malcadúra , nf: marcadura Definizione su marcare in sa pedhe (pruschetotu is animales mannos: cuadhos, boes e bacas); sa marca chi si faet Sinonimi e contrari aferritadura, marconzu, sinnadolzu / cdh. fucatógiu, malcatura Etimo srd. Traduzioni Francese marquage, action de marquer, ferrade Inglese to brand Spagnolo marca Italiano marchiatura Tedesco Markieren, Markierung.

mancànte , agt: mancanti Definizione nau de cosa, chi no dhu'est totu, chi no est su tanti giustu (e fintzes chi no est fata bene, chi tenet pecu, neghe); nau de gente, chi no est tanti giusta de conca, chi est fora de tinu (si narat fintzes de chie orruet chentza atuamentos candho dhi benit atacu de malegaducu), chi no si cumportat bene; nau de una línia serrada, chi est tundha ma no parívile, no totue chepare (o a distàntzia diferente de su centru) Sinonimi e contrari faltu, iscassu / macu | ctr. bundhante, bundhansciosu Frasi cantu sunt torraos acatant custa robba mancante: tandho ghirant e dant sa denúntzia ◊ isse est mancante de talentu tantu chi dat provas de veru tontu ◊ cussu est ómine mancante de sentidu ◊ cuss'ómini est mancanti de unu bratzu ◊ coment'e limpiadura est unu paghedhu mancanti 2. mancantedhu est, custu piciochedhu: arrebbugiu chi no fait! ◊ ant fuidu che pópulu mancante (P.Cau)◊ su babbu istaiat che mancante mirendhe si podiat bídere su fizu torrendhe ◊ orabrora so istadu mudu pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndhe at betadu ◊ sas àteras fint tontas o mancantes e ant trascuradu totu ◊ cussos sunt ventureris mancantes e ingurdos Traduzioni Francese manquant, imparfait, hors de raison, elliptique Inglese lacking, out of one's mind Spagnolo que falta, carente, chiflado, elíptico Italiano mancante, carènte, imperfètto, fuòr di sénno, ellìttico Tedesco mangelnd (di = an+ Dat.), fehlend, verrückt.

mandhadàgliu, mandhadàlzu, mandhadàrzu , agt, nm Definizione persona chi unu mandhat a foedhare sa fémina chi si bolet a cojuare, o fintzes po àtera miscione Sinonimi e contrari apagiadori, comisionàrgiu, paraímpiu, tratadore Frasi mi as imbiadu su mandhadàgliu pro ischire si aia tempus Etimo ltn. mandatarius Traduzioni Francese faiseur de mariages Inglese paranymph Spagnolo paraninfo, casamentero Italiano paraninfo Tedesco Ehestifter, Ehevermittler.

manigiàda , nf: manizada Definizione su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu Sinonimi e contrari ammiada, ingestu, mesurada, movitada, tramesada Frasi ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas" 2. si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho Etimo srd. Traduzioni Francese signe, geste de la main Inglese wave (of the hand) Spagnolo ademán, seña con la mano Italiano cénno della mano Tedesco Handzeichen.

mantéssi , agt, prn, avb: matessi, matéssiu Definizione chi no est àteru, chi no est diferente (chentza cambiamentu de sing. a pl. e ne de m. a f.); impreau coment'e avb. inditat manera, in su sensu de deasi etotu, chentza diferéntzia (èssere su m.) Sinonimi e contrari acitotu, atotu Frasi si aimus postu su mantessi tempus pro zogare e istudiare aimus ischidu a Kant chei s'abba ◊ amus bidu sos matessi ómines, sas matessi féminas ◊ resessint a numenare in sa matessi manera sas matessi cosas ◊ babbu e fillu s'infriscant pighendi s'àcua de su matessi lavamanu ◊ sa luna giogàt in su celu luxendu e a su matessi tempus isprighendusia in d-una lacunedha de àcua 2. su matessi chi at faedhadu a tie at faedhadu a mie ◊ custos sunt sos matessi chi amus bidu in cudhane ◊ deo so su matessi chi tue as chistionadu s'annu passadu 3. sa lughe est paga ma lezo su matessi ◊ isse at fatu goi, e tue su matessi! ◊ fintzas si est de deris, su pane, lu cherzo su matessi ◊ andhe deo o andhes tue, pro contu meu est su matessi ◊ che a tie mantessi sunt bolados sos annos mios (F.Sechi) Etimo ctl. mateix Traduzioni Francese même (adj.), lela même (pron), exactement, justement, vraiment (adv.), tout de même, quand même Inglese same, equally, -self Spagnolo mismo Italiano medésimo, stésso, pròprio, ugualménte Tedesco gleich.

mantuàda, mantulàda, mantulàra , nf Definizione cropu forte giau a manu furriada Sinonimi e contrari bofetada, bussinada, cabbessu, irbatulada, iscantargiara, iscaputzone, iscavanada, istuturada, manimbesse Frasi ti dongu una mantulara!… Etimo ctl. manotada Traduzioni Francese revers de main Inglese backhander Spagnolo revés Italiano manrovèscio Tedesco Ohrfeige.

