abbacràsta , nf: abbagrasta, acuagrasta Definition s'abba chi portat s'olia e chi, candho est mólia, si ndhe iscèberat e si fúliat po chistire s'ógiu límpiu; s'abba de su giodhu, sa chi s’iscèberat faendho su butiru; nau in cobertantza, cosa de pagu valore, machine Sentences pro chirriare bene s'ozu dae s'abbagrasta a sos isportinos lis cheret betadu abba budhindhe 2. tue in conca bi giughes abbagrasta, bellu meu! Etymon srd. Translations French eau restante du procéde de préparation des olives English water remnants of olives processing Spanish oleaza Italian àcqua residuata dalla lavorazióne delle olive German nach der Bearbeitung von Oliven oder Milchprodukten entstandene Flüssigkeit.

abbía , prep: abbias, avia Definition a bia a = a cara a…, a bia de…, fache a… / èssere abbia a carrela = abbertu in campu, de unu totu Synonyms e antonyms cada 1 Sentences sos coros nostros sunt abbia a su Segnore ◊ sunt annenne abbias de sa domo ◊ isse si movet abbia de s'intrada e deo sigo ifatu ◊ benide a dresta, abbia de sa riba cun nois a su passu ue podet andhare zente bia Etymon srd. Translations French vers English towards Spanish hacia Italian vèrso German gegen, nach.

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definition coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Synonyms e antonyms abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Sentences cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etymon srd. Translations French en connaissance de cause English after due consideration, deliberately Spanish con conocimiento de causa Italian a ragion veduta, deliberataménte German nach reiflicher Überlegung.

abbisòca , avb Definition mi parit ca…, forcis…, abbisumeu chi… Synonyms e antonyms abbisomeu, abbisu, soca 2 Sentences mi aponent unu giubedhu e abbisoca mi lu probant! ◊ abbisoca depet torrare a tucare deretu! ◊ abbisoca sezis in festa! ◊ Bissenta at dimandhadu abbisoca prus a issa etotu chi no a sos àteros Etymon srd. Translations French peut-être, à mon avis English perhaps Spanish en mi opinión Italian a mio avviso, mi pare che…, fórse German meiner Meinung nach, ich meine, daß, vielleicht.

abbisoméu , avb: abbisumeu Definition a pàrrere meu, segundu su chi ndhe pentzo geo, stau ca… mi parit chi… Synonyms e antonyms abbisoca, abbisu, istimmei, mísparra, naromeu, stamega Sentences abbisumeu andho, como chi no est proindhe! ◊ abbisumeu ses macu, tue, a nàrrere cosas goi! ◊ abbisumeu frocat! ◊ abbisumeu no l'ischis, Frantziscu, chi sunt totu sas cosas cambiadas! (Seu) Etymon srd. Translations French à mon avis English in my opinion, may be Spanish en mi opinión Italian a mio parére, fórse German meiner Meinung nach, vielleicht.

abbísu , avb Definition a bisu, a pàrrere (meu), po cantu si biet, si paret: si podet nàrrere in su sensu própriu, e duncas cun ccn. duda, ma fintzes in su sensu de una cosa segura e ladina e s'imperat agiummai sèmpere cun sa cng. "chi" / abbisu meu, abbisu mia chi…; no ischire ite abbisu pigare = no ischire su médiu de leare, ite tocat a fàghere Synonyms e antonyms abbisoca, abbisomeu Sentences abbisu chi pioet! ◊ si bos betades manu, a sos concluos, abbisu chi sos punzos bonos creides! ◊ abbisu chi azis gana de bufonare! 2. abbisu ses macu! Etymon srd. Translations French peut-être, évidemment English perhaps, evidently Spanish en mi opinión Italian a mio avviso, mi pare che…, evidenteménte German meiner Meinung nach, ich meine, daß, offenbar.

apústi , avb, prep: apustis, postis Definition tempus chi benit aifatu, fatante a calecuna cosa o a un’àteru tempus Synonyms e antonyms abosca, acoa, addaboi, apoi, deboschindhe, otonni | ctr. aprimu, innantis Sentences apustis torra e presenta su donu tuu! ◊ apustis non mi nd'incuru prus 2. apustis de custu no iscieus nudha de issu ◊ apo a vènnere apustis vostru ◊ apusti de una mesoredha ndi fuant essius ◊ apusti mortu comunigaidhu! ◊ apustis chi at fatu una poriga de passus est torrau Etymon srd. Translations French après English after Spanish después Italian dópo, pòi German nachher, nach.

