mischinzàre , vrb Definitzione èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Sinònimos e contràrios arrunzinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avoir de la pénurie Ingresu to be in shortage Ispagnolu vivir en la estrechez Italianu avére penùria Tedescu mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

mofàda , nf: mufada Definitzione cropu giau cun sa manu a trempas / papai a mufadas = coment'e a bufadura, a s'airada, cun allurpidura, a meda Sinònimos e contràrios bussinada, ciafu, iscantargiara, iscavanada, istuturada, smantulada, sporsugada 2. dh'at puntu un'espi a sa língua comenti fiat papendi unu troni de àxina a mufadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gifle, tarte Ingresu slap in the face Ispagnolu bofetada Italianu sbèrla, ceffóne Tedescu Ohrfeige, Maulschelle.

noantàmas , cng: nointamas, nointames, nointàmene, nontamus, notammis Definitzione (cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas Sinònimos e contràrios tamen*, mancumale, prusaprestu / cdh. nointamu Frases nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos 2. nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu 3. no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas! Tradutziones Frantzesu cependant, malgré, néanmoins Ingresu in spite of, however Ispagnolu sin embargo, a pesar de Italianu tuttavìa, nonostante, nondiméno Tedescu auch wenn, obwohl, trotzdem.

pabarúncula , nf: paburúncula Definitzione fruschedha pitica, essidura; genia de cosa bianca, grassu, chi si arregollet in is gràndhulas de sa pedhe; fintzes orrughedhu de calecuna cosa segada, farinedhu Sinònimos e contràrios brúgula, buizola / cífrinu, fanialla, palfaruza Frases li at essidu una pabarúncula in buca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pustule, bouton d'acné Ingresu small red pimple in the face Ispagnolu pústula, grano Italianu pustolétta Tedescu Pickel.

paltòlza , nf: pantògia, pantolza, pantòrgia, pantorza, partògia, partòglia, partonza, partòrgia, partorja, partorza, partoxa, partroxa, patroxa, prantòrgia, prantoxa, prentoxa Definitzione fémina in partu, o chi at tentu pipiu a friscu, de pagu, pesandho de parturàgiu Sinònimos e contràrios paltolzana, pana, partera Frases a sa pantòrgia in su partu dh'agiudaiant is féminas de su bighinau, is parentes ◊ sa partòglia est galu istéssita in su letu ◊ sa partorza s'est illierada 2. sa chi dhu at ispitzuau depit èssi un'arxa prentoxa! ◊ candu dhi ant donau sa pipia de tzapu at cumentzau a si assebiai: cussa fut arxa prentoxa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu parturiente, accouchée Ingresu woman in labour, puerpera Ispagnolu parturienta, puérpera Italianu partoriènte, püèrpera Tedescu Gebärende, Wöchnerin.

paraletàre , vrb: parletai, prallatai, preletare Definitzione istare a paraleta, a chistionu meda, deasi fintzes chentza importu Sinònimos e contràrios argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaramedhare, friganzare, ispralletare, prillissai Frases e ita chi dhu intendis prallatendu, a fillu tuu: fuedhat in dónnia linguatzu! ◊ za ti piaghet a istare paraletendhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bavarder Ingresu to talk in a low voice Ispagnolu charlar Italianu parlottare, ciarlare Tedescu schwatzen.

recrusàre , vrb Definitzione pònnere in recusione, in presone o àteru logu deasi, in logu serrau de no pòdere essire Sinònimos e contràrios acorrae 1 | ctr. bocare, iscapae 2. mi che creio recrusada in carchi ospítziu Tradutziones Frantzesu enfermer Ingresu to shut in Ispagnolu encerrar Italianu rinchiùdere Tedescu einschließen.

rumbicàre , vrb Definitzione arrespòndhere, in su chistionu, a su chi narat unu, ma mescamente refatzare calecuna cosa, arregodare a unu coment'e a briga, a impróveru (ca no ndhe at fatu contu), su bene chi dhi ant fatu Sinònimos e contràrios afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare Frases s'àteru in lestresa rumbichesit a totu su chi s'ómine li nesit Ètimu itl. rimbeccare Tradutziones Frantzesu jeter à la figure (fam.) Ingresu to fling in s.o. face Ispagnolu reprochar, echar en cara Italianu rinfacciare Tedescu vorhalten.

sciurmài , vrb Definitzione pinnigare o andhare a sciurmas, a chedhas, a cambarada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aller en groupe Ingresu to go in a crowd Ispagnolu ir en grupo Italianu stormeggiare Tedescu sich zusammenscharen.

