abbovài, abbovàre , vrb Definizione fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Sinonimi e contrari abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Frasi furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etimo srd. Traduzioni Francese faire l'idiot, prendre pour un idiot Inglese to mock Spagnolo abobar Italiano prèndere per scémo Tedesco taüschen, verdummen, erstaunen.

allocài , vrb: allucai Definizione fàere o essire locu, ammammalucare, incantare Sinonimi e contrari allochiai, imbolocai, scimprai Frasi ti creis ca mi allucas aici cun duas cositedhas: dèu bollu totu sa parti mia! ◊ candu mi seu cojada mi seu allucada e no apu castiau ni bellesa e ni virtudi ◊ si allucant castiendu arrandas, ingirialetus, una patena, unu cungiali, bastat chi siat cosa antiga! 2. allucaus, no iscidiant in cai istampu nc'intrai ◊ no abbarres allucau! Etimo spn. alocar Traduzioni Francese devenir idiot Inglese to make silly Spagnolo enloquecer Italiano diventare o far scémo Tedesco dumm werden.

ballallòe, ballallói, ballalói , agt, nm Definizione chi o chie est pagu abbistu: foedhu po unu bonu a nudha Sinonimi e contrari babballucu, ballullu, bichillocu, canivete, innóchidu, lolle, mentzosu Frasi unu pódhighe inditat sa luna: su ballalloi mirat su pódhighe ◊ cussa est una fémina ballalloa ◊ est restatu a buca abberta che ballalloi ◊ so de abberu unu criu de casu friscu e unu ballalloi! ◊ s'ómine chi no est istirau a minore torrat a risu de cada unu, resurtat unu ballaloi Etimo srd. Traduzioni Francese crétin, idiot, imbécile Inglese idiot Spagnolo bobo, tonto Italiano cretino, fésso Tedesco dumm, Tölpel.

balòsso, balòssu , agt, nm Definizione chi o chie est pagu abbistu, bambiocu Sinonimi e contrari babbalocu, ballalloe, biobba, gingiorre, scimpri, sciolocau, tolondro, tontu | ctr. abbistu, àbbile 1 Frasi de óminis nci nd'est tontus, intelligentis, furcas, balossus, bonus e malus ◊ no teniat gana de abarrai fadendi s'ampuecala in sa passillada coment'e una balossa in mesu de genti prus balossa puru Terminologia scientifica ntl Traduzioni Francese stupide, bête, idiot Inglese stupid Spagnolo estúpido, necio, cretino Italiano stùpido, cretino Tedesco dumm, Tölpel.

bichillócu , agt, nm Definizione chi est tontatzu, pagu abbistu Sinonimi e contrari gallullu, innóchidu, ispistulonadu, listrone, macu, scimpri, scioncu, tontarrone Traduzioni Francese idiot Inglese idiot Spagnolo idiota Italiano idiòta Tedesco dumm, Dummkopf, Idiot.

bucallòto, bucallótu, bucalótu , agt, nm: bucarotu Definizione tontatzu, chi est pagu abbistu Sinonimi e contrari babbalocu, bibbillocu, bucabbentu, bucamindotu, gingiorre, tolondro Frasi pro dare su votu a unu bucallotu de s'ischeda ndhe fato unu zirotu e poi bi l'ataco a su chervedhu! ◊ ancora esistit calchi bucalloto chi l'adorat che unu santu in bida Etimo srd. Traduzioni Francese stupide, bête, idiot, balourd, nigaud Inglese stupid, dullard Spagnolo estupido Italiano stùpido, balórdo Tedesco dumm, Tölpel.

