milliòne, milliòni , nm Definizione milli bortas milli, suma de milli migliaris Traduzioni Francese million Inglese a million Spagnolo millón Italiano milióne Tedesco Million.

obighédhu , nm: opighedhu, pighedhu Definizione min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese petit filet de pêche Inglese small creel with a handle Spagnolo red pequeña Italiano cóppo Tedesco Kescher.

paltinàre , vrb: pastinare, pastinzare Definizione prantare una bíngia noa; prantare, pesare matas; semenare; in cobertantza, istare a tropu in d-unu logu, istare che prantaos, arraighinaos / p. fàulas = bogai fogu a ccn., pònniri in giru cosas chi no funt, falsidadis contr'a unu Frasi at pastinadu sa binza a bide americana ◊ in s'oru de sa domo bi at pastinadu unu fundhu de bide 2. sos de sos partidos fuint abbarrados pastinados a custa proposta: aiant nadu ca nono, ca no fuit zustu a che chirrare cussos amigos e cumpanzos 3. apo pastinadu aligalza ◊ apo pastinadu unu fiore cun sas raighinas ◊ melone sedulesu pàltino in mesu ’e rena… ◊ unu padr'e cunventu est paltinendhe olia… 4. si ch'est pastinau in su cilleri e no ghirat prus! Cognomi e Proverbi prb: chie at dinare pastinzat binza in sa codina Etimo ltn. pastinare Traduzioni Francese planter la vigne Inglese to plant a vineyard Spagnolo plantar la viña Italiano impiantare la vigna Tedesco einen Weinberg anlegen.

paraletàre , vrb: parletai, prallatai, preletare Definizione istare a paraleta, a chistionu meda, deasi fintzes chentza importu Sinonimi e contrari argiolae, arrallai, badaciare, badulare, ciaramedhare, friganzare, ispralletare, prillissai Frasi e ita chi dhu intendis prallatendu, a fillu tuu: fuedhat in dónnia linguatzu! ◊ za ti piaghet a istare paraletendhe! Etimo srd. Traduzioni Francese bavarder Inglese to talk in a low voice Spagnolo charlar Italiano parlottare, ciarlare Tedesco schwatzen.

pedràda , nf Definizione pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra Frasi si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos Etimo srd. Traduzioni Francese coup de pierre Inglese blow with a stone Spagnolo pedrada Italiano sassata Tedesco Steinwurf.

pibidédhu , nm: pipidedhu Definizione tipidiu, genia de lanighedha de su linu (o de sa lana etotu), sa parte prus fine de su linu; apen'apena, unu tanti paghedhedhu Sinonimi e contrari biculedhu, filchinida, palfaruza, pimpidalla, pimpirinalla, pitzuedhu, uchedhu Frasi a chie fut tepenandhe lana o pipidedhu, calicuna allatandhe, candho no fut isciapunandhe (A.Marceddu) Traduzioni Francese petit peu Inglese only a little Spagnolo poquito Italiano pochettino Tedesco ein bißchen.

pitziànti 1 , nm Definizione in is tíbbias, genia de agúgia chi intrat in is istampos de su chintórgiu; in su tenedope o sorigàrgiu e latzos, s'ispina ue si punghet s'esca Traduzioni Francese ardillon Inglese tongue of a buckle Spagnolo patilla Italiano ardiglióne Tedesco Dorn (von Gürteln), dornartiges Metallstück.

prejàre , vrb: aprentziare*, presiare, pressiare, pretziai, pretziare Definizione apostivigare, istabbilire cantu si balet una cosa, pònnere unu valore o prétziu a calecuna cosa, dimandhare su prétziu de cosas a bèndhere; pònnere in càrculu e dimandhare po àere calecuna cosa, unu praxere, un'agiudu, brindhare a ccn. po calecuna cosa / pretziare una fémina, un'ómine = bíere o cricare de cumprèndhere ite si balent una fémina, un'ómine Sinonimi e contrari dimandhare, percontare / combidare Frasi no si podet cumprèndhere nen pretziare cultura, limba, arte si no ponimus mente a sas régulas e modos de produtzione de unu pópulu ◊ fit pressiada e calculada che bona massaja ◊ est una poesia chi prétziat su tribàgliu de sos artesanos 2. de piagheres mi ndhe ant fatu àteros e ndhe apo duritu a los torrare a presiare 3. a su betzu chi l'at sanada l'at pretziadu a s'afidu ◊ mi ant presiadu a distimonzu pro un'isposu ◊ no aiat cuizadu una bajana chentza pretziada, ma neune lu cheriat ◊ l'apo pretziadu a bènnere a domo ◊ at presiadu totu sas amigas a manigare ◊ is amigus m'ant pretziau a sa festa, ma no potzu andari Traduzioni Francese estimer, solliciter un service, inviter Inglese to esteem, to ask a favour, to invite Spagnolo apreciar, rogar, convidar Italiano apprezzare, chièdere un favóre, invitare Tedesco schätzen, um einen Gefallen bitten, einladen.

