Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbaunzaméntu , nm Definition su abbaunzare, su imbrutare, ammarciare pruschetotu s'onore Synonyms e antonyms intrullamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English turbidity Spanish enturbiamiento Italian intorbidiménto, imbrattaménto German Trübung, Beschmutzung.

acaída , nf Definition sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho Synonyms e antonyms cagliada, cedada, citida Etymon srd. Translations French action de taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

aciòni , nf: (a-ci-o-ni) antzione assione, atzione, atzioni Definition su fàere, operatzione, ma prus che àteru pentzada coment’e manera de fàere, calecuna cosa pagu de bonu chi si faet a ccn.; acioni balet fintzes coment'e ingestu, movidedha de sa manu o de sa conca cun calecunu significau Synonyms e antonyms faghidura, fata, fatura 1 / acínnidu, micada Sentences cussa est un'antzione chi nos aus a arregodare! ◊ assiones bonas no ndhe faghet, cussu: est sempre dadu a su malu fàghere ◊ sos babbos puru, ignorantes, si ponent a baldiones, marchendhe sas atziones chi faghent sas damigellas! ◊ cun s'assione chi mi at fatu, deo torro a domo sua? mai! ◊ ndh'apo fintzas birgonza de bos nàrrere sas assiones chi mi at fatu cussu, semper imbreagu! 2. totus funt aspetendi su dotori po dhu pregontai, ma issu est telefonendi e dhus fait s’acioni de abarrai citius (A.Simbula)◊ bastat s'acioni, no sigas! Translations French action English action Spanish acción Italian azióne di particolare rilièvo comportamentale German Untat.

aferritadúra , nf Definition est sa marcadura de su bestiàmene fata a ferru abbrigau; su segare cosa a ferros e, in cobertantza, su nàrrere male de s'àteru Synonyms e antonyms malcadura / aferritamentu, allimbamentu, tragàgiu Etymon srd. Translations French action de marquer, médisance English branding, slander Spanish marca, herrado Italian marchiatura, maldicènza German Kennzeichnung, übles Gerede.

àmbulu , nm Definition sa capacidade o fortza de andhare; su movimentu de su brasciolu dormindho su pipiu; s'incannada po brinchidare Synonyms e antonyms passu / bantzicadura, nannicadorju Sentences esso a mi chilcare trabàgliu, ca so ancora in edade e s'àmbulu no mi mancat ◊ cussu est cadhu chi tenet àmbulu ◊ su pitzinnu, a nitzuledhu, fit sighindhe s'àmbulu de su brassolu candho sa mama lu fit ninnendhe ◊ mancari triziledha comente paret at s'àmbulu bellu de trabagliare Etymon srd. Translations French action de marcher, balancement English walking ability, rocking Spanish ambulación, balanceo Italian capacità di camminare, dondolìo German Fähigkeit zu laufen, Geschaukel.

atafiaméntu , nm Definition su papare a meda, impresse, papada manna Synonyms e antonyms abbentrada, abbrentosicada, abbrentosichedhada, abbuzada, atatamacada, atatina, isbuserigada Etymon srd. Translations French action de gaver English big-feed Spanish atracón Italian scorpacciata German Fresserei.

atzoladúra , nf Definition su fàere is atzolas, is madassas, sa lana filada o àteru filu a lobos mannos a matzu Etymon srd. Translations French action de faire des écheveaux English skeining Spanish el aspar el hilo Italian matassatura German Legen in Strähnen.

bolluzadúra , nf Definition su bolluzare Synonyms e antonyms avolotamentu Etymon srd. Translations French action de troubler English muddiness Spanish enturbiamiento Italian intorbidaménto German Trübung.

cagliàda , nf: callada Definition su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare Synonyms e antonyms acaida, cedada, citida | ctr. faedhada Sentences sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada Etymon srd. Translations French action de se taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

cantàda , nf Definition su cantare, ma fintzes sa manera de cantare / c. de sèi = a gara de improvisadores, a sa campidanesa Sentences cantas cantadas fatas in cussas festas! ◊ calincunu at iscritu s'istória de sa cantada campidanesa Etymon srd. Translations French action de chanter quelque chose English singing Spanish acción de cantar Italian cantata German Gesang.

clàmu , nm: cramu Definition su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu Synonyms e antonyms chensa, denúntzia / agiutóriu Etymon srd. Translations French action de dénoncer un vol, réclamation English complaint Spanish denuncia, llamamiento Italian denùncia di còsa rubata, reclamo German Anzeige, Beschwerde.

