ascugiàre, ascujàre , vrb Definitzione foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Sinònimos e contràrios cuscujinare, iscusiare, pispisai Frases pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Tradutziones Frantzesu chuchoter Ingresu to chime in softly Ispagnolu hablar en voz baja Italianu interloquire sottovóce Tedescu leise sprechen.

ascúju , avb Definitzione a s'iscúsia, a iscusi Sinònimos e contràrios iscúgia 1 Frases mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à voix basse Ingresu in a low voice Ispagnolu en voz baja Italianu sommessaménte, sottovóce Tedescu leise.

ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definitzione a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere Frases de cussu ndhe faedhant a s'ascuse Tradutziones Frantzesu à voix basse Ingresu in a low voice Ispagnolu en voz baja Italianu sottovóce Tedescu leise.

assassécus, assasségus , avb Definitzione in o a úrtimu, tempus apustis de su cuménciu de una cosa, a fine e a candho, apustis de tanti, po acabbare Sinònimos e contràrios assacoa Frases assassegus, mi est fuendhe donz'ispera! ◊ como sezis essendhe dai sa beste abberu: assassegus bos faedho male! ◊ fit unu dischente abbistu ma, assassecus, resurtatos non bi n'aiat ◊ assassegus at cumpresu comente fit sa chistione Sambenados e Provèrbios prb: chie assassegus istat, o perdet o achistat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfin Ingresu in the end Ispagnolu por fin, finalmente Italianu infine Tedescu schließlich.

assoliàe, assoliài , vrb: assoliare Definitzione pònnere a pigare sole, pigare sole Sinònimos e contràrios assobinai, assorinai, soghiai Frases sas tilichertas sunt frimmas assoliàndhesi ◊ a assoliare trematas, fàunas e mantas lis faghet bene ◊ fasolu, moriscu, nughe, méndhula e àteru gai cheret assoliadu innantis de lu remonire ◊ assóliati sa carena in custu sole! ◊ cussu traste frundhidu bi est annos assoliendhe fora! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu exposer au soleil Ingresu to dry in the sun Ispagnolu solear Italianu soleggiare Tedescu in die Sonne legen.

astrolicàre , vrb: astroligare, astrologare Definitzione foedhare credendho a is astros, a ingertu, cricare de ingertare su benidore, foedhare a s’afaiu, nàrrere istrolichéntzias, isciolórios Sinònimos e contràrios illeriare, imbisare, istralobbiare, pantasiai, sfasolai, stenteriai, strolicai Frases tempos bonos e malos, astrolighendhe istamus s'orizonte (S.Casu)◊ eo apo a mente mia astroligadu chi… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rêver Ingresu to build castles in the air, to rave Ispagnolu fantasear, decir disparates Italianu fantasticare, farneticare Tedescu fantasieren.

atafài, atafàre , vrb: atafiare Definitzione afundhare, pònnere in mesu, aintru de calecuna cosa; fintzes passare in calecunu logu (nau fintzes in su sensu de arrennèscere a cumprèndhere, o arrennèscere e bastat), bènnere o lòmpere po cumbinatzione Sinònimos e contràrios aciufae, atapai, intafae, pònnere Frases innòi nci at una mina: a logu bellu nci apu atafau su pei! ◊ nci at atafau is peis a su ludu ◊ su marxani atafat sa farruncada po aggafai su pegus ◊ inue che dh'as atafada cussa cosa? ◊ che so atafadu in d-una mola e dhue aiat cosa cuada (Z.Porcu) 2. non che atafaiat a cumprèndhere comente aiat fatu su babbu a dhi zare sas crupas de su chi fuit capitadu ◊ cussa note non che fuo atafadu a mi drumire ◊ in bella famíllia ch'est atafadu cricanne fémina!…◊ is sordaus nci atafant in crésia e forrogant in dónnia logu! Ètimu itl. taffiare Tradutziones Frantzesu fourrer Ingresu to drive in Ispagnolu meter Italianu cacciar déntro Tedescu hineinwerfen.

atonàdu , pps, agt: atonau Definitzione de atonare 1; chi est in su tonu giustu, nau de sa boghe, de su càntigu; chi arrespondhet a tonu 2. sa boghe sua atonada faghet allegrare ◊ Sardigna istimada, ti cantu de coru cun boxi atonada ◊ est atonadu su cantare meu pro fiorire coros in armonia? Tradutziones Frantzesu juste (voix) Ingresu in tune Ispagnolu afinado Italianu intonato Tedescu richtig singend.

atratàre , vrb Definitzione pigare sa trata, s'ormina, s’arrastu de animales o àteru chi at passau Sinònimos e contràrios arrastai, atrataritzare, orminare, ormizare, trateare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu suivre à la trace Ingresu to follow in s.o.'s tracks Ispagnolu rastrear Italianu cercare seguendo le tràcce Tedescu jds. Spur verfolgen.

avaloraméntu , nm Definitzione su avalorare Sinònimos e contràrios abbalorinzu Tradutziones Frantzesu évaluation, valorisation Ingresu improvement, increase in the value Ispagnolu valoración Italianu valutazióne, valorizzazióne Tedescu Schätzung, Aufwertung.

barbatàre , vrb: abbalvatare, barvatare, brabatai 1, brabatari, varvatare Definitzione arare sa terra sa primu borta, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare po s'atóngiu (e púdrigat s'erba) Sinònimos e contràrios iscolturare Frases seu brabatendi su cungiau, cida chi benit Terminologia iscientìfica mssr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu premier labourage au printemps Ingresu to plough in Ispagnolu abonar en verde Italianu sovesciare Tedescu einackern.

