agronadúra , nf: ogronadura Definitzione su trebballu de pistadura chi si faet a su linu àrridu po che dhi bogare s'ossu Sinònimos e contràrios argadonzu, bargadadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu teillage, tillage Ingresu hackling Ispagnolu agramado Italianu stigliatura Tedescu Brechen.

algadàre , vrb: argadare, arganai, arganare Definitzione trebballare, pistare su linu cun s'àrgada; in cobertantza, istare abbetiandho, a gherra Sinònimos e contràrios ogranai Frases at allegau de arganai su linu 2. ghite fistis arganandhe chin su poledhu malu a domare? (P.Pireddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu écanguer, pétrir Ingresu to ripple Ispagnolu agramar Italianu gramolare Tedescu brechen.

bargadadùra , nf: barghedadura Definitzione su trebballu a pistadura chi si faet a su linu àrridu po ndhe dhi bogare s'ossu Sinònimos e contràrios agronadura, argadonzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu teillage, tillage Ingresu hackling Ispagnolu agramado Italianu stigliatura Tedescu Brechen.

bargadàre , vrb: barghidare Definitzione pistare su linu àrridu po ndhe bogare s'ossu Sinònimos e contràrios iscardare, ogranai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu teiller, tiller, échauvrer Ingresu to hackle Ispagnolu agramar Italianu stigliare Tedescu brechen.

bombitài, bombitàre , vrb: bumbitare, vomitai Definitzione caciare, torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau; bogare a fora a meda coment'e caciadura; èssere a conos, àere gana de caciare Sinònimos e contràrios arrevesciai, bombare, bòmbere, butare, caciae, conare, gòmbere, istercorare Frases su carabbineri che at bombitadu su chi zuchiat in corpus bidindhe cudhu cun su leputzedhu ficadu in su coro 2. acudesit su trenu bombitendhe fumentu, ca tandho fit a vapore Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu vomir Ingresu to vomit Ispagnolu vomitar Italianu vomitare Tedescu brechen.

bómbitu , nm: búmbitu, vómbitu Definitzione coment'e una fortza po caciare, po ndhe torrare de s'istògomo sa cosa papada, prus che àteru chentza dhu bòllere fàere, po gana chi no dipendhet de sa volontade Sinònimos e contràrios butos, caciada, cóinu Frases isse candho zughet sa frebba no podet assazare nudha ca li faghet a bómbitos ◊ su pódhighe postu in s'irguzu faghet bènnere su bómbitu ◊ su frenugu faet passare sos bómbitos Tradutziones Frantzesu vomissement Ingresu vomit Ispagnolu vómito Italianu vòmito Tedescu Brechen.

immutzurràre , vrb: irmuciurrae, irmutzurrare, ismutzurrare, smuciurrai Definitzione segare cosa (longa) a incurtzadura, lassandhondhe unu tretu Sinònimos e contràrios arrogai, ilmutzare, ilmurrutzare, immutzudhare, irmurtzinare, ismesujare, ispuntai, istuturai, mutzurrare, truncai Frases ant immutzurradu sos ozastros pro los iferchire ◊ si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu ◊ su molinedhu che l'at immutzurradu su pódhighe mustradore destru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rompre, casser Ingresu to break Ispagnolu romper, partir Italianu spezzare Tedescu brechen.

ischerbicàre , vrb: ischerbigare, ischervicare, ischervigare, ischervixare, iscrebigare 1 Definitzione segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai Sinònimos e contràrios igerbedhare, isperrumare, ispistidhare, issuludrare, scerbedhai, scerbigai Frases l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios 2. no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!… Ètimu ltn. *excervicare Tradutziones Frantzesu se casser le cou Ingresu to run helter-skelter, to break one's scruff Ispagnolu romper el pescuezo, abalanzarse Italianu fratturarsi la collòttola, scapicollarsi Tedescu sich den Nacken brechen, Hals über Kopf hinunterstürzen.

