A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

galàssia , nf Definitzione logu, tretu de s'universu inue is istedhos funt meda prus cracos, ammassu de istedhos (es. una g. est Sa bia de sa pàgia, inue si agatat su sistema solare nostu).

galatéu , nm Definitzione educatzione, bonas maneras de si cumportare, in su fàere.

galatína galadína

galatzète galansèto

galatzòni , nm: calatzoni* Definitzione sonnu grae meda, maladia, èssere chentza prus sensos, chentza prus atuamentos, che mortu / andai in g. = pèrdere sos atuamentos, no connòschere prus, ma fintzas tènnere visiones (ammentare su chi unu si at bidu in su sonnu gai chentza atuamentos) Tradutziones Frantzesu catalepsie, coma Ingresu coma, catalexis Ispagnolu coma Italianu còma, catalèssi Tedescu Koma.

galavèra galabèra

galaverósu galaberósu

galdaròne, galdaròni , nm: caldarone* Definitzione genia de istrégiu mannitu po pònnere cosa a còere, po múrghere Sinònimos e contràrios cadhàrgiu, cardera, labia Terminologia iscientìfica stz.

galentíre , vrb: garantire, garantiri Definitzione giare seguresa de calecuna cosa / pps. galentidu (fintzes in su sensu de seguru) Sinònimos e contràrios afiantzai, afidanzare, assegurai Frases a isse lu galentint sos benes chi li ant lassadu sos mannos: pro cussu s'intendhet forte! ◊ candu manigiasta franchitus, in banca ti apu garantiu dèu ◊ bae chi custa cosa no si bi torrat a segare: ti lu galento deo! 2. su no esser bénnidu a cust'ora, frade totu, galentidu chi at pérdidu su trenu! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu garantir, favoriser Ingresu to warrant, to favour Ispagnolu garantizar Italianu garantire, favorire Tedescu garantieren.

galèra , nf: gallera Definitzione logu de pena po is cundennaos, fràigu inue si mantenet su cundennau inserrau, o nave de fàere andhare a fortza de remos Sinònimos e contràrios bàgliu, bojosa, prasoni Maneras de nàrrere csn: betare a unu in g. = pònniri in presoni; in g. tirist! = bae in galera!, bae in sa furca!; in galera tirit! = ancu mai!, ancu mai si torret a bídere!, no mi ndhe importat!, no est nudha!, (nadu a frastimu) andai in galera, in sa furca, innoromala; avassu de galera = galerone, pessone mala chi at fatu galera (o chi meressit de ndhe fàghere) Frases pro s'irrobbatóriu lis ant dadu deghe annos de galera ◊ ti n'at a iscútere annos de galera pro cussa fura!…◊ pobidhu meu trabballat che iscrau de galera, ma de dinare non ndhe bideus mai 2. fai bèni e bai in galera!…◊ bois batazaizis pro sa mata die e note che remos de galera 3. sa zente est che ghetada a galera, de su triballu meda Tradutziones Frantzesu prison Ingresu jail Ispagnolu cárcel, prisión Italianu prigióne, galèra Tedescu Gefängnis.

galeràu , nm Definitzione chie ch'est in galera Sinònimos e contràrios presoneri.

galerístu , agt, nm Definitzione cundennau a presone, chi o chie est iscontandho una cundenna in galera (ma nau fintzes a disprétziu) Sinònimos e contràrios galleranu, pregioneri Frases tia cherrer bídere sa mama isconsolada torrendhe a domo sua su fizu galeristu ◊ Barabba fit unu galeristu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu détenu Ingresu prisoner Ispagnolu preso, encarcelado Italianu carcerato Tedescu Gefangene.

galeròne , nm Definitzione nau a disprétziu a unu chi che istat fatuvatu in galera, chi est giau a su malu fàere.

galgastólu gaigastólu

gàlia , nf: gàliga Definitzione is catolas o unghedhas de is animales chi portant is peis a duas perras (es. brebè, porcu, boe, craba); a logos fintzes annoigadórgiu Sinònimos e contràrios ungedha, ungrale Frases bi at crapas chi iscudent issédhidos peri de deche metros catzandhe fogu dae gàligas! ◊ si provaes a intrare a un'ufíssiu prúbbicu sa chenàpura no si acatat gàliga de cristianu! Ètimu ltn. caliga Tradutziones Frantzesu onglon Ingresu ungula Ispagnolu pezuña Italianu ungula Tedescu Klaue.

gàlia! , iscl: aggàlia!* Definitzione a gàlia! = e de a bonu!: foedhu chi narant disigiandho una cosa, pruschetotu candho est cosa chi no faet Sinònimos e contràrios acabbonu, eillà, tambene.

galiàrdu , agt Definitzione chi giughet fortzas, abbilidade, briosu Sinònimos e contràrios cdh. gadhaldu Frases dae séculos semus nois Sardos coment'e malos teracos oprimidos e dae sas debbilesas divididos mancari de natura galiardos (A.Casula).

galiàtzu , agt: caliatzu*, gariatzu Definitzione chi est farinatu, fàcile a si fàere a farinos / manera de coxinai unu lori: cíxiri cotu a g. = ammodhigadu, torradu a abbentare e arrustidu in d-unu tianu in mesu de sa rena Sinònimos e contràrios farinatu, scirinosu, sfarinosu Frases cíxiri a galiatzu bendint in su vascellu…◊ su cíxiri cotu a galiatzu si sciscirinat in buca chi est una bellesa!

galiàu , agt Definitzione nau de su pibione de s’àghina in is gurdones, chi est lascu.

galibbardínu , agt Definitzione si narat de una calidade de pudhas in colore orrubiastu Terminologia iscientìfica clr.