A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

diasínchi , avb Sinonimi e contrari asiche, deasie Frasi si cuat diasinchi bene chi no si faet atzapare.

diàspru , nm Definizione ispétzia de pedra Etimo itl. diaspro.

diassúsu , avb Definizione de a susu: apitzu, assusu Sinonimi e contrari suba, susu Frasi sos ómines fint prontos a li dare a diassusu a l'ispedhiare e petzi s'ociada de Maria los aviat arrimaos (G.Chironi) Etimo srd.

diatòglia, diatòrja , nf Definizione die de fatoriu, dí de fatu, chi si trebballat, die de trebballu Sinonimi e contrari gerronada Frasi fit bestita chin sos pintzos de arribbu fintzas in diatòglia ◊ aiant fatu festa manna macari in diatòglia ◊ essendhe diatorja, oe in bidha sa zente est paca Traduzioni Francese jour ouvrable Inglese weekday, working day Spagnolo laborable Italiano giórno feriale Tedesco Werktag, Wochentag.

diàtu , agt Definizione fissau, precisu, nau de una die: sa die diata = sa dí istabbilia Frasi s'istipéndhiu como mi arrivat in die diata donzi mese.

diaulàre , vrb Definizione nàrrere diàulu, su diàulu chi t'at fatu, coment’e frastimu leandho a boghes o brigandho a ccn., po tzacu; si narat fintzes in su sensu de bodalire Frasi si l'aiat picada chin isse etotu diaulandhe, iscudendhe su bonete a terra e apunzàndhesi sos càvanos (S.Spiggia) Etimo srd.

diàulu diàbulu

diaúndi , iscl Sinonimi e contrari dianna, diàntzile, tiàmini, tiàschili Etimo srd.

diavèra, diavèras devèra

diàvulu diàbulu

díbba , nf Definizione a totu d. = a totu codhu, cun fortza meda Frasi cudha música iscannia essiat a totu dibba dae duas cassas niedhas…

dibbàndha , avb: dirbandha Definizione a bandha, a una parte / istare, corcare, èssere a d. = a sa sola, a contu suo Frasi una pitzinna ebbia no leaiat parte a su trechetu e si che istaiat sola sola a dibbandha de sas fedales ◊ no potendhe piús baliare tantu forroxu, ponzeit sa pascénscia a dibbandha Etimo srd. Traduzioni Francese de côté Inglese apart Spagnolo aparte Italiano disparte Tedesco beiseite.

dibbàrda , nf: dirvarda, divarda Definizione dannu o male chi si faet chentza dhu bòllere, po pagu atentzione o pagu incuru / in divarda = pro cumbinassione, itl. per caso Sinonimi e contrari digràtzia, disagura, malasagura, malasorte, malavadhia / disatentzione Frasi iscontzandhe unu muru, de dirvarda apo mortu unu sóriche ◊ pro dibbarda si est fertu cun sa lepa.

dibbàta , nf, nm: dibbatu Definizione su chistionare cuntrestandho Sinonimi e contrari condierra, cuntrastu, dibbàtidu, discussura Frasi ita dibbata mabadita! Etimo spn. Traduzioni Francese discussion Inglese argument Spagnolo debate, discusión Italiano discussióne Tedesco Diskussion.

dibbàtidu , nm Definizione su chistionare cuntrestandho Sinonimi e contrari dibbata.

dibbatiméntu , nm Definizione su pretu comente dhu faent in su tribbunale po averguare si unu tenet neghe o nono de su chi dh’ant incurpau / is partes de unu d. = acusadore e acusadu; sa parte dolidora de unu d. = su ofesu, su chi at tentu su dannu Sinonimi e contrari processu Frasi sa dí chi oberint su dibbatimentu Cicitu no nc’est po dhus iscurtai! Traduzioni Francese débats Inglese debate Spagnolo vista Italiano dibattiménto Tedesco Verhandlung.

dibbàtu dibbàta

dibbétu , nm: dirbetu, dirvetu, disbetu, dispetu Definizione su crepagrepa, cosa chi si faet o si narat po giare tzacu a s'àteru, coment’e abbétia, o po dhi fàere dannu po si pagare de unu dannu arreciu / fàghere una cosa a d., a dirbetinu = po fàere apostadamente dispraxere a s’àteru Sinonimi e contrari cherpu, dispetinu, irgarru, istridu, pichetu, poribetu, prefia, trémpiu Frasi sicomente bi aviat tortos vetzos de aparisare, como mi cheret torrare su dirvetu Etimo itl. Traduzioni Francese taquinerie Inglese mischief Spagnolo despecho Italiano dispètto Tedesco Kränkung.

dibbidàpa, dibbiddàbba , nm: tibbitabba, dribbiddrabba Definizione dibbi, dapa, dabba: su istare iscudendho, acropandho, su acropare a sa sighia, fintzes tzàcurru de passos de ómine cartadu a iscarpones chi passat in intaulau, bòvedas o in iscalas; su istare sèmpere naendho, abbetiandho Sinonimi e contrari dribbiliddràbbala, dubbudabba Frasi cantutzendhe cantutzendhe, pista pista e dibbiddabba, mih sa die agabba agabba! (F.Sechi)◊ s'intendhet a dogni ala giannas, balcones a su dibbiddabba ◊ sunt cun martedhos a su dibbiddabba, tenatzas, giaos, tzoos e tàulas pro ndhe pesare su palcu 2. za la tenes, oe, cun custu dibbiddabba: càlladi! ◊ lastimosu intendhia su lamentu e acudia a su tou dibbiddabba ◊ como no m'istes cun custu dibbiddabba, za l'apo a bídere deo su de fàghere! Etimo srd.

díbbile débbile