iscollài , vrb: iscollare, iscolliare, iscrollare, scoliai Definitzione andhare a passare o fragassare in is iscóglios; segare sa mola de su tzugu, orrúere male de s'istrupiare, andhare male, fàere sacrifícios po calecuna cosa / i. su pudhecu = comintzare sa domadura, abbituare a agguantare sa fune in trugu, avesare a si lassare pigare a fune Sinònimos e contràrios istraventare 2. in d-unu pennente, làssinat su zuvu e unu boe s'iscrollat e morit ◊ bi at zente gai fortunada chi ndhe faghet a cadhu e a pè e no s'iscollat ne truncat s'ischina! ◊ si puru no ti cheres iscollare, t'iscollas, si tantu est destinadu ◊ ite fadu chi nos at giutu a nos iscollare cojuèndhennos!…◊ daghi s'iscollant in sa ruta mala giamant su carru a los gíghere a pala (Cubeddu) 3. Pitanu in s'oru de su cuile dhue teniat su palu apósitu po iscollare cadhos Tradutziones Frantzesu s'échouer, se casser le cou, Ingresu to break one's neck, to hinder, to spoil Ispagnolu fracasar, rompersepartirse la crisma, estropear Italianu incagliare, rómpersi l'òsso del còllo, rovinare qlc Tedescu stranden, den Hals brechen, beschädigen.

istuturài, istuturàre , vrb: istuturrare, stuturai Definitzione iscúdere a tuturros de origas; truncare, fàere a orrugos, a tuturros, a bículos (grussos) Sinònimos e contràrios arrogai, immutzurrare, innànghere, ismugrare, istruncai 2. no dhi ant a istuturai perunu ossu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rompre, casser Ingresu to break Ispagnolu partir, romper Italianu spezzare Tedescu brechen.

rebessàre , vrb: arrevesciai, revesciai, revesciare, revessare Definitzione caciare o torrare de s'istògomo sa cosa chi unu at papau o bufau; portare is conos, èssere a conos, faendho fortza po caciare; rfl. su si furriare contras a ccn. (revessàresi chin ccn., contras a…), fàere cosas revessas, trotas, contras a ccn. / ocros revessatos = giraos totu a una parte, biancos Sinònimos e contràrios bombare, bòmbere, bombitai, butare, caciae, gòmbere, istercorare Frases che revessat totugantu su chi at ingullidu ◊ s'imbriagone ndhe at revessadu totu ◊ sunt timendhe no rebesset, ca at trincau binu meda 2. it'est custu tortíghine de vos revessare contra a su Segnore?! Tradutziones Frantzesu vomir, rejeter Ingresu to throw up (again) Ispagnolu vomitar, devolver, arrojar Italianu vomitare, rigettare Tedescu brechen.

ruciadúra , nf: orrogadura, rucradura, rugadura, ruxadura, urrugadura Definitzione su rucrare Sinònimos e contràrios orrugamentu, rucrata, truncadura Maneras de nàrrere csn: andhare a r. = andai a istruncadura, a orrugadura, leare un'incurtziadorzu, fendi unu tretu prus curtzu (e passendi fintzas fora de su mòri); essíreche a r. in su chistionu = che iscassuletadu Frases arratza de rugadura chi li as fatu a custa linna!… 2. su fogu fuidu curret a ruxadura ◊ at comintzadu a faedhare pàsidu e de bona manera, ma poi ch'est essidu a rugadura! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cassure, brisure, cassement, traversée Ingresu breaking, passage Ispagnolu rotura, cruce Italianu spezzatura, spezzaménto, attraversaménto Tedescu Brechen.