barcàxu , nm: borcaxu, bracaxu, brecaxu, brocaxu, ecaxu, ocàrgiu Definitzione tretu apertu, apertura po passare, in d-una cresura, in d-unu muru Sinònimos e contràrios àghedu, ciassu, ingiassu Ètimu ltn. *var(i)carium Tradutziones Frantzesu passage Ingresu passage in a hedge Ispagnolu pasaje Italianu callàia Tedescu Durchgang.

barigàdu , pps, nm, avb: barigau Definitzione de barigare; sa die apustis de pustigràs o fintzes sa die apustis de cras: 1. oe, 2. cras, 3. pusticràs, 4. barigadu, o, in àteru logu: 1. oe, 2. cras, 3. barigadu Sinònimos e contràrios abbarigau, imbarigadu / colau, passadu Frases su mastru in sa vida ndhe aiat bidu e barigadu de onzi colore ◊ isse si ammandroneit, ch'est barigadu su tempus e abbarradu est chena patente e como est betzu pro cosas gai 2. oe cantos de gioja e de amore, boghes cras de miséria e dolore e barigadu in d-unu muntonalzu! (A.Casula)◊ nos amos a bíere barigadu, candho torro ◊ oe est carrasegare, cras est barantinu e barigadu est Pasca… Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu après-demain Ingresu in three days Ispagnolu dentro de tres días Italianu fra tre giórni Tedescu in drei Tagen.

biscaína , avb: briscaina Definitzione nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina Frases su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda Ètimu spn. a la viscaína Tradutziones Frantzesu à la six-quatre-deux Ingresu in a slapdash way Ispagnolu a la buena de Dios Italianu alla carlóna Tedescu nachlässig.

brassèto , avb: abbratzeta, bratzeta, bratzeto, bratzetu Definitzione manera de si pigare duos camminandho a fiancu de pare ponendho is duos bratzos acanta agganciaos a manera de si tocare in sa parte de aintru de su cuidu / leare a bratzeta, a bratzete, a su bratzetu = abbratzetare, cun su bratzu intradu suta de su bratzu de un'àteru Frases est passau unu, totu allichidiu, in bistiri de festa, a su bratzetu cun sa mulleri ◊ fint ispassizendhe leados a sa bratzeta ◊ la leo a sa bratzeta, ma però inchieta si est mustrada Tradutziones Frantzesu bras dessus, bras dessous Ingresu arm in arm Ispagnolu del brazo Italianu sottobràccio Tedescu Arm in Arm.

cabbéssu , nm Definitzione cropu forte giau cun sa manu a cara Sinònimos e contràrios bofetada, bussinada, ciafarada, irbirroncu, iscabbessu, iscantargiara, iscantulada, istuturrone, scambussara, sporsugada Frases ti dongu un'isciarrocada de cabbessus! ◊ dhi at donau unu cabbessu de fai a tremi! Tradutziones Frantzesu gifle Ingresu slap in the face Ispagnolu bofetón Italianu ceffóne Tedescu Ohrfeige.

chighigliàre , vrb Definitzione erríere a iscracàlios mannos Sinònimos e contràrios iscacagliare, isgangagliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chahuter, rire brusquement Ingresu to laugh in an unseemely manner Ispagnolu reír a carcajadas Italianu rìdere scompostaménte Tedescu schallend lachen.

chiscusína , avb: coscusina, curcusina, cuscujina, cuscujinu, cuscusina, cuscusinu Definitzione a c. = agiummai a iscúsiu, foedhandho a boghe bàscia bàscia / ríere, faedhare a cuscusinu o a cuscusina = a iscusi, a boxi bàscia, a s'acua Sinònimos e contràrios acua, iscúsia Frases sos operajos fint befendhesindhe a chiscusina de su capiscuadra (N.Osu)◊ mastru Chicu si ndhe riet a cuscusinu ◊ bidindhe sos fizighedhos chentza manigare, girandhesiche pro no la bíere, a cuscusinu infundhiat sa farda cun rios de prantu ◊ fit mortu de risu, a cuscusinu Tradutziones Frantzesu tout bas Ingresu in a low voice Ispagnolu en voz baja Italianu sottovóce, sommessaménte Tedescu leise.

ciaciarài, ciaciaràre , vrb: ciaciarrai, ciaciarrare, tzantzarare Definitzione istare a chistionu cracu ma cun pagu sustàntzia, foedhandho tanti po nàrrere calecuna cosa, po su gustu de foedhare Sinònimos e contràrios argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaramedhare, crallatai, friganzare, itzarralai, paraletare, prillissai | ctr. cagliare, citire Frases fiant ciaciarrendi, chistionendi de su tempus, de sa genti e de tantis atras cosas ◊ no ciaciarrànt prus a fuedhus ma cun làgrimas chi calànt in is trempas che funtanedhas de arriu ◊ los aimis bidos in piata ciaciarrendhe cun àtere Ètimu spn. chacharear Tradutziones Frantzesu bavarder, babiller Ingresu to talk in low voice Ispagnolu chacharear Italianu parlottare Tedescu tuscheln.

ciafaràda, ciafaràdu , nf, nm Definitzione cropu de manu giau a trempas Sinònimos e contràrios bussinada, cabbessu, ciafarotu, ciafu, irbatulada, irbirroncu, iscantargiara, iscaputzone, istuturada, istuturrone Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gifle Ingresu slap in the face Ispagnolu bofetón Italianu ceffóne Tedescu Ohrfeige.

«« Torra a chircare