abriòne , nm Definizione cosa areste meda Sinonimi e contrari crabione Cognomi e Proverbi smb: Abrioni Etimo srd. Traduzioni Francese sauvage Inglese big wild Spagnolo salvaje Italiano selvaticóne Tedesco sehr wild.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

arràgu , nm Definizione apretu mannu e malu, tupamentu de su gúturu po maladia o àteru Sinonimi e contrari afocu, aprentu / sarragu Frasi arragu malu s'at bidu, lampu! 2. un'arragu bellu de no podi fuedhai dh'essit pigau! Etimo srd. Traduzioni Francese grande difficulté Inglese big difficulty Spagnolo apuro Italiano grande difficoltà Tedesco große Schwierigkeit.

babbacòrra , nf: bapacorra Definizione genia de sitzigorru mannu Sinonimi e contrari bacacorru, barracorru, bucagorra, cocoi, cocorra, croca, pissigorru 1, sicigorru, tabacorra Terminologia scientifica crp Etimo srd. Traduzioni Francese limace Inglese big snail Spagnolo caracol Italiano lumacóne Tedesco große Schnecke.

bète , agt: betze Definizione chi est mannu meda, ispropositau de mannària, de una mannària chi praghet: no càmbiat de m. a f. e ne de sing. a pl. e si narat agiummai sèmpere innanti de su nm. e solu de cosas materiales Sinonimi e contrari betedhe, beterone, cadabbete, debbe Frasi bete ómine ch'est, paret un'orcu! ◊ in su ribu bi aiat una barca pariat bete bejone! ◊ abberit bete libbru grussu cantu su missale ◊ onzi bete fàula contat!…◊ pro sighire sa laghinza fatemus unu bete curridinu ◊ depiais bíere betze verga de ferru!… 2. li connoschiat petzi sas bete manos cantu sa pala de unu furru ◊ fint bete tanatzas de frailàgliu ◊ ndh'esseit a fora un'òpera bete manna: trint'unu líbberu! Traduzioni Francese gros Inglese big Spagnolo grande, mucho Italiano gròsso Tedesco groß.

beteròne , agt Definizione chi est mannu meda, ispropositau de mannària: a diferéssia de bete, si acordat in númeru cun su númene (e si narat solu de cosa materiale) Sinonimi e contrari abbetone, bete, betecale, debberone | ctr. minoredhu, minudu Frasi sos boes sunt beterones animales Etimo srd. Traduzioni Francese très gros Inglese very big Spagnolo muy grande Italiano mólto gròsso Tedesco sehr groß.

blandòni , nm: brandoni Definizione genia de cosa po aguantare prantadas is candhelas allutas Sinonimi e contrari aceri, candheleri, candhelorbu Etimo spn. blandón Traduzioni Francese chandelier Inglese big candlestick Spagnolo candelabro Italiano gròsso candelière Tedesco großer Kandelaber.

búa 1 , nf Definizione genia de cosa chi istat in pitzu de s'abba, in mare, po sinnalare su logu; fémina manna e grassa meda; àteru? Sinonimi e contrari mandonga Frasi ojamomia, innòi nci at àcua meda: stau ca seus acanta de sa bua! 2. in sas domos sas vècias sunt precandhe in bua de zanna Etimo itl. Traduzioni Francese bouée, grosse femme, dondon Inglese buoy, big fat woman Spagnolo boya Italiano bòa, gavitèllo, donnóne Tedesco Boje, Riesenweib.

cadhàda , nf: cadhata Definizione cosa chi si pesat in artu, nau pruschetotu de is fràmmulas de su fogu (ma fintzes de pruine); cuadhu o undhada manna de abba Sinonimi e contrari cadharida / aundhada / arborada Frasi ti moves dogni tantu brinca brinca e a cadhadas ti pesas che fogu (N.Marchetti)◊ dade tentu ca bi apo bidu cadhadas de fogu! ◊ si pesaiant cadhadas biancas che fumentu: fint sas undhas in su mare avolotadu ◊ su cadhu s'est pesadu a cadhadas Etimo srd. Traduzioni Francese grosse vague Inglese big horse, billow Spagnolo oleada Italiano cavallóne Tedesco großes Pferd, Brecher.