ruciàre , vrb: orrucrare, rucrare, rugare, rugiare, rugrare, ruxare Definitzione segare, fàere a orrugos; passare in mesu de unu logu, agiummai coment'e ispartzindhodhu in duos orrugos; imbistire a màchina a unu o ccn. cosa / rugare s'arresionu, s'argumentu = segare in curtzu su chistionu, lassare su chistionu a mes'incumentu, a rugos, chentza agabbadu Sinònimos e contràrios arrogai, atraessare, istruncai, secare / ingruxai / imbestire 1 | ctr. annànghere Frases s'istrada noa at rugadu su cumonale in duos ◊ custa linna cheret rugada ca est longa ◊ sa sorte ti at rujadu sos passos de sa vida ◊ no mi tratenzo e rugo s'argumentu 2. sas camineras rúciant zassos ruvosos ◊ no che rughes in mesu de su semenadu: cola a un'oru! ◊ chin custu viazu rucramus su mare ◊ che raxu at ruxadu rios, tancas, bidhas, serras ◊ in su caminu mi apunto pensamentosu candho mi ruxas ainnanti, pitzinna 3. sa cane l'at ruxada una màchina ◊ frànghedi a un'ala no ti rughent sas màchinas! Ètimu ltn. cruc(u)lare Tradutziones Frantzesu rompre, casser, traverser, heurter Ingresu to break, to cross, to run into Ispagnolu partir, cruzar, atropellar Italianu spezzare, attraversare, investire Tedescu brechen, durchqueren, überfahren.

rucràda , nf: orrucrada, rucrata, rugada, ruxada Definitzione su rucrare o fàere a orrugos; orrugu, una parte de ccn. cosa e pruschetotu de gente, de bestiàmene; su passare de unu logu, de un'oru, a un'àteru (fintzes po incurtzare su camminu); fintzes tretu inue duas orrugas si atóbiant a grughe Sinònimos e contràrios secada / arrogu / camarada, fiotu, grústiu, rucru, tropedhu, trumada / cassiadorju, gruxeri, incultzatóriu, ruciadura Maneras de nàrrere csn: rujadas de dies = partes de sa die; in rucrata = a rugadura, colendhe fora de su caminu pro incurtziare 2. totu istrintzadu, istaio ruxadas de manzana ifatu de carchi grígliu ◊ una rugada ’e zente navighendhe fit ifatu ’e sa lughe soberana 3. nche colaimus in rucrata, in mesu de gurutinos e astrintòglios ◊ a pede colaiat in sas rucratas pro incurtziare su tretu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cassure, partie, traversée Ingresu breaking, crop, crossing Ispagnolu rotura, trozo, cruce Italianu spezzatura, spezzóne, attraversata Tedescu Brechen, Stück.

scerbigài , vrb: scervigai Definitzione segare sa mola de su tzugu, fèrrere is crebedhos de asegus (su gatzile) a terra, orrúere de mala manera, andhare male Sinònimos e contràrios ischerbicare* Tradutziones Frantzesu se casser le cou Ingresu to break one's neck Ispagnolu romperse la crisma Italianu rómpersi il còllo Tedescu den Hals brechen.

scuncodrài , vrb: isconcordare*, scuncordai, scuncordare Definitzione segare s'acórdiu, essire in malas, bogare de pare o isconciare una cosa o unu logu bene allichidiu, fintzes cambiare su tempus de bonu a malu / s. sa coja = essire fora de pare maridu e muzere Sinònimos e contràrios disconcordiare, isconciare, isordulare | ctr. cuncodrai Frases Peparosa nd'est cuntenta chi tui àpasta scuncodrau cun su vicàriu ◊ cun issu fustis sempri impari, ma eus scuncordau e no si fait a biri prus 2. cumentza a ndi scuncodrai s'ingirialetu! ◊ no nc'est prus nisciunus a comporai: cumbenit a scuncordai totu e a si spesai! 3. e no mi scuncòdristi su sànguni! ◊ oi est dí bella ma su tempus nanca torrat a scuncordai Tradutziones Frantzesu rompre un accord, décomposer, mettre en désordre Ingresu to break an agreement, to disarrange Ispagnolu romperquebrar un acuerdo, desarmar, desarreglar Italianu romper l'accòrdo, scompórre, méttere in disórdine Tedescu die Vereinbarung brechen, zergliedern, durcheinanderbringen.