premiài, premiàre , vrb Definizione giare su prémiu Frasi custu fit unu pastu de premiare pro su cundhimentu Traduzioni Francese accorder un prix Inglese to give a prize Spagnolo premiar Italiano premiare Tedesco prämiieren.

prugàe, prugài, prugàre , vrb: pulgare, purgai, purgare Definizione illimpiare, isceberare e bogare a manu s'àliga, sa malesa de mesu de su laore o de css. àtera incúngia (es. s’olia) o cosa; pigare o giare sa purga; illimpiare de is pecaos; foedhandho de is matas de frutu, lassare orrúere su frutu guastu, difetosu / prugae a pilu piticu = bene meda, a fine a fine, a puntinu Sinonimi e contrari musinare 1 Frasi prugai a manu, in mesa, in su ciriu ◊ dae s'Onnipoténtzia divina no si fuit, donzunu est chiliradu: a un'ala su lozu, sa genina, a s'àter'ala su trigu purgadu (Monzitta)◊ si purgat su trigu, s'orzu, sa fae, s'olia ◊ is féminas, piciochedhas e piciochedhus puru,trabballànt a prugai su minerali 2. po ti prugai comporadí s'olleurrícinu 3. ti dao su cunfortu de sa cunfescione a manera chi, purgadu dae sos pecados, potas intrare in sos chelos 4. sa nughe est prugandho: abbàida canta che ndh'at in terra! Etimo ltn. purgare Traduzioni Francese émonder, purger Inglese to clean, to weed, tu to give a laxative Spagnolo mondar, purgar Italiano mondare, purgare Tedesco reinigen, säubern, läutern.

refreàre , vrb: arrasfriai, erresfriare, refriare, resfriai, rifriare Definizione pigare, ingòllere o fintzes fàere ingòllere refriu, fàere a arremadiu Sinonimi e contrari acatarrare, arremadiai, arremare, arrumai Frasi zughia pagu cuguzura in su letu e mi so refriadu ◊ titia, custu fritu oe mi refriat!◊ pizu ti che as bogadu, chi ti ses refriendhe?! Etimo ctl., spn. refredar Traduzioni Francese s'enrhumer Inglese to catch a cold Spagnolo resfriarse Italiano infreddarsi Tedesco sich erkälten.

regalài, regalàre , vrb: arregalai* Definizione fàere su presente, giare regalos, donos, giare cosa in donu / a si regalare! = a si tènnere contu: zenia de saludu Sinonimi e contrari dae 1, donai, giai 2. regaladiche!, regaladebboche! ◊ regaladí, già bides chi mi ndhe andho! ◊ pixadu ti as sas alas sentza mi nàrrere mancu "A ti regalas!" (P.Cherchi) Traduzioni Francese faire cadeau Inglese to make a present Spagnolo regalar Italiano regalare Tedesco schenken.

reladòre, reladòri , nm Definizione chie faet una relata apitzu de ccn. argumentu o chistione Traduzioni Francese rapporteur Inglese speaker, supervisor, proposer of a bill Spagnolo relator, ponente Italiano relatóre Tedesco Berichter.

réula , nf, nm: arréula, réulu Definizione cosa chi si narat o chi si faet po pigare a bregúngia, fàere a befa a unu; crufessone manna de ànimas de mortos chi nanca iant a essire addenote Sinonimi e contrari allera, befa, ciacota, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, mofa, siera / régula 1, traigógiu 3. is àturus fiant a réulu sentz'e isciri aundi andai Etimo itl.t regola Traduzioni Francese dérision, foule de morts Inglese noisy derision, a crowd of dead Spagnolo escarnio, mofa, procesión de muertos Italiano derisióne rumorósa, schièra di mòrti Tedesco Spott, Lemurenzug.