comunèlla , nf: cumonella Definition cumonéssia, ma prus che àteru nau a disprétziu: su si pònnere impare in cosas pagu de bonu Synonyms e antonyms cumonéssia Sentences contra a sa religione sos eréticos sunt in comunella ◊ su mundhu oe est unu burdellu niedhu chi at fatu comunella cun s'inferru ◊ a mie no mi aggradant custas cumonellas! Translations French action de s'accointer English clique Spanish camarilla Italian comunèlla German Vereinbarung.

cucutadúra , nf Definition su pònnere su cugudhu Etymon srd. Translations French action d'encapuchonner English hooding Spanish el encapuchar Italian incappucciaménto German Aufsetzen einer Kapuze.

faína , nf Definition css. cosa o trebballu chi si faet, abberu o a giogu, in bonu o in malu, pentzau prus coment'e atividade útile, su fàere, bistu fintzes coment'e arresurtau, prodotu, òpera Synonyms e antonyms afainu, afare, afatzendha, berza, fainamentu, impreu, mungíliu, òbera, tarea, trabàgiu | ctr. chistionu, ciarra Idioms csn: f. a ischina de pisci = zenia de triballu fatu de pàrrere un'ischina de pische; donai, intregai f., pònniri in f. = dare triballu, pònnere a triballare, a fàghere; f. de màniga = isterzu de terra cun asas (brocas, frascus, istangiadas, brúnias, còngius); f. oberta = isterzu de terra largu (scifedhas, discus); f. istangiada = isterzu prus bonu, de colore birde, prus che àteru pro bellesa (brocas pintadas); fai fuedhu e f. = sa nada sa fata; maistru de f. fata = bantaxeri chi fait crei cosa sua su trabballu de is àterus Sentences isse traballat s'oro e sa prata e campat dae cussa faina ◊ sa faina tua est a istudiare! ◊ fadei bosatrus, pighedhu, no est faina mia: dèu mi nd'isciacu is manus! ◊ sa faina issoro est s'annúntziu de su regnu de Deus ◊ sos disocupados sunt chentza faina 2. za l'as fata sa faina, a segare cudha broca!… Surnames and Proverbs prb: faina a su noti bregúngia a dedí ◊ faina de pisedhos alzola de catedhos ◊ is ainas faint is fainas Etymon ctl. faina Translations French activité, action, travail English activity, work, action, function Spanish faena, trabajo, tarea, obra Italian attività, azióne, lavorìo, faccènda, funzióne, cómpito, òpera German Tätigkeit, Angelegenheit Funktion, Rolle, Arbeit, Werk.

fàta , nf Definition su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera Synonyms e antonyms acioni, òbera / mirabí Idioms csn: si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi Sentences morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata! Etymon srd. Translations French action English act, action Spanish acción, acto Italian azióne, atto German Tat, Handlung.

fatúra 1 , nf Definition su fàere, mescamente nau de sa manera, e fintzes su àere o su èssere fatu Synonyms e antonyms acioni, faghidura, fata, fatesa / faitzioni Sentences custas sunt faturas de macu: putzidha, no si faghet gai, no! ◊ de custas faturas no ndhe fatat, ca un'ómine che a isse, fatu a síndhigu, iscumparet pro cantu si agatat! ◊ po is malas òperas nostas, po is faturas e pentzamentus nostus Cristus est mortu in cruxi 2. chie naschet cuadru, morrer tundhu no podet, ca est àtera fatura! (A.Serra) Etymon srd. Translations French action, traits English action, features Spanish acción, facción, rasgo Italian azióne, fattézza German Handlung, Zug.

feriméntu , nm Definition su fèrrere, su fàere ferias Sentences fiat ómine de corazu, ma connoschiat su perígulu de su ferimentu Translations French action de blesser English wounding Spanish herimiento Italian feriménto German Verletzung.

féstu , nm Definition su sestare, su segare a misura s’orrobba po dha cosire a bestimentu Synonyms e antonyms sestu Translations French action de couper, de tailler English cut Spanish corte Italian tàglio German Schnitt.

fiagàda , nf: fragada Definition su fiagare, suspia de fragu Synonyms e antonyms nuscada Sentences sa cosa murigada pudescit sa fragada Etymon srd. Translations French action de flairer English sniff Spanish olfateo Italian annusata German Riechen.

fiagaméntu , nm Definition su fragare Synonyms e antonyms fiagadura Etymon srd. Translations French action de flairer English smelling Spanish olfateo Italian odoraménto German Riechen.