Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ascugiàre, ascujàre , vrb Definition foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Synonyms e antonyms cuscujinare, iscusiare, pispisai Sentences pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Translations French chuchoter English to chime in softly Spanish hablar en voz baja Italian interloquire sottovóce German leise sprechen.

ascúju , avb Definition a s'iscúsia, a iscusi Synonyms e antonyms iscúgia 1 Sentences mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare Etymon srd. Translations French à voix basse English in a low voice Spanish en voz baja Italian sommessaménte, sottovóce German leise.

ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definition a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere Sentences de cussu ndhe faedhant a s'ascuse Translations French à voix basse English in a low voice Spanish en voz baja Italian sottovóce German leise.

assassécus, assasségus , avb Definition in o a úrtimu, tempus apustis de su cuménciu de una cosa, a fine e a candho, apustis de tanti, po acabbare Synonyms e antonyms assacoa Sentences assassegus, mi est fuendhe donz'ispera! ◊ como sezis essendhe dai sa beste abberu: assassegus bos faedho male! ◊ fit unu dischente abbistu ma, assassecus, resurtatos non bi n'aiat ◊ assassegus at cumpresu comente fit sa chistione Surnames and Proverbs prb: chie assassegus istat, o perdet o achistat Etymon srd. Translations French enfin English in the end Spanish por fin, finalmente Italian infine German schließlich.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definition pònnere a pigare sole, pigare sole Synonyms e antonyms assobinai, assorinai, soghiai Sentences sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Etymon srd. Translations French exposer au soleil English to dry in the sun Spanish solear Italian soleggiare German in die Sonne legen.

astrolicàre , vrb: astroligare, astrologare Definition foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios Synonyms e antonyms illeriare, imbisare, istralobbiare, pantasiai, sfasolai, stenteriai, strolicai Sentences tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi… Etymon srd. Translations French rêver English to build castles in the air, to rave Spanish fantasear, decir disparates Italian fantasticare, farneticare German fantasieren.

atafài, atafàre , vrb: atafiare Definition afundhare, pònnere in mesu, aintru de calecuna cosa; fintzes passare in calecunu logu (nau fintzes in su sensu de arrennèscere a cumprèndhere, o arrennèscere e bastat), bènnere o lòmpere po cumbinatzione Synonyms e antonyms aciufae, atapai, intafae, pònnere Sentences innòi nci at una mina: a logu bellu nci apu atafau su pei! ◊ nci at atafau is peis a su ludu ◊ su marxani atafat sa farruncada po aggafai su pegus ◊ inue che dh'as atafada cussa cosa? ◊ che so atafadu in d-una mola e dhue aiat cosa cuada (Z.Porcu) 2. non che atafaiat a cumprèndhere comente aiat fatu su babbu a dhi zare sas crupas de su chi fuit capitadu ◊ cussa note non che fuo atafadu a mi drumire ◊ in bella famíllia ch'est atafadu cricanne fémina!…◊ is sordaus nci atafant in crésia e forrogant in dónnia logu! Etymon itl. taffiare Translations French fourrer English to drive in Spanish meter Italian cacciar déntro German hineinwerfen.

atonàdu , pps, agt: atonau Definition de atonare 1; chi est in su tonu giustu, nau de sa boghe, de su càntigu; chi arrespondhet a tonu 2. sa boghe sua atonada faghet allegrare ◊ Sardigna istimada, ti cantu de coru cun boxi atonada ◊ est atonadu su cantare meu pro fiorire coros in armonia? Translations French juste (voix) English in tune Spanish afinado Italian intonato German richtig singend.

atratàre , vrb Definition pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau Synonyms e antonyms arrastai, atrataritzare, orminare, ormizare, trateare Etymon srd. Translations French suivre à la trace English to follow in s.o.'s tracks Spanish rastrear Italian cercare seguendo le tràcce German jds. Spur verfolgen.

avaloraméntu , nm Definition su avalorare Synonyms e antonyms abbalorinzu Translations French évaluation, valorisation English improvement, increase in the value Spanish valoración Italian valutazióne, valorizzazióne German Schätzung, Aufwertung.

