Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acaída , nf Definition sa citia, sa firmada chi unu faet foedhandho Synonyms e antonyms cagliada, cedada, citida Etymon srd. Translations French action de taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

atribída , nf: atrivia, atrivida Definition su si atrivire; fata de gente atrivia / fàghere s'a. = arriscai a fai cosa chi no si depit Synonyms e antonyms atrevimentu, atribidura, atriviscione, tramesada Sentences fizu meu, ista sèmpere onestu: mai a nisciunus fetas atrivida! 2. no ndhe fato de cussas atrividas! (Mura) Etymon srd. Translations French hardiesse English brave deed Spanish atrevimiento Italian atto di audàcia, di sfrontatézza German Kühnheit.

àtu , nm: àutu Definition paperi inue est iscritu chie est su mere de unu bene, de un’interessu; cosa faendho, in su fàere, chi si faet fintzes coment'e ammostu o singiale de calecuna cosa Synonyms e antonyms paperi, strumentu / acioni Idioms csn: a. de nàschida = fidenàscida; a. notóriu = zenia de dichiara; a. de fide = pregadoria chi si narat coment'e cufrimma de sa fide in Deus; pònnere in s'atu a unu = pònnere a s'avértida, avisàrelu Sentences sunt andhados a su notàriu a lis fàghere s'atu de sa domo ◊ su babbu lis at cumpartidu s'interessu e lis at fatu s'àutu puru, a sos fizos 2. est una cumédia pratzia in tres atus 3. Bustianu aiat ghetau unu frúschiu pro pònnere in s'atu sos suos, innantis de acurtziare cudhu a su pinnetu (G.Piga) Surnames and Proverbs smb: Attus / prb: Deus no at fatu àutu a nisciunus Etymon spn. auto Translations French acte English act Spanish acta, acto Italian atto German Akte.

balentía , nf: valentia Definition sa b. est unu valore de su sardu: est su fàere de su balente, su coràgiu de parare a su tempus, a is dificurtades e traschias de sa vida, a sa malesa de chie cumandhat fintzes contras a su torracontu de sa gente, a is cambiamentos de su connotu chi at fatu chie a sa sociedade nosta dh'ingiúliat e dh'istrochet faendhodha andhare a passu de is istràngios, b. est a fàere bene ue e candho dhue at dificultades; in cobertantza e a disprétziu si narat de su contràriu puru Synonyms e antonyms abbalentiada, falentesa, falentia, proesa Sentences s'isposu tuo no fachet una balentia, no godit petzi su chi li dant! ◊ custa est balentia chi mantenzo: mi pico s'isposu chi cherjo deo, no su chi cheries bois! ◊ totu sa bidha est cuntenta de sa balentia chi at fatu, ca est cojúbiu bonu! ◊ in totue su Sardu chi est istadu at fatu sempre balentia! 2. za l'apo bida sa balentia, a bíere a fiza mea acasazandhe su pejus de sa bidha!…◊ arratza de balentia chi as fatu a lassare a cudhu chi istimaias!…◊ ite balentia a assachiare unu pisedhu abbarradu solu!… Etymon spn. valentía Translations French vaillance, courage, prouesse English bravery Spanish valentia Italian prodézza, bravura, atto di coràggio German Kühnheit.

cagliàda , nf: callada Definition su s'istare mudos, citios, su si firmare de foedhare Synonyms e antonyms acaida, cedada, citida | ctr. faedhada Sentences sa cagliada est risposta ◊ fit a chistionu, ma comente li ant nadu cosa at fatu sa callada Etymon srd. Translations French action de se taire English action of being silent Spanish callada Italian atto di tacére German Schweigen.

fàta , nf Definition su fàere, sa cosa chi si faet, s'òpera Synonyms e antonyms acioni, òbera / mirabí Idioms csn: si no est gai, fata! = si no est gai ite li faghet?, chi no est aici no fait nudha, no importat; dare una fata = cumentzai unu trabballu ma sentza de dh'acabbai, lassare a mesincumentu, a rugos, fatu in parte; a sa fata de sa die = obrescendi Sentences morint sos sonnos a fata de die! ◊ est una rosa atraente e de valore, de númene e de fata ◊ cussa fémina est Allegria de nòmene e de fatas ◊ deo ndhe tenzo sa lumenada, àtere sas fatas ◊ su babbu li at dadu su sestu de sas bonas fatas, a su fizu ◊ li ant dadu una fata, a sa faina, e si che sunt andhados ◊ meda bi cheret a bodhire figu a ue no lompes… leas un'unchinu e fata! Etymon srd. Translations French action English act, action Spanish acción, acto Italian azióne, atto German Tat, Handlung.

istruméntu , nm: istrummentu, strumentu Definition documentu púbblicu chi faet su notàriu e narat de chie est unu bene; css. aina, aparíciu, machinàriu po fàere ccn. cosa / i. musicale = aina fata apostadamente po sonare música, de genia diferente segundhu ite dha faet sonare (a sulu a o bentu, de linna o de otone; a iscudidura, a cropos, es. is tumbarinos) Synonyms e antonyms atu, paperi / aina, aparéciu, machinàriu Sentences su notàriu pro su sodhu sa lira nos at leadu, sempre e candho at capitadu de fàghere carchi istrumentu ◊ su notaju de istrumentos frassos fit dispostu a ndhe fàghere cantos ndhe li pediant Etymon itl. strumento Translations French acte notarié, instrument English notarial act Spanish escritura, acta notarial Italian atto notarile, struménto German notarielle Urkund, Instrument.

lodhuradítu , agt Definition chi est fatu de pòdere orrumbulare, unu pagu tundhu, chi no abbarrat firmu Synonyms e antonyms lodhuranu, rumbulatu Etymon srd. Translations French roulant English rolling Spanish rodadero, rodadizo Italian atto a rotolare German walzenfähig.

machighinàda , nf: machinada Definition aconcada maca, fata de macos, de chie portat machiore, machine Synonyms e antonyms aconcada, cianciarronada, garrafatoni, isabidóriu, isconcata, isconchinada, locura, meleda, scioncheria Sentences a bi credes, Bustià, chi candho intendho machighinadas goi, su late che achirrat fintzas a mie?! Etymon srd. Translations French balourdise, bêtise English dullness Spanish necedad Italian balordàggine, atto sciòcco, sconsiderato German Dummheit, Narrheit.

porcaría , nf: procaria Definition foedhu o fata ispulítica, cosa porca, tropu a craru, ananti de gente, e solu po su gustu de dha nàrrere o fàere (o de ofèndhere), foedhandho de cosas sessuales Synonyms e antonyms bassinada, malufavedhu, truzulia / cdh. pulcaria, ttrs. purcaria Translations French gros mot, geste obscène, cochonnerie English indecent behaviour, swearword, indecency Spanish palabrota, acto obsceno, obscenidad Italian parolàccia, atto oscèno, sconcézza, impudicìzia German Schimpfwort, Schweinerei.