secúndhe , prep: segundhu, segundis, sicundhe, sicundhu, sicunne, sicunnu, sincundhu Definitzione foedhu chi (a solu o cun sa prep. a) acumpàngiat unu númene o pronúmene po giare s'idea chi calecuna cosa est cunforma, adata, adatada a cussu: si podet nàrrere fintzes a solu po giare un'idea de diferente possibbilidade Sinònimos e contràrios cuforma Maneras de nàrrere csn: sicundhe mene, tene, isse = a pàrriri miu, tuu, suu; a sicundhe de… = segundhu su…; in sicundhe + nm. pl. chi inditat logu = in tzertos (nm.)… dhoi at (nm.) aundi… Frases secundhe issu no si ndhe acatat un'àtera gai bella ◊ sicunnu ite faches fuitinne! ◊ segundhu tue mi pagas cun cosas de nudha!…◊ su telarzu faghet sonu divressu segunnu su chi tesset ◊ a sincundhu s'istampu su bobborrotzi ◊ a segundu de su daori si pigat sa mexina ◊ si bendit sa cosa a segundu de su tempus ◊ a segundis, est cosa de arriri o de timiri ◊ Cristos est torradu a biu segundhu sas Iscrituras ◊ sicundhu tene est gai 2. podet andhare bene comente podet andhare male: segundhu! ◊ in sicundhe cussorjas andhat peri su focu ◊ gopai andàt a domu insoru po dhis aderetzai is pilus, dónnia tres cidas o una borta su mesi, segundu (B.Lobina) Sambenados e Provèrbios prb: segundhu su pastore sas belveghes Ètimu ltn. secundum Tradutziones Frantzesu selon Ingresu in accordance with, according to Ispagnolu según Italianu secóndo Tedescu nach, gemäß.

segalatràngas , nm Definitzione chie istat sèmpere segandho sa passiéntzia, giaendho ifadu, istrobbu Sinònimos e contràrios aconciabbraghetas, arremiculu Frases custas segalatrangas si che sunt andhadas e pagu bi at mancadu chi no mi ndhe apant bogadu sos ojos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu casse-pieds Ingresu pain in the neck Ispagnolu pelma Italianu rompiscàtole Tedescu Nervensäge.

sfacidhài , vrb: isfatzidhare* Definitzione ghetai in faci, nàrrere in cara a unu su male chi at fatu coment'e brigandhodhu Sinònimos e contràrios acarai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare, sfacidhiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu reprocher Ingresu to fling in s.o.'s face Ispagnolu reprochar Italianu rinfacciare Tedescu vorhalten.

sfundài , vrb: ifundhare* Definitzione istacare, bogare o abbasciare su fundhu, fintzes a segadura Sinònimos e contràrios sciundai Tradutziones Frantzesu défoncer Ingresu to smash in Ispagnolu desfondar Italianu sfondare Tedescu durchschlagen, den Boden ausschlagen.

sfundorài , vrb Definitzione pèrdere su fundhu, is fundhos; fintzes bogare de pare, irfundhare Sinònimos e contràrios sciundai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se défoncer Ingresu to be smashed in Ispagnolu desfondar Italianu sfondarsi Tedescu den Boden verlieren.

spadatzài 1 , vrb: ispagatzai, spagatzai, spedatzai Definitzione fàere a orrugos sa carena, segare orrobba a orrugos, a pedatzos, fintzes perdimentare o ispèrdere sa cosa, ispèndhere male, in cosighedhas de pagu contu Sinònimos e contràrios atzimare chimentare, immelmare, iscualtare, ispetatzare, loriai, steressai / isbaire, ispeldisciare, ispèldere, istravuciare, sparafiai Frases inchi dha spagatzit su buginu, dha spagatzit! ◊ apu a biri sa vengàntzia de si spagatzai a totus ◊ no eis a crei ca divideus sa propriedadi po si dha spagatzai bosàteras, no?!◊ bolit andai isceti a si spagatzai su dinai me is ristorantis! Tradutziones Frantzesu dévorer, mettre en pièces, démembrer Ingresu to dismember, to tear in pieces Ispagnolu devorar, despedazar Italianu sbranare, smembrare Tedescu zerfleischen, zergliedern.

subbacuài , vrb Definitzione piscare asuta de s'abba Tradutziones Frantzesu pêche sous-marine Ingresu to go in for underwater fishing Ispagnolu hacer pesca submarina Italianu fare pésca subàcquea Tedescu Unterwasserjagd treiben.

tzacàre , vrb Definitzione istichire, intrare in mesu, aintru, a fortza, ue dhue at pagu logu o no andhat tanti bene; su si pònnere aintru, in mesu de ccn. chistione Sinònimos e contràrios fichire, imberzire, infruncuai, insertai, intupire, istichire, pònnere | ctr. bocare, leai / essire Maneras de nàrrere csn: tz. in ragas = manigare, bufare, betare a corpus, fai su mangiufoni; tz. fogu = apuntai o pònnere fogu; tzacaresiche una cosa in s'ogru (nadu cun fele) = fagheresindhe própiu nudha, èssere cosa chi no serbit a nudha (comenti a nàrriri ca no est bella mancus a si nci dha istichiri in is ogus); tzacàresi fora = fai su bandidu, abbandidai Frases che mere, si che tzacheit in domo de cudhu a prepoténtzia ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones ◊ inue ti che ses tzachendhe: no bides chi no bi at logu?! ◊ no che tzaches sas berbeghes a s'ortu ca podent fàghere dannu! ◊ leat impresse e si che tzacat in petorras su tzoculate chi aiat furadu! 2. su pane si che l'at tzacadu in ragas totu isse! ◊ custa cosa guasta in s'ogru ti la tzacas? frundhichela, aite ti la muntenes?! 3. - Ehi si mi tzaco fora!… - nachi naraiat unu afelonadu, e a bandhidare etotu est essidu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu introduire, se faufiler, se fourrer, s'entremettre Ingresu to drive in, to slip in, to meddle Ispagnolu meter, entremeterse Italianu introdurre, inserire, ficcare, intrufolarsi, introméttersi Tedescu stecken, sich einmischen.

«« Torra a chircare