batugliàre , vrb: batuliai Definizione fàere carraxu, bacanu a boghes e a tzérrios Sinonimi e contrari abbochinare, chichigliare, stragamullai Traduzioni Francese faire du tapage, chahuter Inglese to make a din Spagnolo alborotar Italiano schiamazzare Tedesco kreischen.

befài , vrb: abbefare, befare, befiare Definizione pigare a befa, erríere de àtere unu pagu a disprétziu Sinonimi e contrari abbilgonzare, abbirgonzire, bufonai, ciacotai, ilvilgonzare, sbregungiri Frasi a issu totus dhu befant ◊ si aiat gana de si ndhe befare, sa sorte, mi podiat fàghere macu! ◊ cussu si béfiat de su male anzenu: si aiat abbaidadu a su sou!…◊ sunt befendhe de s'unu e de s'àteru e no si abbàidant mai a carrones!◊ su ponidori de fogu est finas cussu chi befat is atrus cun sa limba Traduzioni Francese se moquer de quelqu'un, de quelque chose Inglese to make a fool of s.o. Spagnolo burlarse, mofarse, befarse de algo o alguien Italiano farsi bèffa di qlc., di qlcs Tedesco verspotten, auslachen.

bicài , vrb: abbicai, bicare Definizione pigare su papare cun su bicu, iscúdere, fèrrere cun su bicu; istare a su tasta tasta cosas de papare / bicai su casu = triballare su casu cun sa punta de sos pódhighes pro ndhe li fàghere essire su soru e pro l’allisiare Sinonimi e contrari bichitare, isbicare, ispiticulare, pissulai / spribillonai Frasi mighi ti bicat, cussu pudhu! 2. seis bichendu dogna cosa che guntruxus malus a satzai ◊ chini bicat fatuvatu no giaunat ◊ a mignanu est sèmpere bicanno e a ora de prànnere no dhi pigat fàmene! (P.La Croce) Cognomi e Proverbi prb: pilloni chi no bicat at bicau Etimo srd. Traduzioni Francese prendre avec le bec, becqueter Inglese to peck a Spagnolo picotear, picar Italiano beccare, spilluzzicare Tedesco picken.

bidímba, bidímbua , nf: bidúmbua, bidúmbula, birumba, birimba, birímbua, birúmbula, pirímbua, vidúmbula Definizione una calidade de lissa / b. carroci groga = lissa mannita de unos duos chilos (mugil cephalus) Sinonimi e contrari bocalassolu, túmbula Terminologia scientifica psc, mugil saliens Traduzioni Francese muge, mulet Inglese a kind of mullet Spagnolo galúa, lisa aguda Italiano mùggine musino Tedesco Springmeeräsche.

biradólzu, biradórzu , nm Definizione est su tretu inue si fúrriat su giuo o su tratore, arandho, inue acabbat su terrenu: si narat fintzes solu po su tretu inue acabbat una tula, su tretu de terra chi si portat trebballandho; a logos est unu congiali po piscare e prènnere su mustu imbinandho / fagher b. = fàghere fúrriu, torrare a istare a unu logu, a unu tretu Sinonimi e contrari cabitale, airada, furriadorzu, ghirada, girada Frasi sos boes arendhe ant fatu su biradorzu a bolu Etimo srd. Traduzioni Francese tournière Inglese unploughed side of a field Spagnolo torna Italiano pròda, capezzagna Tedesco Ufer, Rand, Vorgewende.

birbillàre, birbilliàre , vrb: bribigliare, bribillare Definizione pònnere in birbílliu Sinonimi e contrari imbirbilliare, inciulai, seguzare, tzuntzullare / abbupare, aggupare 1 Frasi candho sos ilgribbis si ndhe sunt andhados, tzertos si sunt torrados a bribigliare Etimo srd. Traduzioni Francese exciter, faire emballer, s'enticher Inglese to excite, to become excited, to take a fancy Spagnolo excitar, desbocarse Italiano eccitare, imbizzarrire, incapricciarsi Tedesco erregen, verrückt machen, vernarren.

birrandài , vrb Definizione fàere unu brindhis, bufare a sa salude de ccn., fàere unu brindhu Sinonimi e contrari brindai Frasi cun su trigu cotu si fiat inténdiu satzau prus chi essit birrandau sa mellus cosa Traduzioni Francese boire, trinquer, porter un toast Inglese to drink a toast Spagnolo brindar Italiano brindare Tedesco toasten, anstoßen, prosten.

