Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definition megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Sentences ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Etymon srd. Translations French être sur le point de… English in the act of… Spanish mientras, a punto de Italian nell'atto di… German im Begriff zu.

àtu , nm: àutu Definition paperi inue est iscritu chie est su mere de unu bene, de un’interessu; cosa faendho, in su fàere, chi si faet fintzes coment'e ammostu o singiale de calecuna cosa Synonyms e antonyms paperi, strumentu / acioni Idioms csn: a. de nàschida = fidenàscida; a. notóriu = zenia de dichiara; a. de fide = pregadoria chi si narat coment'e cufrimma de sa fide in Deus; pònnere in s'atu a unu = pònnere a s'avértida, avisàrelu Sentences sunt andhados a su notàriu a lis fàghere s'atu de sa domo ◊ su babbu lis at cumpartidu s'interessu e lis at fatu s'àutu puru, a sos fizos 2. est una cumédia pratzia in tres atus 3. Bustianu aiat ghetau unu frúschiu pro pònnere in s'atu sos suos, innantis de acurtziare cudhu a su pinnetu (G.Piga) Surnames and Proverbs smb: Attus / prb: Deus no at fatu àutu a nisciunus Etymon spn. auto Translations French acte English act Spanish acta, acto Italian atto German Akte.

canzolàre , vrb rfl Definition abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Sentences si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Translations French lambiner English to act or do things slowly Spanish demorar, entretenerse, tardar Italian prèndersela con tròppa calma, a rilènto German in aller Ruhe handeln.

fàta , nf Definition su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera Synonyms e antonyms acioni, òbera / mirabí Idioms csn: si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi Sentences morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata! Etymon srd. Translations French action English act, action Spanish acción, acto Italian azióne, atto German Tat, Handlung.

infilipàre , vrb Definition pigare a unu de mala manera, foedhare o pigare sa gente a foedhos malos, ponendhodha a brigare Synonyms e antonyms afierare Sentences custas ciàciaras infilipant sas discórdias e sos ódios tra famíllias Translations French s'acharner, fomenter English to act cruelly, to foment Spanish encarnizarse, provocar Italian infierire, fomentare German wüten, anfeuern.

ismandroníre , vrb Definition lassare sa mandronia, fàere passare sa mandronia Synonyms e antonyms smandronai, spreitzai | ctr. ammandronare, ammandronire Etymon srd. Translations French guérir de la paresse English to act Spanish desemperezarse Italian spoltronire German die Faulheit austreiben.

istruméntu , nm: istrummentu, strumentu Definition documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos) Synonyms e antonyms atu, paperi / aina, aparéciu, machinàriu Sentences su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant Etymon itl. strumento Translations French acte notarié, instrument English notarial act Spanish escritura, acta notarial Italian atto notarile, struménto German notarielle Urkund, Instrument.

sbagassài , vrb: irbagasciae Definition andhare a bagassas, istare sèmpere aifatu de féminas, de s'una a s'àtera; fintzes pigare a befa, fàere a bregúngia a unu ananti de gente Synonyms e antonyms cicisbeai Translations French courir le cotillon English to act as a cicisbeo Spanish putear Italian cicisbeare German den Hof machen.

tzancarronàda , nf: ciancarronada Definition aconcada maca, fatura de tzancarrones Synonyms e antonyms aconcada, acucada, garrafatoni, isconcata, isconchinada, meleda / cdh.tzancarrunata, ttrs. tzancarrunada Etymon srd. Translations French faute grossière, balourdise English big mistake, stupid act Spanish disparate, imprudencia, falta Italian cólpo di tèsta, gròsso sbàglio, spropòsito, balordàggine German unbesonnene Handlung, grober Fehler, Dummheit.