cadínu , nm: carinu, curinu Definizione istrégiu mannu, artu e largu impreau fintzes po binnennare, pònnere abba e àteru; àtera genia de istrégiu prus mannu, fatu de canna isperrada intéssia o àteru cadinu po orrobba)/ min. cadinedhu Sinonimi e contrari gofa, cavagna / lóssia, paneri Modi di dire csn: c. de arremustai = ispétzia de iscartedhu mannu chi serbit pro ndi bogai su mustu de is tinas candu est ancora cun sa binatza; c. de preta = lússia, isterzu mannu de canna intéssida a pònnere laore; c. de pannus = paneri; pisci ’e c. = chistiones o cosas personales, prus díligas; seguru che àcua in c. = seguru nudha; fai iscartedhu e c. = nàrrere, fàghere totu unu, dimandha e risposta, no chèrrere azudu; cadinu isfundau (nadu de unu) = chi no assutat mai, sempre faedhendhe Frasi at segadu su cadinu torrendhe dae s'abba ◊ unu cadinu de àxina podit pesai de binti a bintixincu chilus ◊ candu si binnennàt a carinus is portarois portànt totu su suci in sa camisa 2. fit betendhe abba a cadinos ◊ custa cosa est segura che abba in cadinu… 3. totu bollit fai issu, iscartedhu e cadinu! ◊ chini ti at nau nudha? totu ses fendi tui, iscartedhu e cadinu! Cognomi e Proverbi smb: Cadinu Terminologia scientifica stz Etimo ltn. catinus Traduzioni Francese panière Inglese big basket Spagnolo cesta, cestón Italiano cestóne Tedesco großer Korb.

cadreàtu , nm Definizione móbbile po cicire, coment'e cadrea, a bratzos in costaos, fintzes po pigare unu malàidu ciciu Sinonimi e contrari cadreone Frasi ancu ndhe lu batant in cadreatu!… Etimo srd. Traduzioni Francese chaise haute Inglese big chair Spagnolo sillón Italiano seggiolóne Tedesco Lehnstuhl.

cadreòne , nm: cadregone Definizione cradea manna, mescamente de unu logu comente est una crésia, unu tribbunale, inue cicit un'autoridade Sinonimi e contrari cadirone, cadreatu, cadreolu Traduzioni Francese chaise haute Inglese big chair Spagnolo silla grande Italiano seggiolóne Tedesco Lehnstuhl.

cadrigòni , nm Sinonimi e contrari cadirone, cadreatu Traduzioni Francese chaise haute Inglese big chair Spagnolo silla grande Italiano seggiolóne Tedesco Lehnstuhl.

càmba 2 , nf Definizione donniunu de is cambos o bratzos prus mannos, grussos e longos, de una mata manna; su cambighedhu de s'erba; una parte no precisa de su tàgiu Sinonimi e contrari artzali, branca, bratu, nae, perra, trassali / cambu Modi di dire csn: c. de fae, de fiore = cambu; una c. de bértula = unu fodhe; c. de fogu = una parte de su fogu fuidu chi ch'essit a un'àtera bandha; c. de riu = parte de unu riu o unu riu chi si distinghet de, o abbojat a, un'àteru, itl. affluènte; c. de mare = tretu astrintu de mare chi che intrat in sa terra; c. de mare (in suspu) = meda; c. de abba = brussu, vena manna, bundhante de abba chi essit in sas funtanas o colat in unu logu; linna de c. = a nae Frasi zughet onzi camba, cuss'àrbure, chi betat un'àinu de linna! ◊ comente ant pudadu ndhe l'ant segadu sas cambas dae rughes ◊ ite bellu puzone chi s'est faghindhe nidu cun tres cambas de fenu… 2. azis a pentzare ca ne porto una camba de bértula! 3. in cussa funtana bi essit una camba manna de abba ◊ sunt sos trainos che cambas de mare ponindhe in disisperu sas persones Terminologia scientifica rbr Traduzioni Francese grande branche Inglese big branch Spagnolo rama Italiano gròsso ramo d'àlbero Tedesco großer Zweig.

