arrabbiài , vrb: arrabbiare, arraviare Definitzione su si pigare arrennegu, tzacu meda, pèrdere sa passiéntzia de mala manera Sinònimos e contràrios abbetiae, achibberare, acroconai, afutare, airai, allulluriai, aorcare, arragiolire, arrannegai, collobbiare, inchibberare, inchietae, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Frases no ti arràbbies pro ti nàrrere sa cosa! ◊ no ndi ballit sa pena de si arrabbiai! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to rage Ispagnolu enfadarse Italianu adirare, arrabbiare Tedescu sich erzürnen.

arragiolíre , vrb: arrajolire, arrazolire, arrejolire Definitzione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare che cane arrajoladu Sinònimos e contràrios arragiolare* / achibberare, acroconai, afutare, airai, arrabbiai, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai, insutzuligai, intziminire, renignai Frases dae atentu ca cussu cane est arrejolidu! 2. candho li at nadu sa veridade si est arrazolidu Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to rage Ispagnolu padecer la rabia, encolerizarse Italianu contrarre la ràbbia, arrabbiarsi Tedescu sich die Tollwut zuziehen, zornig werden.

arràngiu , nm: arranzu Definitzione su arrangiare, su torrare apostu unu guastu, su pònnere bene sa cosa; sa cosa arrangiada / èssiri a s'arràngiu = campare arrangiandhosi, sentza de àere peruna intrada segura, fintzes in su bisóngiu Sinònimos e contràrios aconciadura, acónciu, assébiu | ctr. gastu 1 Frases su guventu isbandonau, sentza de dhi fai arràngius, ndi fiat arrutu ◊ is dotores faent arràngios po bívere de prus ◊ custa màchina un'arrangixedhu gei dhu bolit! 2. cussa giacheta est totu tzàpulus e arràngius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu adaptation, mise en ordre Ingresu rearrangment, adaptation Ispagnolu arreglo Italianu adattaménto, riparazióne, riassètto Tedescu Anpassung, Reparatur, Aufräumen.

arrannegài , vrb: arrennegai, arrennegare Definitzione pigare (o fintzes giare) arrennegu, afuta, tzacu po cosas chi andhant in contràriu Sinònimos e contràrios abruncudhí, airai, allulluriai, inchestiare, inchietae, infrascai / abbetiae, acroconai, afutare, aorcare, arrabbiai, arragiolire, collobbiare, inchimerai, infelai, infuterare, insutzuligai, renignai Frases Luisicu si arrennegàt cun cudhu chi ci dh'iat iscutu in presoni e ndi dh'iat pigau is fillus ◊ no lu subéries ca si arrennegat! ◊ m'imputais unu dannu e mi narais a no mi arrennegai!…◊ su mere si fit arrennegadu cun sos teracos pro cosa chi non deviant fàghere Ètimu spn. renegar Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to flare up Ispagnolu encolerizarse Italianu infuriarsi, sdegnarsi Tedescu wütend werden.

arregiolaméntu , nm Definitzione su pònnere is arregiolas in pomentu o in muros Sinònimos e contràrios allosadura, ammatonamentu, impianellamentu Frases sissi, seu su maistu: ita dhu serbit, cancunu trabballu de arregiolamentu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pavage, carrelage, pavage en briques Ingresu flooring Ispagnolu pavimentación Italianu pavimentazióne Tedescu Belegung.

arrengherài , vrb: arringherai, ringherai Definitzione foedhandho de cosa o de gente, pònnere a ringhera, fàere una ringhera Sinònimos e contràrios acarredai Frases ant arrengherau is sedilis a giru a giru ◊ funta totus arringheraus, messendi, mancai in binti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu disposer en rangées Ingresu to line up Ispagnolu poner en hileras, alinear Italianu dispórre in filari, in file, schierare Tedescu in Reihe aufstellen.

arrennegàdu , pps, agt: arrennegau Definitzione de arrennegare / a. che becu = meda Sinònimos e contràrios afutadu, arribbiu, arteriadu, chinchiriau, inchietu, infrascau, intzivilinau / cdh. arrinicatu | ctr. contentu, pregiosu 2. su tiau parit chi punnit cumenti a unu malloru de bacas arrannegau! ◊ est arrennegau che píbera ◊ boche morides a s'arrennegada si no bos ndhe bodides oe Tradutziones Frantzesu en colère Ingresu angry Ispagnolu enfadado Italianu adirato Tedescu zornig.