dóltu , agt, nm: dortu, toltu* Definizione chi no andhat a línia dereta, no tenet línia dereta; nau de gente, chi no ndhe faet una a deretu, bona, bene, o, nau de cosa o de chistione, chi no est su giustu, no est sa beridade, no est su chi andhat bene Sinonimi e contrari atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, fortzicau / cumbessu, istolatzadu, locu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / arraxoni, giustu Modi di dire csn: d. che anca de cane = totu atrotiau, trotu meda; nae dorta (nau in cobertantza de ccn.)= trevessu, chi no ndi fait una giusta; andhare, segare, fàghere a d., a d. e a rugadis = a egas e a ogas, in manera contrària a su zustu; andhare in d. = in contràriu, comente neune si disiziat; pretare su d. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni fintzas candu est craru ca no si ndi tenit Frasi s'ómine fit betzu, dortu e tzumbosu chi pariat una nae de chercu ◊ sa domita est ammuntada cun téulas dortas e male assentadas 2. in custu mundhu finas in su dortu at sempre resone su piús forte ◊ de cosas dortas subra de sa terra che ndh'at chena contu ◊ maridu e muzere s'istimaiant, ma cussideraiant iscàndhulu a pretare su dortu e no su èssere de idea diferente 3. su tempus mi est andhendhe sempre in dortu! (G.Ruju) Traduzioni Francese de travers, idiot Inglese crooked, foolish Spagnolo torcido, necio Italiano stòrto, stólto Tedesco krumm, dumm.

iscabàdu , agt Definizione nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu Sinonimi e contrari iscabiladu, iscabudadu | ctr. acabadu, cabosu, giudisciosu Frasi fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu Etimo srd. Traduzioni Francese sot, idiot, insensé Inglese foolish Spagnolo insensato Italiano sènza giudízio, stólto, insensato Tedesco töricht, unbesonnen.

lócu , agt, nm: allocu 1, Definizione chi o chie est pagu giustu de conca, prus che àteru chi est chentza cabu, chentza abbistesa / locu fracu = macu deretu Sinonimi e contrari bambioco, baosatzu, baosone, deleadu, macu | ctr. achistiadu, atinadu, atoadu, cabosu, giudisciosu, sàbiu Frasi chini est cudha loca chi s'innamorit de mei?! ◊ fiat nàsciu locu e de lolloi abbentau iat bíviu Etimo spn. loco Traduzioni Francese sot, stupide, bête, idiot Inglese dumb Spagnolo lelo, bobo Italiano stòlido, scémo Tedesco dumm.

lòlle , agt, nm Definizione coment'e lodhe etotu, machisonzu, pagu abbistu / min. lolledhu Sinonimi e contrari ballalloe, balossu, scimpri, sciollocau, locu, lollòi Modi di dire csn: fàghere sa tucada de l. = andai e no torrai prus; abbarrare coment'e unu l. = coment'e atontadu, meravizadu chentza cumprèndhere Frasi sa tucada de Lolle chi fetat! ◊ cussu lolledhu puru a èssi bófiu cudha baborda!…◊ scit ita faint a custa lolledha? candu dha bint inchieta dhi ghetant su bratzu asuba e dhi cantant cancuna cosa! ◊ si l'est pompiandhe che lolle, a buca aperta Etimo srd. Traduzioni Francese crétin, idiot, imbécile, sot, stupide Inglese idiot Spagnolo imbécil Italiano cretino Tedesco Dumm.

sciallocàu , agt: scialocau Definizione nau de ccn., chi narat o faet sciolocus Sinonimi e contrari abbambanau, ballalloe, irbentiadu, isambrulidu, sciloriau, scimpri, sciollocau Frasi si no seus sciallocaus, cosas de contai ndi teneus medas Etimo ctl. xaloc Traduzioni Francese idiot Inglese insane Spagnolo mentecato Italiano mentecatto Tedesco verrückt.