salargiàre , vrb: assalarzare, salarjare, salarzare Definizione fàere mòvere, istesiare, cúrrere o fuire de mala manera pigandho a boghes o fintzes iscudendho, coment’e faendho assicare o tímere: si narat fintzes po cosa (dannu, ammeletzu, perígulu) chi ponet pistighíngiu forte, mannu, apretosu Sinonimi e contrari agegherai, assuidari, assulurgiare, isciuliai, ispabuciare, istrajare, istratallai, isvalostiare, surrullai, trambuscare, ussiare / grisai | ctr. achedare, asserenare, assussegai Frasi no salarzes sas berbeghes ca sunt próssimas e lis faghet male a cúrrere! ◊ a s'isparu su bestiàmine si est totu salarzadu ◊ ehi oe, si leo cussu fuste ti salarzo! ◊ salàrzache sas pudhas ca sunt bichendhe sos fiores! ◊ a sos furones los at salarzados e fuidos sunt rajendhe ◊ cussu dannu at salarzadu totu sa bidha 2. m'intendho su coro salarzadu: depet èssere cussu gafè chi apo bufadu Traduzioni Francese agiter, troubler, mettre en deroute Inglese to cause a turmoil Spagnolo alborotar, ahuyentar, dispersar Italiano subbugliare, esagitare, méttere in fòrte agitazióne, sgominare, sbaragliare Tedesco in Aufruhr versetzen, erschüttern, aufregen.

sartissàrtis , avb Definizione nau pruschetotu de sa manera de s'ischidare, a cropu, coment'e sartandho, giagaraos, apustis de unu bisu légiu chi faet assicare Sinonimi e contrari isartisarti Frasi si nch'est ischidada sartissartis ◊ fit mesu dormidu, candho unu tochedhu che l'at ischidadu sartissartis (L.Pusceddu) Etimo srd. Traduzioni Francese en sursaut Inglese with a start Spagnolo de sobresalto Italiano di soprassalto Tedesco plötzlich.

sbagassài , vrb: irbagasciae Definizione andhare a bagassas, istare sèmpere aifatu de féminas, de s'una a s'àtera; fintzes pigare a befa, fàere a bregúngia a unu ananti de gente Sinonimi e contrari cicisbeai Traduzioni Francese courir le cotillon Inglese to act as a cicisbeo Spagnolo putear Italiano cicisbeare Tedesco den Hof machen.

sciampitài , vrb: isciampitai Definizione fàere sa sciampita, mòvere is cambas coment'e ballandho, fàere is passitedhos de su ballu, fàere genia de giogos cun su ballu Sinonimi e contrari aciapitai, atzopitai, brinchitare, istripitare Frasi sciampitat sa cónduma e faint s'anchita e su passu torrau (A.Cannas)◊ ci fiat essiu cuntentu e sciampitendi ◊ no sciampitat foras unu pipiu ca est tempus mau ◊ beni a mesu de su ballu ca ti fadeus biri comenti si sciampitat! ◊ is pobidhas sciampitendisí su paneri e nosu ingunis! 2. fatzu unu ballu de cussus sciampitaus Etimo itl.t zampettare Traduzioni Francese danser la danse sarde Inglese to have a sardinian dance Spagnolo bailar el baile sardo Italiano scambiettare Tedesco Kreuzsprünge machen.

sciurmài , vrb Definizione pinnigare o andhare a sciurmas, a chedhas, a cambarada Etimo srd. Traduzioni Francese aller en groupe Inglese to go in a crowd Spagnolo ir en grupo Italiano stormeggiare Tedesco sich zusammenscharen.

scordonài , vrb Definizione betare is cordones, isconciare is muros de unu fràigu de difesa Traduzioni Francese démolir les fortifications Inglese to dismantle a fortress walls Spagnolo desmantelar una fortaleza Italiano smantellare le mura di una fortézza Tedesco eine Festung schleifen.

«« Cerca di nuovo