arretàe , vrb: arretare, arretai, retai Definitzione nau de sa natura de su mascu, su si fàere tostada, chíbbera, tètera Sinònimos e contràrios arrintzonare, arritzare Frases cussu est ómine chi no arretat ◊ est arretendhe, comente at bidu féminas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être en érection Ingresu to have the erection, to be in erection Ispagnolu tener una erección Italianu avére l'erezióne, èssere in erezióne Tedescu in Erektion sein.

arringàre , vrb Definitzione fàere arrennegu, crepu, tzacu / arringa! arringa! = arrennega! arrennega! Sinònimos e contràrios arranzare 1, arraunzare, arrinzare, grujai, morrugnare, raganzare, ranzidare | ctr. allegrare, cuntentai Tradutziones Frantzesu se mettre en colère, faire mal au cœur Ingresu to make angry, to madden Ispagnolu irritarse Italianu adirare, far ràbbia Tedescu zum Zorn reizen.

arrósciu , pps, agt: (ar-ró-sci-u) arrúscidu, orróschiu Definitzione de arròsciri; chi no ndhe tenet prus gana Sinònimos e contràrios cascaviadu, strufudhiu Frases gei dh'apu arrosciedhu!… 2. arrúscida za est arrúscida, muzere mia, ma, si mi brigat, finas sos becos in conca li fato essire! ◊ seu arrósciu che mobenti arréndiu!◊ dhu tenei arrósciu e nci dh'apu bogau! Tradutziones Frantzesu lassé, en avoir marre Ingresu bored Ispagnolu harto Italianu annoiato, stufo Tedescu gelangweilt.

artzisàre , vrb Definitzione su si arrennegare, su si ofèndhere Sinònimos e contràrios alvurare, inchietae Frases issu, solu a intèndhere cussu zistru, artzisau si est deretu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se mettre en colère, se fâcher Ingresu to lose one's temper Ispagnolu enfadarse Italianu inalberarsi Tedescu sich aufbäumen.

assantàe, assantài , vrb: assentai, assentare, assentari Definitzione pònnere in assentu, cuncordare, pònnere bene; istare in assentu, cicios a s'assentada, firmos, pònnere sa conca apostu; nau de abba avolotada, pausare; fintzes iscríere, pònnere cosa iscrita in su paperi, passare a libbru, registrare / èssere pagu assentadu (nau de fémina, de ómine) = portai pagu giudítziu Sinònimos e contràrios acabidae, acampaniare, acodomai, acollocare, adaretzai, assebiai, assentulae, assetiai, insabiai / arresentare, firmai, iscríere, pònnere / pasare | ctr. isordulare, avalotai Frases in bratzos tuos mi assento che pitzinnu ◊ su pitzinnu sonnidu si ndh'est assentadu in coa mia ◊ assentare linna in su linnarzu, isterzu in sa piatera, imbóligos in s'iscàtula ◊ assento s'àinu a una preda pro mi che sere a cadhu ◊ Gesugristu, artziau a is celus, est assentau a sa dereta de Deus Babbu ◊ comenti est crésciu si est assentau, ma a piciochedhu fut unu dimóniu! 2. assentadí ingunis! ◊ bufadí una limonada, si ti podit assentai s'istògumu ◊ brutu animale, ti fatzo bogare fogu dea nàrigas, chi no ti assentas! ◊ sant'Antoni at tocau su porcedhu e su porcedhu s'est assantau, ca fut faendho travessuras 3. depit assentai is ungas de is manus ◊ Deus bos si dhu paghet: boso m'eis assentau sa famíglia! (R.Sardella) 4. piga sa pinna e assentaidhoi "cincuanta"! ◊ so bénnidu pro dare cuerela: assentet die e mese! ◊ picinnas chi ascurtais, assentai custa lei! ◊ mi cheria assentare cudhas peràulas 5. su binu in sa carrada si est assentau ◊ s'àcua trúvula boit posta a assentai Ètimu ctl., spn. assentar, asentar Tradutziones Frantzesu mettre en ordre Ingresu to tidy up Ispagnolu arreglar, asentar Italianu méttere in órdine, sistemare, incolonnare Tedescu ordnen, in Kolonnen schreiben.

assentadéru , nm: assenteru Definitzione / ponnirisí a. = zúghere bonu sensu Sinònimos e contràrios assentadura, assentu Tradutziones Frantzesu rangement, mise en ordre Ingresu good order Ispagnolu posición Italianu assètto Tedescu Ordnung.

assentadúra , nf: assintatura Definitzione su assentare Sinònimos e contràrios assentada, campianada / assentaderu, assentu, assétiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mise en ordre Ingresu arrangement Ispagnolu asentamiento Italianu assettatura Tedescu Ordnen.