tóltu , agt, nm: doltu, tortu, trotu Definizione chi no tenet una línia dereta; nau de ccn., chi no ndhe faet una adderetu, bona o bene o, nau de cosa, chi no andhat bene; nau de su logu, chi no est in paris, chi dhue at cúcuros, badhes, canales, pesadas e caladas; chi o cosa chi no torrat paris cun su giustu, cun sa beridade o cun s'arrexone Sinonimi e contrari atrotoxau, bistónchinu, fàlchinu, trògolu / cumbessu, istolatzadu, locu, malu, rebessu, traessu | ctr. deretu, ténneru / paris / arraxoni, giustu Modi di dire csn: perricare su t. = abbetiai pretendendi de tènniri arrexoni candu est craru ca no si ndi tenit; andhare a deretu e a trotu = andhare a dortu e a rugadis; andhare, andai a trotu = male, comente no si depet; castiai a unu a trotu, a ocru tortu = dàreli un'ograda mala, coment'e a nàrrere chi est contràriu; ramu tortu = (in suspu) pessone mala; èssere tortu che oricrale, che càvaru, che a s'annada mala = dortu che anca de cane, meda, èssere revessu, chi no afilat mancu a fune; andai a pértias trotas = èssere dados a su víssiu, a sas diverteras, andhare a féminas; portai is ogus trotus = furriados a un'ala; portai cambas trotas = male fatas, dortas a farche; fai murrus trotus = irmurriada, zenia de inzestru cun sos murros pro cosa chi no piaghet; a trotu (fuedhai, mirai, andai, e aici)= male, chentza régula, chentza grabbu, faghindhe a biraorba Frasi est tortu che colora morta a fuste ◊ mancu su cadhu forte faghet proa in logu tortu ◊ sos istradones chi deviat leare fint tortos 2. non ses cosa de tzou pro culpa de s'idea tolta! ◊ no ndhe morit mai de ramu tortu! (G.A.Solinas)◊ dogna flúmini andat a trotu ◊ de dónnia fuedhu trotu is óminis ant a torrai contu in sa dia de su giudítziu ◊ s'ómini trotu no fait a dh'assetiai 3. est isse chi mi che at furadu sa cosa e dades su tortu a mie! ◊ e sos contràrios dànnedhis su trotu, nanne ca no fuit beru! 4. sas cosas sunt annadas a trotu ◊ aiat sichitu a si mi apompiare a ocru tortu Cognomi e Proverbi smb: Tortu Etimo ltn. tortus Traduzioni Francese tordu, idiot Inglese foolish, crooked Spagnolo torcido, tortuoso, necio, injusto Italiano stòrto, tortuóso, stólto, tòrto, ingiusto Tedesco krumm, gewunden, töricht, Unrecht.

traéssu , agt, nm: traversu, travessu, tressu, trevessu, truessu Definizione chi est postu a istúturu, fintzes cosa chi si ponet inue si passat, a istrobbu; nau mescamente de unu po su fàere, sa manera de pentzare o àteru, chi o chie afilat a trotu, no iscurtat cossígiu perunu, no faet cunforma a s'arrexone, a su giustu, a comente andhat méngius Sinonimi e contrari arrevésciu, bizarrosu, rebelde, rebessu, solàsticu / doltu, tostorrudu, traessarzu | ctr. daretu / achistiadu, arrejonadu, giudisciosu Modi di dire csn: andai o èssiri a trevessu = andhare perilloi perillai, istare in ziru, tràstama tràstama; fai fillus a trevessu = cun s'una e cun s'àtera, cun àteras féminas (o cun àter’ómine); trebiri a pei trevessu = a pes fadhidos (betendhe sa trobea a unu pè de nanti e a unu de segus ma de s'ala contrària); fai camminu travessu = iscassiare e cambiare caminu; a truessu, de truessu, de traessinu = de rugadis; segai de tressu a unu = faedhare male, irbrunchiare a unu; a trotu e a traessu = a dortu e a rugadis, de donzi manera; a tressu = a un'imboe, a corru, andhendhe e miminendhe; trevessu che sa linna mala, che un'arroda = chi andhat a dortu meda, chi no afilat nudha; fai a su travessu de… = a su contràriu, a su revessu de…; pònnere una cosa a travessu = a s'imbesse; muru traessu = traessa Frasi at pigau una bia truessa 2. s'animale traessu no tzucat, abbarrat prantau arregoglindhe sos cropos ◊ nemos ti perdonat, de cantu ses travessa! ◊ s'ómini trevessu no dhu ponit in carrera ni Deus e ni santus ◊ est zente travessa at su coro duru ◊ sa dessisione furiosa naschet travessa ◊ cussos arregionant a traessu! 3. temporadas a trotu e a traessu fint gioghitos pro me ◊ sa tendina fut ghetara a longu e a tressu ◊ si dhi fut postu de truessu in su gúturu e no dh'iat ingurtiu ◊ prima de andai a un'abbogau fiat sempri a trevessu, timendi ◊ fusteti est fadendu a su travessu de su chi depit ◊ custu andhandho poniat a su cuadhu sa ferradura a travessu e faiat finta de èssere benindho Etimo ltn. tra(n)versus Traduzioni Francese transversal, idiot Inglese crosswise, fool (ish) Spagnolo transversal, necio Italiano travèrso, stólto Tedesco querliegend, Quere, dumm.

«« Cerca di nuovo