desclavài , vrb Definition su ndhe leare o bogare is craos a sa cosa incravada Synonyms e antonyms isclavai | ctr. craitare.
desclosài , vrb: discrosai Definition istacare, bogare de pare, istesiare is oros de calecuna cosa, de duas cosas Synonyms e antonyms abbèrrere, dissegliai, dissigillai, issizigliare, sclosai | ctr. crosai, serrai Etymon ctl. desclòs.
descuídu , nm: discódiu,
discóidu,
discoiru,
discuidu,
discúidu,
discúitu Definition
su lassare is cosas a trascuru, chentza fatas, su tirare a longas po pagu incuru
Synonyms e antonyms
abbandhonu,
disamparu,
discodiau,
scabudu,
scoidu,
trascura,
trascuràntzia
/
cdh. scuntivíciu
| ctr.
coidade,
contibizu,
presse
Sentences
si morjo goi est discódiu meu ◊ ancu ti si ponzat su discódiu! ◊ dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu ◊ apo pérdidu sa missa pro discúidu
2.
su discódiu no fit debbadas si su fizu no fit galu torrau!
Surnames and Proverbs
prb:
su discóidu est cumpanzu de sa malasorte
Etymon
spn.
Translations
French
négligence coutumière
English
shabbyness
Spanish
descuido
Italian
trascuratézza,
grave negligènza
German
Nachlässigkeit.
desdèni , nm: disdeni Definition
s'arrennegu, su fele forte chi si provat po ccn. cosa o chistione chi dispraxet
Synonyms e antonyms
annébbiu,
atédiu,
collóbbia,
dildignu
| ctr.
piachere
Sentences
intendit grandu arrabiori in coru e unu forti disdeni po is atzionis fatas contras de su fradili
Etymon
spn.
Translations
French
indignation
English
disdain,
anger
Spanish
desdén
Italian
sdégno,
corrúccio
German
Groll.
desdícia derdícia
desdorài , vrb Definition
fàere bregúngias, imbrutare de cosas de disonore
Synonyms e antonyms
abbituperare,
afrentai,
aggravae,
disondrare,
disprejare,
innorare,
ispresciare
Translations
French
déshonorer
English
to dishonour
Spanish
deshonrar
Italian
disonorare
German
entehren.
desdòru , nm: dildoru,
disdoru Definition
bregúngia manna, cosa chi faet disonore
Synonyms e antonyms
cavanile,
desonra,
discréditu,
innóriu
Translations
French
déshonneur
English
dishonour
Spanish
desdoro
Italian
disonóre,
ignomìnia
German
Schande.
deségus daesécus
desèi , avb: desesi (desèsi,
desési)
disesi Definition
de sesi: sentza s'agiudu de nemos, a solu (s'impreat cun css. persona e númeru: camino, caminas, caminat, caminamus, caminades, caminant desesi), chentza chi nesciunu si dh'apat cumandhau / lassare a unu desesi = lassàrelu istare, lassaidhu a pèrdiri
Synonyms e antonyms
isseissè,
passei,
peresè,
perisse
/
cdh. daparedhu
Sentences
no bastat ca su soli intrat desesi dh'as artziau s'aliotu puru! ◊ desesi si che isparant sos cannones!… (C.Buttu)◊ is cincuanta francus po su cínema mama mi dhus donàt desèi
2.
lassàelu desesi: no bos segheraes chi est nighedhu de cantu est cotu?! ◊ làssalos desesi: no los sigas a intriscare! ◊ làssami desesi, no so in chirca de zogos! ◊ cussa cosa la fato desesi, chentza chi mi fortzet neune
Etymon
srd.
Translations
French
spontanément
English
by oneself,
spontaneously
Spanish
de por si,
solo
Italian
da sé,
spontaneaménte
German
allein,
spontan.
deséltu , agt, nm: desertu Definition
logu de disisperu, assoladu, inue no dhue at nemos, o no dhue creschet nudha o est difícile mannu a dhue campare, irbandhonau chentza perunu contivígiu
Synonyms e antonyms
aréticu,
assoladu
/
cdh. diseltu
Sentences
in custu logu desertu no si che agatat nudha
2.
custa cussorja l'amus a bídere froria: ma su desertu de s'ànima badhu si at a frorire pustis mortu a su nessi! ◊ sa campànnia tandho fut ancora totu a demàniu, unu desertu!
Translations
French
désertique,
désert
English
desert
Spanish
desértico,
desierto
Italian
desèrtico,
desèrto
German
wüst,
Wüste.
desemplàdu , agt Definition
chi no si ndhe connoschet àteru, gai, chentza s’oguale, chentza paragone
Synonyms e antonyms
ispantosu,
istraordinàriu
Sentences
su chi podet sutzèdere est desempladu
Translations
French
extraordinaire,
exceptionnel
English
extraordinary
Spanish
extraordinario,
inusitado
Italian
straordinàrio,
inusitato,
eccezionale
German
außergewöhnlich,
ungebräuchlich.
desenclavài , vrb: disinclavai Definition iscravare e calare s'incravau de sa grughe Synonyms e antonyms isclavai | ctr. incravare.
desenterrài , vrb Definition bogare de asuta de terra, iscarragiare trochendho sa terra Synonyms e antonyms | ctr. interrare, tudai.
deseredàre , vrb: diseredai, diseredare Definition leare s'eredidade a unu lassandhodhu chentza s’interessu chi dhi iat a dèpere tocare de is mannos Synonyms e antonyms irredare, iseredare.
desertàre , vrb Definition nau de logu, abbarrare o lassare solu, chentza gente Sentences s'iverru est fritu: si desertat su litu, sas àrvules s'ispozant, essit dae sa tupa su sirvone.
desértu deséltu
desèsi desèi
desessídu , agt: dessessidu Definition
chi no est in se, chi est fora de se, macu deunudotu
Synonyms e antonyms
afoglietadu,
ammachiau,
dischissiau,
disvariadu,
ilvariadu,
irresessidu
| ctr.
giustu,
sàbiu
Sentences
sunt mentes desessidas e illusas, ànimas sentza Deu e concas busas ◊ calchi bolta est calculadu coment'e foras de isse, desessidu ◊ discurres cun sa mente desessida: no bides chi ses narzendhe machines?!
Translations
French
forcené
English
mad
Spanish
desatinado
Italian
forsennato
German
rasend.
desfallíre , vrb Definition
bènnere mancu, pèrdere is fortzas, orrúere
Synonyms e antonyms
abbadherigare,
ammortie,
dilmagiare,
disimainai,
ildimajare,
intostai,
istenteriai,
sdemmaniai
| ctr.
solbèschere
Etymon
ctl.
desfallir
Translations
French
s'évanouir
English
to faint
Spanish
desmayarse,
desfallecer
Italian
venir méno,
svenire
German
in Ohnmacht fallen.
desinéntzia , nf Definition
sa de duas partes de unu númene o agetivu, sa lassada o essia chi faet in finitia, sa chi narat ite genia de foedhu est, si inditat una o prus de una cosa, si custa est pentzada coment’e mascu o fémina; in is verbos, sa desinéntzia inditat chie est cussu chi faet s'atzione o de chie si foedhat, narat de is tempos de s'atzione e si custa est de abberu o solu dàbbile o cumandhada
Translations
French
désinence
English
termination
Spanish
desinencia
Italian
desinènza
German
Endung.