biscaína , avb: briscaina Definizione nau de una manera de fàere is cosas: fuedhai, fai a sa b. = a cudha manera, male, chentza una régula precisa, a comente essit essit, a s'istrambulatzina Frasi su andhare a sa moda biscaina podet medas surpresas preparare ca bisonzat su passu misurare pro no rúere in fossu o in pischina (A.Casula)◊ fint imbolaos a sa briscaina in sos muntones de terra e de preda Etimo spn. a la viscaína Traduzioni Francese à la six-quatre-deux Inglese in a slapdash way Spagnolo a la buena de Dios Italiano alla carlóna Tedesco nachlässig.

bistàcu, bistàculu , nm Definizione mància, genia de maladia a sa pedhe chi si faet moresina a màncias mannitas o pitichedhas Traduzioni Francese éphélide, tache de rousseur Inglese a kind of skin disease, freckle Spagnolo efélide, cloasma Italiano efèlide, cloasma Tedesco Sommersprosse, Ephelide, Chloasma, Leberfleck.

bragnócula , nm Traduzioni Francese un bon à rien Inglese a nobody Spagnolo hombre de nada Italiano uòmo da nulla Tedesco Null.

brugliàre , vrb: brullai, brullare, brullari, burlai, burlare, burulare Definizione nàrrere o fàere brullas, pigare a brullas, siat po erríere e siat, fintzes, po nàrrere calecuna cosa chi si tenet duritu a nàrrere Sinonimi e contrari bufonai, brulletare, chestiare, ciascare, ischeltiare Modi di dire csn: brulla brullendhe… s'ogru boghendhe = fàghere brullas chi ofendhent, chi faghent dannu; b. a unu = leàrelu a brullas pro l'allegrare, pro lu fàghere a ríere, pro l'istraviare candho est tropu orioladu; cun santos e cun macos no cheret chi si bi brullet = is santus ca meressint arrispetu, is macus ca no cumprendint Frasi cun su tiau no boit a brullai! ◊ torraiant a su rivu ridenne e brullànnesi ◊ invece de ti ndhe burulare, míntemi in parte de sos milliones! ◊ cun macus e cun santus no fait a brullai ◊ no mi brulles ca ndhe apo pagu gana! ◊ issu fut ferenau, ma is amigos no dhu lassànt un'iscuta chentza dhu brullare Traduzioni Francese railler, plaisanter Inglese to play a trick Spagnolo bromear Italiano burlare Tedesco verspotten, aufziehen.

brugnólu , nm: bugnolu, brunniolu, brunnolu Definizione genia de druche a ballina tundha, de casu friscu druche o saliu, fríssiu Sinonimi e contrari buscione / cata, frisciola, típula Terminologia scientifica drc Etimo ctl. bunyol Traduzioni Francese berlingot Inglese a kind of sweet Spagnolo un dulce Italiano berlingòzzo Tedesco Kringel.

cabiciàna , nf: cabitzana, cabitana Definizione in su letu, sa parte ue si ponet su cabitzale, sa conca; genia de tedile mannu; genia de sachitu prenu de cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare / min. cabitedha = conchedha Sinonimi e contrari cabetzera, cabitzalera / cabidabi 2. si ch'est intanadu in duas molas de modhitza, bene acrobadu e cun cabitzana de titione e bidighinzu Traduzioni Francese tête du lit Inglese head of a bed Spagnolo cabecera Italiano capolètto, capezzale Tedesco Kopfende, Keilkissen.

cabitàle , nm: cabitzabi, cabitzale, cabitzali, capitzale, cobitzali Definizione conca de un'órdine o giuale de bíngia, de surcu, de una tenta, su tretu a surcu ue acabbat unu terrenu, ue arandho si fúrriat s'arau e su giú a sa fine de sa tula; orrugu o corria de terra in làcana inter unu terrenu e un'àteru; a logos fintzes cosa modhe chi si ponet asuta de sa conca po crocare / èssiri sentza de cabitzabis = istremenadu, meda Sinonimi e contrari birada, biradolzu, bortadorzu / cabidabi / cdh. capitzali Frasi iscratzendi nci calàt sa conca in su cabitzali de bàsciu fintzas a candu lompiat a su cabitzali de susu ◊ at postu piantinas e matzocas in cabitales e in cheas ◊ fatzat sa carronada acanta a su cabitzabi de sa terra mia! ◊ is brebeis a bortas s'istallant e intrant in terra de lori sartendi cabitzalis allenus 2. cussu est un'isciogu sentza de cabitzabis Terminologia scientifica msg Etimo ltn. capitalis Traduzioni Francese lisière Inglese unploughed side of a field Spagnolo cabecera, besana Italiano capezzagna Tedesco Vorgewende.