secàre , vrb: segae, segai, segare Definitzione fàere a orrugos (de css. manera e cun css. aina, ma fintzes solu fàere tachedha), ispartzire in partes, pigare una parte de ccn. cosa istacandhodha cun ccn. aina o fintzes a tiradura; tènnere sa capacidade de segare, de si segare; isconciare un'acórdiu, bènnere mancu a un'acórdiu, a una manera de fàere Sinònimos e contràrios arrogai, chimentare, filchinare, istruncai, ruciare, stronciai, trincare 1 Maneras de nàrrere csn: segare a minudu, a maduru, a dortu, dritu, ororu, in frimmu, in bóidu, a istratzadura, a pistadura, a tostadura, segai a sbiàsciu, a unga, a corrupetza; segare una cosa morimori = andhendhe e miminendhe, semper prus istrintu, prus fine fintzas a torrare zustu a s'oru; segai a cíncinu, a límpiu (o in truncu) = a ororu, cun segada pertzisa a paris; segare fenu = fartzare; segare laore = messare; segàresi unu mermu de sa carena = fai una segada, arrogai ccn. ossu; segàreche unu mermu = istacaindedhu; segare su crèschere a unu = fai mali a unu de no sighiri a crèsciri; segare su rispetu a unu = pigaidhu sentza de arrespetu, fuedhai mali; secare sa passéntzia = donai tanti istrobbu de fai pèrdiri sa passiéntzia; segai a curtzu, segai in mesu de… (andhendhe)= andhare a rugadura, fora de caminu pro fàghere innantis, colare in mesu de…; segai sa diferénsia = pònnere de acordu duos, chircare de fàghere torrare paris duas ideas o àteru in disacórdiu; segai su giaunu = faghindhe zeunu, manigare carchi cosa; segai su sonnu = ischidare a unu chentza chi apet drommidu su tantu chi li cheret; segai is casidhus = bogare su mele; segai sa conca (in suspu) = dare ifadu mannu; segai su coru = àere o dare dispiaghere mannu; segai in ccn. logu = andhare, essíreche in…; segare sa currente, segare s'abba a unu (a una domo)= pigaindedhu o istacai sa currenti, serrai s'àcua a manera chi no ndi tengat, chi no ndi potzat pigai; segaisí de (un'arereu, de una famíglia) = bènnere de…, èssere de un'arereu, de una famíglia Frases segai nuxi, méndula, nuxedha ◊ so andhadu a mi che segare sos pilos ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu (P.Dui)◊ s'ampudhita ndi est arruta e si est segada ◊ si at segadu unu pódhighe tochendhe bidru a cantos ◊ in montes che sunt seghendhe sas àrbures ◊ su maistu de pannu segat s'arrobba po fai sa bestimenta ◊ est rutu e si at segadu s'anca 2. custa est lepa chi no segat ◊ custus ferrus no segant: donamí is nous! ◊ sa pedra ferrina est mala a segare 3. unu sero at isetau a babbu e li at secau a tundhu s'errore meu e de sa fiza ◊ fiat faendusí una barchitedha po ci segai in s'ocèanu ◊ iat acabussau e in s'àcua ci segàt coment'e unu pisci ◊ dego no bos apo mai secau su rispetu! ◊ si no pagas sa currente, ti che la segant ◊ custu leputzedhu no segat mancu s'abba ◊ labai de no arrui in sa trampa de nc'iscavuai sa língua nosta po su progressu: est una trampa chi si at segau su cresci! (A.Satta)◊ sa lepa mia segat chei su pensamentu ◊ naramí de innui si segat cussu piciocu e ti potzu donai informatzionis giustas! Ètimu ltn. secare Tradutziones Frantzesu couper, casser, rompre, amputer Ingresu to cut (off), to amputate Ispagnolu cortar, romper Italianu tagliare, recìdere, amputare, rómpere, spezzare Tedescu schneiden, abschneiden, amputieren, brechen, durchbrechen.

«« Torra a chircare