aciolài , vrb Definizione pònnere is aciolus, pònnere is bullitas a su fundhu de is botinos Sinonimi e contrari acioae, atacitai, imbullitare, intzoare 2. portat is crapitas acioladas Etimo srd. Traduzioni Francese clouter Inglese to nail Spagnolo embrocar Italiano imbullettare Tedesco mit Zwecken beschlagen.

aciopài , vrb Definizione atzitzare is canes, su dhos mandhare a mossigare a ccn. Sinonimi e contrari alluscai, ateneae, atiare, auntzare, incidai, inciulai, insissiligai, intzullire, tzuntzullare, ubetzare | ctr. caciare Traduzioni Francese pousser, exciter Inglese to instigate Spagnolo azuzar Italiano aizzare i cani Tedesco hetzen (auf, mit Akk.).

aciotài , vrb: aciotare, atzotare Definizione pigare a cropos de aciota, iscúdere, atripare cun s'aciota, pigare a cropos; su pps. fintzes cun significau de furbu, iscofau / aciotau siast! = genia de frastimu po afuta, arrennegu, o fintzes po prexu Sinonimi e contrari aciotarai, afrustai, irbrunchiare, iscuitzare, passillai Frasi Pilatu iat fatu aciotai a Gesús ◊ atzotadu cheria deo puru su mi èssere a pes suos atrividu! ◊ su bentu est aciotandho su mare ◊ annos e séculos custa Terra atzotada est chirchendhe libbertade (G.Elies) 2. aciotaredhu, tui, ca brintas chentza de pagai! ◊ aciotau tui: pentziast ca ispetiat totu a tui e invècias nu est aici! ◊ aciotau siast e piciochedhu… nci dh’at fata sentz’e torrai súidu nudha!◊ ancu ti bia aciotau!… de ubi dimóniu ndi as bogau cussa bestimenta?! Etimo spn. Traduzioni Francese cravacher Inglese to whip Spagnolo azotar Italiano scudisciare Tedesco peitschen.

aciotarài , vrb Sinonimi e contrari aciotai, afrustai, irbrunchiare, passillai Etimo srd. Traduzioni Francese fouetter Inglese to lash Spagnolo azotar Italiano frustare Tedesco peitschen.

acisài, acisàre , vrb: artzisare 1, atzisare, ecisai* Definizione prus che àteru, incantare cun sa bellesa, cun s'amore / atzisare su cane = fàere coment'e meighina, una genia maia, chi dhu faghet istare mudu po no giare ischidu Sinonimi e contrari inamorai, indeosare / afatugiare, afaturai, ammainai, ammajarzare Frasi pentzu de ti usai sa sintzillidadi ca tui m'as acisau ◊ mi so acisadu de issa ◊ tui ses sa chi acisat sa genti ◊ tenes cara subr'a dogni amiga sa chi mi at acisadu coro e mente (P.Mossa) Traduzioni Francese fasciner Inglese to fascinate Spagnolo hechizar Italiano affascinare Tedesco bezaubern.

aciufàe, aciufài , vrb: aciufari, aciuvai, aciuvare, atzufare 1, atzuvai Definizione intrare a s'abba, calàreche a fundhu (in s’abba o in àteru modhe deasi etotu o meda), afundhare una cosa / aciuvai su fundu a una carrada = bogarebbichelu Sinonimi e contrari afundae, afangare, afungai 1, ammodhigare, aputare, atafai, inciuviri, intofare Frasi si nci aciuvat totu su chi no abarrat apitzus de s'àcua ◊ no passis me ingunis ca sa terra est tropu modhi e nci aciuvas ◊ nci seu aciuvau in sa ní ◊ is bòis atzuvant su bruncu in sa pica ◊ atzufat sos pódhighes in s'abba e si faet sa rughe ◊ nci ant atzuvau is navis comenti dhas ant bombardadas 2. in custu matalafu tropu modhi nci aciuvu Etimo itl. attuffare Traduzioni Francese couler Inglese to sink Spagnolo hundir Italiano affondare, immèrgere Tedesco versinken, eintauchen.

aciufài 1 , vrb: atzofare, atzufare Definizione aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare Sinonimi e contrari acanciofai, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Frasi l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit! Etimo itl. Traduzioni Francese attraper Inglese to seize Spagnolo agarrar, coger por el pelo Italiano acciuffare Tedesco beim Schopf fassen.

