in s'ogru (nadu cun fele) = fagheresindhe própiu nudha, èssere cosa chi no serbit a nudha (comenti a nàrriri ca no est bella mancus a si nci dha istichiri in is ogus); tzacàresi fora = fai su bandidu, abbandidai Sentences che mere, si che tzacheit in domo de cudhu a prepoténtzia ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones ◊ inue ti che ses tzachendhe: no bides chi no bi at logu?! ◊ no che tzaches sas berbeghes a s'ortu ca podent fàghere dannu! ◊ leat impresse e si che tzacat in petorras su tzoculate chi aiat furadu! 2. su pane si che l'at tzacadu in ragas totu isse! ◊ custa cosa guasta in s'ogru ti la tzacas? frundhichela, aite ti la muntenes?! 3. - Ehi si mi tzaco fora!… - nachi naraiat unu afelonadu, e a bandhidare etotu est essidu! Etymon srd. Translations French introduire, se faufiler, se fourrer, s'entremettre English to drive in, to slip in, to meddle Spanish meter, entremeterse Italian introdurre, inserire, ficcare, intrufolarsi, introméttersi German stecken, sich einmischen.