assamodàre , vrb: assemodare Definition bestire a sa moda, bene Synonyms e antonyms allaputzai, allepuritzare 2. est una giòvana assemodada Etymon srd. Translations French pomponner, parer English to make fit tightly Spanish vestir a la moda, acicalar Italian vestire secóndo la mòda, attillare German nach der Mode anziehen.

befàna , nf Definition genia de personàgiu pentzau che una fémina bècia chi batit is donos a is piciochedhos su note de su chimbe abbreschendho a su ses de ghennàrgiu Synonyms e antonyms marragoti Sentences a sa befana dhue crent su fedu ma no is mannos ◊ mai befana in faci apu biu, ma dh'ia a bolli biri e fuedhai (F.Pischedda)◊ is pagus bortas chi nci atafàt a sa crapita giusta, sa befana lassàt adítziu adítziu duas figus sicadas Etymon itl. Translations French "befana" English epiphany, ugly woman Spanish "Los Reyes" (Magos) Italian befana German Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

buchiài , vrb: abbuchiari, buchiare Definition fàere buchiadas, mòvere sa buca comente faet unu in dificurtade arrespirandho, morindho Synonyms e antonyms acaogare / ispirare 2. su coru miu est giai buchiendi Etymon srd. Translations French haleter English to gasp Spanish boquear Italian boccheggiare German nach Luft schnappen.

cabudexèna , nm Definition su tempus luego apustis de sa chena / a c. = apustis chenadu Synonyms e antonyms apustixena Sentences dónnia cabudexena bessestus a su friscu, in s'istadi, in bidha ◊ candu nonna mi contàt is contus dh'ascurtau totu su cabudexena Etymon srd. Translations French après-dîner English afterdinner Spanish sobremesa Italian dopocéna German Zeit nach dem Abendessen.

cascaredhàre , vrb Definition fàere o betare càschidos, fàere sa buca coment'e cascandho Synonyms e antonyms cascai 1, cascajare Etymon srd. Translations French bâiller, haleter English to yawn Spanish bostezar, boquear Italian sbadigliare, boccheggiare German gähnen, nach Luft schnappen.

daesécus, daeségus , avb, prep: daisecus, daisegus, dasegus, dausegus, desegus, diesegus Definition apalas, s'ala contrària a ue unu (o una cosa) est abbaidandho; coment'e tempus inditat su passau / istare o èssere a daesegus de un'àteru = (nau de ccn.) èssere cunsiderau prus pagu, contare prus pagu; in daisegus meu, tou, sou, e gai Synonyms e antonyms acoacò, addaesegus, aissegus, incuadas, insegus | ctr. ananti, innanti Sentences su mundhu no torrat in daesecus! ◊ si podia torrare vinti annos a daisegus, tambene! ◊ a isse lu zughia in daisegus e no lu podia bídere ◊ dae dausegus sa mama altzaiat sa chintorza addopiada fatendhe finta de l'iscúdere ◊ custa brulla mi l'ant fata sos de daisegus ◊ a diesegus dhue fuit una cortiza ◊ ponidi in diesegus! 2. cussa cosa est in daisegus de domo ◊ si cuesit in diesegus de una punta ◊ cussa cosa est in dasegus de sa gianna ◊ neune si cheret a daesegus de un'àteru!◊ s'ómine est addainanti meu e deo so caminendhe in daisegus suo Etymon srd. Translations French derrière English behind Spanish detrás, atrás Italian diètro German hinten, hinter, nach.

iscocài, iscocàre , vrb: iscrocai 1, scocai Definition istare abbandha abbaidandho o iscurtandho su chi faent is àteros, faendho finta de àteru, coment'e osservandho po bíere calecuna cosa Synonyms e antonyms afantanai, crasteare, iscuciare, oretare, orixedhai, ospiare Sentences mi agatu girugirus, iscochendu tra matas e tra molas de arrú, ascurta ascurta (Gd.Piras)◊ est origas a sa porta de sa càmbara po iscocai sa filla ◊ sa mama est iscrochendi su piciochedhu po biri ita fait Etymon srd. Translations French lorgner, épier English to glance at, to spy on Spanish espiar, acechar, atisbar Italian sbirciare, spiare, origliare German verstohlen betrachten, spähen nach.