aciúgnere , vrb: aciúngere, aciúnghere, aciunghi, aciungi, aciúngiri, agiúnghere, agiúngiri, assungi, atzúgnere, atzúnghede, atzúnghere, atzúnghiri, atzúnnere, azúnghere Definizione sighire a pònnere de sa matessi cosa, pònnere cosa in prus; aunire apare duas cosas; lòmpere a calecunu logu cun is manos o cun calecuna cosa Sinonimi e contrari aciuntai, additzionare, agiànghere, agnànghere, ammedare, annatare, annúnghere, summai / arribbai, lòmpere | ctr. bocare, leai Frasi aciunghe una pariga de tzitzones a su fogu! ◊ si aciúngiat chi de sa lana ndi at fatu mígias bellas ◊ sa bestimenta dhi aciunghet bellesa a sa fémina ◊ male apitzu de male no mi as a cherre atzúnghede!◊ cheriu atzúnghiri una cosa a su chi as nau tue ◊ atzunghidhi sale a s'olia in sa brúina!◊ azunghindhe deghe bortas custu matessi tantu faghet suma manna!◊ pro lòmpere a s'àtera parte custos filos curtzos cherent azuntos 2. boliat manigiai s'arau ma aciungiat apenas a is manutzas ◊ tui ses bascitedhu e no aciungis a pigai cussa cosa in artu! Etimo srd. Traduzioni Francese ajouter Inglese to add Spagnolo añadir, incorporar Italiano aggiùngere, integrare Tedesco hinzufügen.

aciumài , vrb: aciummai Definizione bufare a meda, a cantu tirat cannada Sinonimi e contrari abbumbare, acirrai, atzuntzurrare, bufae, bufetare, cionciare, imbreacare, inciummare, ingúllere, sorgonare, trincai Traduzioni Francese pinter Inglese to tipple Spagnolo empinar el codo Italiano sbevazzare, tracannare Tedesco unmäßig trinken, saufen.

aciunciulíre , vrb Definizione su si pònnere o istare coment’e allorigaos Sinonimi e contrari acoconare, aconcolai, acuconare, acuculiare, acugutzare, acuculiedhare, aculigionai, ammacionai, pinnichedhare Traduzioni Francese se pelotonner Inglese to crouch Spagnolo acurrucarse Italiano rannicchiarsi Tedesco sich zusammenkauern.

aciuntài , vrb: agiuntai, agiuntare, ajuntare, azuntare Definizione aunire una cosa cun àtera, una a s'àtera a manera chi abbarrent coment’e una cosa ebbia, totu a unu, assardaos: azuntàresi si narat fintzes po si fidantzare Sinonimi e contrari aciúgnere, agiànghere, annúnghere / assardare | ctr. arrogai, innànghere, irjànghere Frasi is manus agiuntada e a Maria s'invocada fendi pregadoria ◊ torrat agiuntai custa carri segada Etimo srd. Traduzioni Francese joindre, unir Inglese to join Spagnolo juntar Italiano congiùngere Tedesco vereinigen.

aciupàe, aciupài, aciupàre , vrb: atzupare 1 Definizione ciupire, suspire o frobbire abba o cosas deasi cun istràciu, paperi, o coment'e a surbidura; su che intrare de unu lícuidu a pagu a pagu in calecuna cosa asciuta o chi si podet ufrare de abba o cosas deasi; imparare a mente, su ndhe bodhire cun sa mente su chi si liget o s'intendhet Sinonimi e contrari aciupiri, assupare 1, assuspiri, imbibbiri, impapare, inciupai, sultzire, sulviare, surbare 1, surbiri, suspiare / bodhiri, imparai Frasi dhui iat pani cun butiru e cafè cun lati de aciupai ◊ aciupa s'àcua chi ti nc'est arruta a terra! ◊ su chírciu de sa mesina, candho arrivat a atzupare, tet èssere saboridu…◊ at budhiu is ossus e papau pani aciupau 2. sa cantzoni chi at cantau cussa piciocona ndi dh'apu aciupada sa primu borta chi dh'apu inténdia Etimo spn. chupar Traduzioni Francese imbiber, absorber Inglese to absorb, to soak Spagnolo embeber, absorber Italiano imbévere, inzuppare, assorbire Tedesco einweichen, aufnehmen.

acivíre, acivíri , vrb: atzivire Definizione su bastare cun pagu po fàere cosa meda, nau de cundhimentos o cosas chi si aciunghent a un'àtera po dhi giare una calidade diferente; su bastare de sa cosa a unu bisóngiu, fintzes su frunire unu logu o una domo de su chi dhi bisòngiat Sinonimi e contrari achipire, achivire, fornire Frasi custa tinta atzivit meda: cun custu pagu che apo illatadu totu cussu muru ◊ atzivit un'ira cussu piberonedhu ruju: est bastadu una puntighedha cantu s'ungra pro dare su picante a totu su mànigu ◊ cust'ozu atzivit meda ca sa cosa chi fries no ndh'atzupit nudha 2. s'ortalíscia pro totu est atzivida ◊ sendhe atzividu de totu, aite a leare s'anzenu?!◊ cosa a papare bi ndh'at pro ndhe atzivire unu ristorante! 3. a sa chi fuit in allerga bajania e deviat atzivire su cuviu a mente frimma, lestra sa manu curriat pro achipire in s'arminzu 4. sa domo tantu no la tenet bene atzivida!…◊ tziligherta, espu, fromiga… totus a issuciare pibione naendho chi Deus dhos at fatos pro èssere acividos (A.Barra) Etimo itl. accivire Traduzioni Francese être efficace Inglese to be effective Spagnolo ser eficaz Italiano èssere efficace Tedesco ergiebig sein.