cambaròni , nm: camberoni Definizione càmbara manna, agiummai de prammu Frasi funt bendendi cambaredha pitica e camberoni Traduzioni Francese grosse crevette Inglese big crayfish Spagnolo langostino Italiano gamberóne Tedesco großer Krebs.

cànnabu , nm, nf: cànnagu, cànnau, cannau, cànnavu, cànniu, cànnua, càuna, càuni Definizione genia de erba e cosas (orrobba, funes, àteru) fatas cun cust'erba; cosa a usu de fune, longa Sinonimi e contrari cagnu / cima 1, fune, gúmena, libbanu, sédina, soca Modi di dire csn: tirare tropu su c. = fàghere sos severos a tropu, apretare s'àteru; gastàresi su dinari in c. = ispèndhere pro s'impicare (nadu a frastimu) Frasi custa funi est de cànnua ◊ is funis de giuncu dhas festus nosu, cussas de càuni dhas comporastus 2. sas tríschias de abba fint cànnaos a pennuleri dae sas nughes 3. no tires tropu su cànnau… ca si podet segare! ◊ ancu bos lu gastetas in cànnau su chi tenites in sa cassavorte! Terminologia scientifica rba, Cannabis sativa Etimo ltn. cannabus Traduzioni Francese chanvre, grosse corde de chanvre Inglese big hemp rope, cannabis Spagnolo cáñamo Italiano cànapa, cànapo Tedesco Hanf, Hanfseil.

càrba , nf: carva, càrvia Definizione bratzu, cambu mannu de mata; nae, fintzes nae longa longa e fine po ndhe iscutulare su frutu segundhu sa mata Sinonimi e contrari bratu, camba 2, ratu, trassali / magiadorza Frasi falant ínteri carvas, molinandhe, sas atonzinas fozas ingroghias (G.Brocca)◊ ufuladas de bentu frúschiant ínteri carvas irfozias molinandhe sa frita papuschina ◊ si fit intesa una tràchida ispramosa in mesu de sas carvas de su padente 2. pro ndhe ghetare sa méndhula at picau una carba Terminologia scientifica rbr Etimo srdn. Traduzioni Francese grande branche Inglese big branch Spagnolo rama grande Italiano gròsso ramo Tedesco großer Zweig.

carrafàle , agt, nf: cordofali, corrofale, garrofali Definizione calidade de cheréssia barracochina, matuca meda Sinonimi e contrari cdh. carrafali Modi di dire csn: fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu Frasi sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale 2. talentone, poete carrafale! (P.Casu) Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese cerise variété burlat, napoléon Inglese kind of very big cherry Spagnolo garrafal Italiano qualità di ciliègia mólto gròssa Tedesco sehr große Kirsche.

catzillóru , nm Definizione bardúfola manna Sinonimi e contrari badrufa, morócula Terminologia scientifica ggs Traduzioni Francese grande toupie Inglese big spinning top Spagnolo trompo, peonza grande (f) Italiano trottolóne Tedesco großer Kreisel.

cavàgna , nf, nm: cavània, cavànna, cavànnia, cavànniu, gavagna Definizione istrégiu mannu de càrrigu, a usu de cascita, no tanti artu, fatu a tiras longas de linna ladas e intéssias Sinonimi e contrari cofa Frasi de sa butega est essiu unu piciochedhu cun d-una cavagna de pani ◊ at pigau sa cavànnia po arregòlliri canciofa Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese panier, grande corbeille Inglese shopping-bag, big basket Spagnolo cesta Italiano spòrta, gròssa césta Tedesco Korb.

«« Cerca di nuovo