iscrèdere , vrb: iscrèere, iscrètere, iscrèiri, iscrere, scrèiri Definition prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi Synonyms e antonyms disaprensionai, discrèiri Sentences mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei 2. dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados 3. cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Etymon srd. Translations French ne plus attendre après avoir vainement attendu English to give up weating vainly (after a long time) Spanish descreer Italian sméttere di aspettare dópo aver attéso invano German nach einer langen Wartezeit, das Warten ablassen.

majonèta , nf Definition genia de fémina bècia, fata a pentzamentu, chi nanca iat a bènnere su note de Pasca de is Tres Gurrès a batire giogos a is piciochedhos… Synonyms e antonyms befana Scientific Terminology fnt Translations French "befana" English befana (kindly old witch who brings children toys at Epiphany) Spanish vieja que trae regalos a los niños para los Reyes Italian befana German Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

palangài , vrb: parangai Definition pònnere a un'imboe, tròchere e incrubare a una parte; fintzes tròchere o incrubare sa conca a s'idea de unu prus forte Synonyms e antonyms fritire, inconchinare, incruai Sentences su bentu at parangau sa mata a una parti ◊ su bentu de soli parangat cambus e ischinas ◊ a parangai s'ischina a trabballai siat! ◊ su sedili de sa màchina parangadhu totu! ◊ no potzu istai e mi parangu totu a una parti 2. cussu at poderau presoni medas bortas po mori de no si èssiri parangau a is ideas de chini boliat sa guerra Etymon srd. Translations French déséquilibrer, pencher English to unbalance Spanish desequilibrar, balancear Italian sbilanciare, pencolare German nach einer Seite hängen.

paltibàris , nm, avb: partebari, partibaris Definition partes oguales; oguale s'unu cun o a s'àteru Synonyms e antonyms barigua / apare, debarapai, interpare, parebare Idioms csn: èssere a p. = mesu goi e mesu gai; fàchere a p. = una borta s'unu, una borta s'àteru, a borta a borta Sentences già bi est su partibaris: ognunu andhat pro contu sou, si no andhant de acordu 2. si ghetant butadas befianas cantendusí partebari mutetus e cantzonis Etymon srd. Translations French alternativement English alternately, mutually Spanish alternativamente, recíprocamente Italian alternativaménte, vicendevolménte German abwechselnd, einer nach dem anderen.

pòsca, pòscas, pòsche, pòsches , avb, prep: abosca Definition su tempus apustis de un'àteru / su como posca = sa cosa de un'iscutighedha como, de un'iscutighedha innantis; èssere de como a posca a… = de unu mamentu a s'àteru (ma tirendi acò) Synonyms e antonyms acoa, addaboi, apoi, apusti, daboscas, otonni | ctr. innantis Sentences si cheres brunúsciu e paghe, prima pensa e posca faghe! ◊ no neres como "Emmo" e posca "No"◊ pagu poscas apo pérdidu s'isperàntzia ◊ si coghent coment'e una cugutza e posca nachi fundhant un'imperu!… 2. posca de àere illuminadu sa terra, su sole che est colcadu dae ora ◊ píghidas nues posca de sa traschia dannu e dolu in bidhas e cussorzas ant lassadu (G.A.Salis)◊ est unu chi at a bènnere posca de a mie ◊ a bidha torreit posche de pagas chidas 3. dea merie lassandho a mengianu, dea mengianu lassandho a merie, de como a posca a dhi betare manu! ◊ medas betzos no si ammentant de como a poscas! ◊ rimbambíndhedi ses, chi no ti arregodas su como posca! Surnames and Proverbs prb: iscuru a chie costat bene innanti e male posca! Etymon ltn. *pos(t)+ca Translations French après English after Spanish después Italian dópo, pòi German nachher, nach.

secúndhe , prep: segundhu, segundis, sicundhe, sicundhu, sicunne, sicunnu, sincundhu Definition foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade Synonyms e antonyms cuforma Idioms csn: sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi… Sentences secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai 2. podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina) Surnames and Proverbs prb: segundhu su pastore sas belveghes Etymon ltn. secundum Translations French selon English in accordance with, according to Spanish según Italian secóndo German nach, gemäß.

«« Search again