aclamài, aclamàre , vrb: acramare Definizione coment'e cramare, tzerriare, giare unu títulu o títulos a unu, foedhare a bàntidu de ccn., tzacurrare is manos Traduzioni Francese acclamer Inglese to acclaim Spagnolo aclamar Italiano acclamare Tedesco Beifall spenden, ausrufen.

aclarài , vrb: acrarai, acrarare 1, acrariai, acrariare Definizione fàere a bíere, pònnere a craru, fàere ischire; èssere o fàere prus craru, cun prus lughe / a. una chistioni = crarire, ispiegare una chistione Sinonimi e contrari acrarire, ispalesare / isclarai, iscrarire Frasi sa luxi acrarat su scuriu ◊ dúbbiu predosu, súrbile malinna chi mi sughes su sutzu de s'aorta… acràrati: ite cheres? (G.Piga)◊ su beranu est giai acrarendusí ◊ s'aràngiu, candu su frutu si acrarat, s’iscerat si est de croxu grussu o fini ◊ po mei ita momentu tristu, chi no s’acrarit sa beridadi!(G.Pillai)◊ mi at tzirriau po acrariare sa chistione 2. sa diri est acrariendi ◊ bidia su sole acrariandhe sos paris e sos montigos Etimo srd. Traduzioni Francese manifester, éclaircir Inglese to disclose, to illuminate Spagnolo aclarar Italiano palesare, rischiarare Tedesco offenbaren, klären.

aclaríre , vrb Definizione su pònnere in craru una cosa naendhodha Sinonimi e contrari crarire, declarai | ctr. cuai, denegare Etimo srd. Traduzioni Francese déclarer Inglese to declare Spagnolo declarar Italiano dichiarare Tedesco kundtun.

acoài, acoàre , vrb Definizione pònnere, andhare o istare s'unu aifatu de s'àteru, acoa, e fintzes abbandhonare; tirare agoa, tirare a longas, acostire cun sa coa a calecunu tretu comente faet unu carru o un'àteru mezu po carrigare o iscarrigare cosa Sinonimi e contrari acodiai / aisetare Frasi cussas pòberas terra sunt acoatas 2. sa zente est acoendhe: pro pagare isetat sas úrtimas dies Etimo srd. Traduzioni Francese se mettre derrière Inglese to put in line Spagnolo poner en hilera Italiano accodare Tedesco hintereinanderreihen.

acobiài, acobilàre , vrb: acoilae, acoilare, acoliai, acoliare, acubilare, acugliai, acuilai, acuilare, acuvilare, aculiai, aculiare, cubilare Definizione fàere fúrriu, torrare a cuile, a su crocadórgiu, andhare a crocare, fintzes pònnere in su crocadórgiu; istare o pònnere in calecunu logu, aintru, asuta, po si aprigare o cuare; istare in asséliu, firmu, su si apaghiare Sinonimi e contrari acoiletare, acojai, acuae, apatai, apogiai, assebiai, impudhilare | ctr. bocare, essire, pesare Frasi iscurtabas sos puzones su sero acubilandhe (P.Mura)◊ furriadorzu de istrias, acoilas bobborrotis e tirpias (L.Loi)◊ sas rúndhines sunt aculiadas in su filu ◊ is pillonedhus fiant acobiaus ◊ su pilloni innòi si acúliat a pausai 2. furiat pruendu e po no m'isciundi mi seu aculiau ◊ no ia postu menti a babbu a m'aculiai in domu sua is dis de cussa strasura Etimo srd. Traduzioni Francese se coucher, s'abriter Inglese to return to the fold to go back to sleep to shelter Spagnolo cubilar, cobijar Italiano rientrare nell'ovile, ritirarsi a dormire, ripararsi Tedesco in den Stall zurückkehren, schlafengehen, sich unterstellen.

acochinài , vrb Definizione istare chentza fàere, ammandronau Sinonimi e contrari acovardai, ammandronae, ammandronire, arraigai, cilindronare, impraitzai Traduzioni Francese paresser Inglese to make lazy Spagnolo gandulear, vaguear Italiano infingardire Tedesco träg werden.

acoconàre , vrb: acogonare Definizione fàere a cocone, a bisura de cocone, allorigare a sa manera de is canes, de is gatos candho si crocant e tenent fritu; crocare Sinonimi e contrari aciunciulire, acoconedhare, aconcolai, acucai, acuconare, acuculiare, acuculiedhare, acucunniare, aculigionai, acuncurrionai, allomburedhai, allorigare, allorimmedhare | ctr. istirare Frasi si acoconaiat in palas de unu trutzu ◊ si fint acoconaos in su gabbanu ◊ su cane s'est acogonadu che matassa de lana afaca a sa mere ◊ si est acoconadu comente a unu eritu ◊ nos corcabamus acoconaos intro de su letu ◊ su pitzinnu si acoconabat in su bancu e non fachiat isperu santu in totu s'ora de sa letzione 2. sos puzones sunt andhandhe a s'acoconare Etimo srd. Traduzioni Francese se blottir Inglese to crouch Spagnolo acurrucarse Italiano accovacciare Tedesco sich zusammenkauern.

«« Cerca di nuovo