barbatàre , vrb: abbalvatare, barvatare, brabatai 1, brabatari, varvatare Definition arare sa terra sa primu borta, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare po s'atóngiu (e púdrigat s'erba) Synonyms e antonyms iscolturare Sentences seu brabatendi su cungiau, cida chi benit Scientific Terminology mssr Etymon srd. Translations French premier labourage au printemps English to plough in Spanish abonar en verde Italian sovesciare German einackern.

barcàxu , nm: borcaxu, bracaxu, brecaxu, brocaxu, ecaxu, ocàrgiu Definition tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru Synonyms e antonyms àghedu, ciassu, ingiassu Etymon ltn. *var(i)carium Translations French passage English passage in a hedge Spanish pasaje Italian callàia German Durchgang.

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definition de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Synonyms e antonyms abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Sentences su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French après-demain English in three days Spanish dentro de tres días Italian fra tre giórni German in drei Tagen.

biscaína , avb: briscaina Definition nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina Sentences su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda Etymon spn. a la viscaína Translations French à la six-quatre-deux English in a slapdash way Spanish a la buena de Dios Italian alla carlóna German nachlässig.

brassèto , avb: abbratzeta, bratzeta, bratzeto, bratzetu Definition manera de si pigare duos camminandho a fiancu de pare ponendho is duos bratzos acanta agganciaos a manera de si tocare in sa parte de aintru de su cuidu / leare a bratzeta, a bratzete, a su bratzetu = abbratzetare, cun su bratzu intradu suta de su bratzu de un'àteru Sentences est passau unu, totu allichidiu, in bistiri de festa, a su bratzetu cun sa mulleri ◊ fint ispassizendhe leados a sa bratzeta ◊ la leo a sa bratzeta, ma però inchieta si est mustrada Translations French bras dessus, bras dessous English arm in arm Spanish del brazo Italian sottobràccio German Arm in Arm.

cabbéssu , nm Definition cropu forte giau cun sa manu a cara Synonyms e antonyms bofetada, bussinada, ciafarada, irbirroncu, iscabbessu, iscantargiara, iscantulada, istuturrone, scambussara, sporsugada Sentences ti dongu un'isciarrocada de cabbessus! ◊ dhi at donau unu cabbessu de fai a tremi! Translations French gifle English slap in the face Spanish bofetón Italian ceffóne German Ohrfeige.

chighigliàre , vrb Definition erríere a iscracàlios mannos Synonyms e antonyms iscacagliare, isgangagliare Etymon srd. Translations French chahuter, rire brusquement English to laugh in an unseemely manner Spanish reír a carcajadas Italian rìdere scompostaménte German schallend lachen.

chiscusína , avb: coscusina, curcusina, cuscujina, cuscujinu, cuscusina, cuscusinu Definition a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua Synonyms e antonyms acua, iscúsia Sentences sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu Translations French tout bas English in a low voice Spanish en voz baja Italian sottovóce, sommessaménte German leise.

ciaciarài, ciaciaràre , vrb: ciaciarrai, ciaciarrare, tzantzarare Definition istare a chistionu cracu ma cun pagu sustàntzia, foedhandho tanti po nàrrere calecuna cosa, po su gustu de foedhare Synonyms e antonyms argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaramedhare, crallatai, friganzare, itzarralai, paraletare, prillissai | ctr. cagliare, citire Sentences fiant ciaciarrendi, chistionendi de su tempus, de sa genti e de tantis atras cosas ◊ no ciaciarrànt prus a fuedhus ma cun làgrimas chi calànt in is trempas che funtanedhas de arriu ◊ los aimis bidos in piata ciaciarrendhe cun àtere Etymon spn. chacharear Translations French bavarder, babiller English to talk in low voice Spanish chacharear Italian parlottare German tuscheln.

ciafaràda, ciafaràdu , nf, nm Definition cropu de manu giau a trempas Synonyms e antonyms bussinada, cabbessu, ciafarotu, ciafu, irbatulada, irbirroncu, iscantargiara, iscaputzone, istuturada, istuturrone Etymon srd. Translations French gifle English slap in the face Spanish bofetón Italian ceffóne German Ohrfeige.