àbbile 1 , agt: àbbili 1 Definitzione chi tenet abbilidade, siat coment'e fortzas e siat coment'e inteligéntzia / fàghere a unu à. a sa leva = averguare chi unu est a tretu de fàghere su militare Sinònimos e contràrios abbilidadosu, abbilitosu, àciu, agisu, balente, capaci, gafante | ctr. isente, tontu Frases cincu giòvanas fuant tontas e cincu àbbilis ◊ iscultaia sa frúschida de s'ispola chi cun àbbile manu mandhaias ◊ ci fiat una borta unu fradi tontu e unu fradi àbbili ◊ ómines totos duos de dotrina, àbbiles in guvernu e in faina ◊ de un'àbbili dh'emu pótziu suportai, ma de unu tontu est cosa tropu lègia! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu capable, adroit, habile Ingresu able Ispagnolu capaz, hábil Italianu capace, àbile Tedescu geschickt.

abbíllu , agt Definitzione chi est ischidau, atentu, chi cumprendhet deretu / èssiri abbillu = a s'abbizu, a s'avértida Sinònimos e contràrios abbistu, acatadu, atinadu, bigiagi, ischidadu, ispabillu, schidu, speltu Frases est abarrau abbillu fintzas a mesunoti ◊ notesta no mi dromu: ses abbilla tui puru? 2. est acostendu s'ora chi dognunu cun ogu abbillu si mirit aintru de sèi etotu ◊ a mei no mi dha fais, ca seu abbillu! ◊ no ia a tenni de mi chesciai chi fiat prus abbillu po no si fàiri imbovai 3. mancu is fillus de Salomoni, po cantu abbillus, dhus ant bistius aici Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éveillé, adroit, habile Ingresu wide-awake Ispagnolu despabilado Italianu svéglio, avveduto Tedescu aufgeweckt, umsichtig.

abbístu , agt: abbristu, arbistu, avistu Definitzione chi ischit, connoschet, cumprendhet in lestresa, chi tenet isperiéntzia, chi si acatat: est prus de cabosu Sinònimos e contràrios abbillu, acatadu, àciu, cabosu, ischidadu, ispabillu, sapidu, schidu, speltu | ctr. ballalloe, tontu Frases issa est bella, sàpia che abba, abbista e trabballante! ◊ Francu est un'Autori atentzionosu, iscípidu e abbistu ◊ pro locura a mi crere tantu abbistu fia ispintu ◊ sa maista nos’at tzerriau po nosi nàrrede de dhu mandhare a is iscolas mannas, ca su piciochedhu est abbistu ◊ tue ses malignu, no abbistu, ca malignidade no est abbistesa! ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare comente su chi ant fatu est errore ◊ est arbistu in dogni cosa ◊ merxani no si aspetàt unu caboni tanti abbistu! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu itl. avvisto Tradutziones Frantzesu adroit, habile Ingresu shrewd Ispagnolu avisado Italianu avveduto, accòrto, intelligènte Tedescu umsichtig.

allútu , pps, agt Definitzione de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene Sinònimos e contràrios inchesu / abbillu, abbistu, allutadu, ispibillu | ctr. istudau, moltu Frases su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu 2. s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu 3. s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu Sambenados e Provèrbios smb: Alluttu Tradutziones Frantzesu allumé, habile, adroit Ingresu lighted, sharp Ispagnolu encendido, ardiente, despierto Italianu accéso, ardènte, désto Tedescu brennend, wach.

arruséri , agt, nm: ruseri Definitzione chi o chie bogat o cricat rusas, iscusas Sinònimos e contràrios arrebuseri, imbodhiosu, imbovadori, improseri, matracheri, tramperi, trancamallosu Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu tricheur, habile Ingresu shrewed, cheater Ispagnolu fullero Italianu baro, scaltro Tedescu Betrüger, schlau.

malisciósu , agt, nm: malissiosu, malitziosu Definitzione chi o chie giughet malítzia, pentzat male, cun calecunu iscopu, ma fintzes chi giughet trassa, abbistesa, ispertesa Sinònimos e contràrios ammalisciadu, maganzosu, malitziau, trasseri | ctr. bovo, brallocu, bucamindotu, drodhe, immalisciadu Frases puite lu sezis nandhe a mie chin cussu tonu malissiosu? ◊ custas fotografias las isvilupo e cras ti faco bídere cantu ses bella… li at nadu malissiosu ◊ candu mi arregordu cumenti giogàst e fiast malitziosa!…◊ óminis e féminas si intzutzullànt cantendusí mutetus cun rimas malitziosas chi fadiant arrubiscai is piciocas 2. gravégliu pretziosu, prestu deves partire a soldadare: ista malissiosu e dae atentzione in su gherrare! (M.Z.Funedda) Tradutziones Frantzesu malicieux, rusé, habile Ingresu artful Ispagnolu malicioso Italianu malizióso, scaltro Tedescu arg, arglistig, Bösewicht.

«« Torra a chircare