àssu 1 , agt Definitzione nau de animale fémina, chi est in more, in disígiu de mascu Sinònimos e contràrios impurdedhiu, insuau, insutzuligau, suadu, suguzadu Ètimu ltn. arsus Tradutziones Frantzesu en chaleur Ingresu on heat Ispagnolu en celo Italianu inuzzolito, in calóre Tedescu begierig, brünstig.

atracàre , vrb: atragare, atregare Definitzione su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Sinònimos e contràrios abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Frases sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Tradutziones Frantzesu marcher avec circonspection en s'arrêtant Ingresu to walk cautiously Ispagnolu esconderse, andar con circunspección Italianu nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi Tedescu sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

atrocài, atrocàre , vrb Definitzione fàere, chentza bisóngiu, una firmada foedhandho coment'e chie est naendho cosa chi no bolet o no ischit (o chi si acatat chi andhat male), su si atregare foedhandho, ma fintzes, nau de animale o de gente camminandho, fàere una firmada coment'e abbasciandhosi, faere un’abbrandhada; foedhandho de matas, apretare a sole, a sicore 2. isceti su noti is papíngius de pentzamentus mannus a lampaluxi atrocant (V.Vargiu) 3. custas àrbures las at atrocadas su sole e sicas si che sunt! Tradutziones Frantzesu se troubler en parlant Ingresu to become agitated while speaking Ispagnolu enredarse Italianu turbarsi nel parlare Tedescu die Fassung beim Sprechen verlieren.

atuturàe , vrb: atuturare, atuturrare Definitzione fàere a unu túturu (o a unu tuturru) e, po cussu etotu, atzirbisonare Sinònimos e contràrios abballonare, acrocoedhare, allomborae, ammurigonai, arrombulonai, arruedhulare, imboligare / ammuntonae / acragallai / aturedhare 1 | ctr. ispàlghere Frases sas berbeghes si sunt atuturadas comente ant intesu cussa traghidada ◊ pèsache custa camisa prantzada, sinono si atúturat torra! ◊ sos cartzones sunt totu atuturados ◊ si atuturrat preguntèndhesi a chie isse aiat dadu impitzu ◊ no atútures su pabilu ca mi serbit a iscríere! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rouler en cornet Ingresu to crumple up Ispagnolu abarquillarse, enroscarse Italianu accartocciare Tedescu zusammenrollen.

atzuntzudhàre , vrb: atzutzudhare Definitzione betare o pònnere is manos apitzu s'unu a s'àteru, brigandho e atripandhosi Sinònimos e contràrios acanciofai, aciufai 1, crazugai, incabigliare, tipiliare, tipilire, trifiare Frases si sont atzuntzudhaos e intas sàmbene s'ant bocau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en venir aux mains Ingresu to quarrel Ispagnolu pelear Italianu azzuffarsi Tedescu sich raufen.

avalorài , vrb: avalorare Definitzione betare o pònnere su prétziu, giare prus valore, importu, càrculu, pigare prus valore, prus capacidades Sinònimos e contràrios | ctr. ibbalorie Maneras de nàrrere csn: a. is dannus = perissiare; avalorai sa fidi = crèschere, afortire sa fide (in Deus) Frases cantu dh'ant avalorada cussa domu noa? ◊ su trabballu chi fait sa fémina in domu no est avalorau ◊ pitzinnu de virtude e de talentu, podiat sa famíglia avalorare ◊ sos poetas avalorant de onore sa Saldigna ◊ sa vena poética sua istesit avalorada dae s'ischire de pinna e de líteras Tradutziones Frantzesu mettre en valeur Ingresu to appreciate Ispagnolu valorar Italianu valutare, valorizzare Tedescu schätzen, aufwerten.

«« Torra a chircare