allútu , pps, agt Definitzione de allúere; chi est tenendho a fràmula, abbruxandho; nau de unu, chi est bene faendho atentzione, ispiritosu, abbistu / portai allutus is ogus, is origas = èssere cun sos ogros abbertos bene, allutados, abbaidendhe cun atentzione, èssere iscurtendhe bene Sinònimos e contràrios inchesu / abbillu, abbistu, allutadu, ispibillu | ctr. istudau, moltu Frases su fogu at allutu ◊ sa lampadina no bi at allutu ◊ aiseta, za no est mancus sa Cúria alluta, no! ◊ is piciochedhus ant allutu su fogu 2. s'oghiada lègia de Federicu dh'iat allutu 3. s'ant a fai sinnalis po si collunai, ma bosatrus aturai allutus! ◊ fei atentzioni e siais allutus, poita no iscieis candu at a èssi própriu cuss'ora (Ev)◊ cussa cristiana mi parit alluta meda ◊ est piciochedhu allutu, lestru de cumprendóniu Sambenados e Provèrbios smb: Alluttu Tradutziones Frantzesu allumé, habile, adroit Ingresu lighted, sharp Ispagnolu encendido, ardiente, despierto Italianu accéso, ardènte, désto Tedescu brennend, wach.

bigiàre 1 , vrb: abbillai, bigliai, billai, bizare, vitzare Definitzione istare atentos, a s'avértia, giare atentzione a calecuna cosa; istare ischidaos / billai su mortu, su malàidu, su bestiàmine; billai a peistanti = istare a bàrdia a us'e militare Sinònimos e contràrios acastiai, agorrai, tentare / abbídere, abbigiare, acatae, saerare | ctr. drommire Frases candu dhi fiat atacau su carbuncu dh'emus billau po mortu ◊ immoi is mammas a is fillas no dhas billant prus, candu funt isposas ◊ si ischiat in cale ora de sa note benit su ladru, su padronu tiat bizare! ◊ no bies chi no mi dat àchiu, semper bizandhe che guàrdia de presone?! ◊ no dromu e no billu 2. cantas notes, compà, amus bizadu fatendhe serenadas a chiterra!…◊ su cilleràrgiu fut avesu a bigiare Ètimu ltn. vigilare Tradutziones Frantzesu veiller Ingresu to stay awake Ispagnolu velar Italianu vegliare Tedescu wachen, wach bleiben.

ischidàdu , pps, agt: scidau Definitzione de ischidare Sinònimos e contràrios bigiagi, izadu, schidu Frases mi ndh'ant ischidadu cussas boghes 2. su chi cant'eo essendhe dormidu tue no bi lu cantas ischidadu! (Còntene) Tradutziones Frantzesu éveillé Ingresu awake, awoken Ispagnolu despertado Italianu svéglio, svegliato Tedescu wach, aufgeweckt.

ischídu 1 , agt, nm: ischitu 1, iscidu, issidu, schidu Definitzione chi o chie est a ogos apertos, giaendho atentzione, chi no tenet sonnu; genia de sonu, de moida o àteru chi giaet a ischire o po giare a ischire ccn. cosa Sinònimos e contràrios ischidadu / abbillu, abbistu, speltu / ischimuzu, istrepitzu | ctr. dormiu Frases a babbu e a mamma los pinto chin sa fantasia, ischidu o dromiu ◊ a iscidu e a drommiu s'amori miu est netu ◊ sa poesia sendhe ischidu ti faghet sonniare ◊ si la colat ischidu totu note ◊ chin sos ocros tancaos, ischidu ti pessabo sonniandhe! (F.Satta)◊ aperie is ogos e manteniebbosi issidos ca no issís canno est su tempus 2. caminaiat chentza fàghere ischidu, che un'umbra ◊ is canis tzaulendu faint iscidu ◊ sonandhe sas càmpanas si dat ischitu po sas funtziones de crésia ◊ fachítemi ischitu si cras andhates a Núgoro ◊ cussu cane faghet ischidu pro donzi pisighinzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éveillé Ingresu awake Ispagnolu despierto Italianu désto Tedescu wach.

schídu , agt: ischidu* 1, scidu Definitzione chi o chie est a ogos apertos, faendho atentzione, chi no tenet sonnu Sinònimos e contràrios ischidadu, izadu / abbillu, abbistu, speltu | ctr. dormiu Maneras de nàrrere csn: sonniai a sa scida = bisare a ogros abbertos; donai, fai scidu = fàghere carchi cosa pro serbire de abbizu, de avisu, pro chi àtere intendhat, itl. dare l'allarme Frases cussu est scidu che marxani in mesu de is angionis! Tradutziones Frantzesu éveillé Ingresu awake Ispagnolu despierto Italianu désto Tedescu wach, munter.

«« Torra a chircare