cacariàre , vrb: cracariare, crocoriare Definizione su cantare chi faent is pudhas, fàere cacàrios Sinonimi e contrari calcarare, cocolae, iscacarare Frasi pariat una pudha cacariandhe ◊ una corronca est fuida crocoriendhe Traduzioni Francese caqueter, coasser Inglese to make a din, to croak Spagnolo cacarear, croar Italiano schiamazzare, crocchiare, gracidare Tedesco schnattern, quaken.

calcaràre , vrb: carcarare, carcariare, cascarare, cracalai, cracaliai, cracariai Definizione fàere cra! cra!, su cantare chi faent is pudhas, is crobos; fàere cascasina? Sinonimi e contrari agrogostiare, cacariare, carcagliare, cocolae, cracaciai, iscrocolliare Frasi sas pudhas sunt calcarendhe ◊ sas pudhas sunt totu bichendhe e cascarendhe a murmutinu ◊ sas pudhas si ponzeint a carcarare pariat pissighíndhelas su matzone ◊ ite faghides in cue, a cascarare che ranas ispetanne s'abba? 2. candho càscarat calchi pudhighina, luego issa est cun s'iscóbulu in manu a mundhare Etimo srd. Traduzioni Francese caqueter, glousser Inglese to make a din Spagnolo cacarear Italiano schiamazzare, crocchiare Tedesco gackern.

cambèra , nf Definizione camba de pantalone, sa parte de is cambas, donniuna de is perras de is pantalones; is camberas de s'abe: is cambas, is farranchedhas / c. de bértula = camba, fodhe de bértula Frasi duas camberas cosidas paris faghent una paja de pantalones ◊ cartzones bene fatos… una cambera che li falat a carcanzos, s'àtera no li cuguzat sos cambutzos! 2. s'ape est irboitanne frores e portanne chin sas camberas Cognomi e Proverbi smb: Cambera Etimo itl. gambiera Traduzioni Francese jambe du pantalon Inglese a leg of the trousers Spagnolo pernera, pernil (m) Italiano gamba del pantalóne Tedesco Hosenbein.

cambriòni , nm: grambione Definizione parte de aintru de s'iscarpa e tira de afortimentu in su tretu de s'ischeadura, ma fintzes iscarpa etotu Sinonimi e contrari cambriana 2. bairindi tui e is cambrionis bècius chi portas in is peis! ◊ a pentzai chi apu passau totu sa vira cun custus cambrionis: butinus, cartzolas, botas e dugna arratza de impiastu!… Terminologia scientifica sbb Traduzioni Francese cambrillon Inglese inner part of a shoe Spagnolo cambrillón Italiano cambriglióne Tedesco Einlage.

campurigiài , vrb Definizione campare, tirare chentza grandhe fortza Sinonimi e contrari arramputzare, balivigare, campitzare, campugiai Frasi est bècia e maladiòngia, ma gei si dha campurígiat Etimo srd. Traduzioni Francese vivoter Inglese to scrape a living Spagnolo ir tirando Italiano vivacchiare Tedesco recht und schlecht leben.

candhidàre , vrb: candidai Definizione pònnere in lista, propònnere a ccn. po dhu votare a calecuna cosa Frasi si est candhidadu a cussizeri ◊ l'ant candhidadu a síndhigu ◊ currei, currei a innòi, s’intruxu est candidau: sa lista 'e su caboni sa lítera at mandau! 2. po sa morti immoi seu candidau: beni candu centenàriu in su letu mi agatas sonnigosu e fidau! (Lg.Melis) Traduzioni Francese proposer un candidat aux élections Inglese to propose s.o. as a candidate Spagnolo candidatar, presentar como candidado Italiano candidare Tedesco als Kandidaten aufstellen.

«« Cerca di nuovo