A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

dída , nf Definizione mama de tita, mamma titedha, fémina chi giaet a súere o chi pesat una criadura angena Sinonimi e contrari allatadora, allatarza, allatera, dhedha, mamadita, tadàgia, tata Frasi dhi serbit ancora sa dida po pòdiri iscapai a pei e camminai ◊ a pagu a pagu, dida, chi su nènniri est dormendi! ◊ su pipiu, a pesai, donadhu a una dida bona! ◊ luego li chircat una dida pro lu nutrire e allatare Etimo ctl. dida Traduzioni Francese nourrice Inglese wet nurse Spagnolo nodriza Italiano bàlia Tedesco Amme.

didàbi, didàle, didàli deidàle

didascalía , nf Definizione iscritura posta po ispiegatzione de figuras.

didàtica , nf Definizione s'arte o fintzes sa pràtiga de su imparare a is àteros, s'istúdiu de comente si depet giare imparu.

didàticu , nm Definizione sa paga chi si giaet a sa dida po fàere súere sa criadura Sinonimi e contrari tadaitu, tatajiu, tatalleu.

didàticu 1 , agt Definizione chi pertocat sa didàtica.

diddiciàu deldiciàdu

diddití , nm Definizione de is líteras de cuménciu (D.D.T.), númene de su cumpostu chímicu (DicloroDifenilTricloroetano) chi ant betau in su logu po che ispèrdere sa tzíntzula (e apustis si narat fintzes de àtera meighina po bochíere bobbois) Frasi posca ant betadu su diddití in domos, pojos, istallas, carreras e mortu ant in letu e in dossu s'animale chi prima fit redossu (G.Ruju).

didíe dedí

didiéru , avb: dieru Sinonimi e contrari deabberu.

didighédhu, didixédhu , nm: ditichedhu Definizione su podhighedhu, su prus piticu de sa manu o de su pei Sinonimi e contrari ditaredhu, linchinu, pichirichedhu, pintirighedhu, podhiedha, podhichedhu, putzichinedhu, sintzirinedhu, tzintziricu / cdh. ditaredhu Frasi m'increscit su didixedhu de su pei deretu Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese petit doigt, auriculaire Inglese little finger Spagnolo meñique Italiano mìgnolo Tedesco kleiner Finger.

didína , nf Definizione pardina de crésima.

didínu , nm Definizione pardinu de crésima.

didòne , nm Definizione istrégiu de linna, o de ortigu, po múrghere o carrare àghina, mannitu Sinonimi e contrari badhidoni*.

didòta , nf Definizione mama titedha, dida Sinonimi e contrari allatadora, allatarza, allatera, dhedha, mamadita, tadàgia, tata.

dídu , nm: diru 1, bidu 4 Definizione donniunu de is chimbe arremos de sa manu o de su pei: si dhi distinghent tres partes chi, cun is annoigadòrgios, si piegant de pòdere serrare sa manu e aferrare sa cosa mescamente po sa posidura de su pódhighe mannu chi atóbiat de sa parte contrària a is àteros bàtoro / a/c. su didu, candho si ammostat cosa, est sèmpere s'inditziali; is didus funt: su didu mannu, s'inditziali, su didu de mesu, su de s'anedhu, su didixedhu o ditaredhu; partis de su didu: sa conca o punta de su didu, sa pulpa o mata e a s'àtera parti s'unga, is conchedhas o giunturas, sa frucaxa (su tretu aundi faint a frucidha dus didus afatantis: sa chi arresurtat tra su didu mannu e s'inditziali bèni obertus si narat forchidhu) Sinonimi e contrari pódhia Modi di dire csn: avb. a didu tentu = de seguru, chentza farta, sèmpere; èssiri unius che is didus de sa manu = èssere a cumone e acordu; artziai, mòviri una cosa unu didu = su tantu de unu pódhighe corcadu, un'apenas; largu cuatru didus = su tantu de sos bàtoro pódhighes deretos de una manu leados de rugadis; lingirisí is didus de ccn. cosa = agatai saborida meda una cosa de papare; fai su didu = fàghere de pódhighe, bogare o artziare unu pódhighe (prus che àteru s'inditziali) pro inditare o cherindhe nàrrere carchi cosa Frasi ndhe lis tiraiant sas úngias dai sos didos ◊ no bandat a su dotori poita no permitit a nemus de dhi ponni mancu unu didu asuba ◊ a s'invàlidu dhi mancànt tres didus a dónnia manu ◊ in d-una perda si at isconchedhau su didu mannu de su pei ◊ portu piringionis in is didus de is manus e de is peis 2. biculendhe sos ossos ispulpados chi padronos anturzos mi betant pro allicu a didudentu ◊ cun totus generosu amicu raru, sinceru e ospitale a didu tentu ◊ ischint a didu tentu a nomen sas istellas piús famosas (S.Casu)◊ non nci fiat arrenésciu a ndi dhu arziai de unu didu ◊ portat unu cintu largu cuatru didus ◊ mi ammostat su ritratu puntendi su didu ◊ is peis de procu a geladina si dhus provas comenti dhus fait Maria ti ndi lingis is didus! Cognomi e Proverbi smb: Didu Terminologia scientifica crn Etimo ltn. digitu(m) Traduzioni Francese doigt Inglese finger Spagnolo dedo Italiano dito Tedesco Finger.

didudéntu , avb Definizione a d. = (addidudentu) sèmpere, apostadamente e chentza fàere farta Frasi su tanchitu pariat un'arzola abberu, narvonadu a didudentu (F.Dedola).

didumànnu , nm Definizione su primu e prus grussu de is pódhighes de sa manu o de su pei (e chi aferrandho, cussu de sa manu, atóbiat is àteros bàtoro) Terminologia scientifica crn Traduzioni Francese pouce, orteil Inglese thumb, big toe Spagnolo pulgar Italiano pòllice, àlluce Tedesco Daumen, große Zehe.

didusuisúi , nm Definizione matéria a inghíriu de s'unga Sinonimi e contrari fannuga, inghiriabódhighe, inghiriúngia, podhighesuisui, sosoi, suisui, ungaúngiu Terminologia scientifica mld Etimo srd. Traduzioni Francese doigt fistuleux, panaris Inglese whitlow Spagnolo uñero, panadizo Italiano dito infistolito, pateréccio Tedesco Fingergeschwür.

díe