manzíngula , nf: manzunga, mazunga, mazúngura Definizione ossu de giogare a forma de cubbu cun númeru diferente in dónnia afaciada; genia de giogu fatu betandho in pitzu de sa mesa bàtoro manzíngulas: segundhu is números chi essint, andhat su giogu Sinonimi e contrari giogulana, madrúncula Traduzioni Francese Inglese dice Spagnolo dado Italiano dado Tedesco Würfel.

marasadòre , agt, nm Definizione chi o chie trebballat meda, chentza si arresparmiare Sinonimi e contrari trabagliadore, trabagliante | ctr. mandrone, oreri, praitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese bourreau de travail Inglese slogger Spagnolo trabajador empedernido Italiano sgobbóne Tedesco Arbeitstier.

maremótu , nm Definizione movimentu a s'ingrundha e disastrosu de su mare candho su terremotu che faet aintru (in su fundhu) de su mare Frasi no nc'est prus abetu chi una citadi isderrocada de unu maremotu bengat torra abbitada Traduzioni Francese raz de marée Inglese seaquake Spagnolo maremoto Italiano maremòto Tedesco Seebeben.

maretàda , nf Definizione aundhada forte de su mare Frasi sas maretadas de su mare in bulluzu fachent chimentu mannu Traduzioni Francese tempête de mer Inglese sea storm Spagnolo marejada Italiano mareggiata Tedesco Sturmflut.

maretàre , vrb: ammaretae, maretzai Definizione mòvere che is undhas de su mare Sinonimi e contrari marugliai Frasi su trigu est maretendhe ◊ bido sos fiores maretados ◊ maju bellu in sos campos laorados maretendhe presentat su laore Traduzioni Francese flotter, il y a eu de la tempête ou la tempête a fait rage (v. imp.) Inglese to be wavy Spagnolo olear, encresparse Italiano fluttuare, mareggiare Tedesco wogen.

marína , nf Definizione su mare pruschetotu ororu de sa terra, su prus acanta; genia de corpus militare chi manígiat is naves e andhat peri is mares Frasi Deus a nosu at cuncédiu unu mannu capitali de sa marina a Fonni ◊ deris unu canàriu falat a sa marina, faghe e no faghe die… 2. Sesetu est tenenti de Marina ◊ a Tamasu ndi dh’iant pigau sordau in sa Marina e dh’iant imbarcau cumenti a cannoneri Etimo itl. Traduzioni Francese bord de la mer, marine Inglese coast (line), navy Spagnolo marina Italiano marina Tedesco Meeresküste, Marine.

marmarínu , agt: marmurinu Definizione chi est de màrmuri Sinonimi e contrari marmureri Frasi est de pedra marmarina Etimo srd. Traduzioni Francese de marbre Inglese marmorean Spagnolo marmóreo Italiano marmòreo Tedesco marmorn.

marràda , nf: marrara Definizione su marrare, su trebballare a marra; su cropu de pei (de ananti) chi giaent is animales a terra, coment'e a arrasigadura (e fintzes crache) Sinonimi e contrari tzapada / immarrargiada / càrcini Modi di dire csn: andai o cúrriri a marradas = andhare a brincos, crabiolare, atapendhe a forte sos pes a terra, nadu de cadhu (e fintzas de zente) a tota fua; pesaisí a marradas = pesàresi a cumeradas, a brincos; pèrdiri sa m. = pèrdere sa fortza, sa balia Frasi a Paschixedha sa primu marrada de sa faixedha depiat èssiri acabbada 2. su cuadhu si ndi est pesau a marradas candu si est agatau cun sa funi in su tzugu! ◊ s'ebba daiat marradas in s'impedradu ◊ su cuadhu at giau tres marradas a piturras a su meri 3. custu mengianu apu biu in su celu una cosa mai bia, coment'e un'istella, currendi a marraras ◊ is molentis andant a marradas ◊ frarixedhu miu comenti at biu su coró c’iscudit su fàsciu a terra e atacat a curri a marraras, a cérrius Etimo srd. Traduzioni Francese piochage, coup de patte, coup de griffe Inglese blow with a paw Spagnolo azadazo, coz Italiano rampata Tedesco Scharren.

martàle , agt, nm: martzale, martzali Definizione de martu, de su mese de martzu (nau prus che àteru de Pascamanna candho arresurtat in custu mese); una calidade de trigu coinàrgiu (Triticum aestivum) Sinonimi e contrari marsanu, martzinu, maltulinu / martzolu Etimo srd. Traduzioni Francese de mars Inglese of march Spagnolo marceño Italiano marzolino Tedesco März…

matàgnu , agt: metantzu, metanzu Definizione chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male) Sinonimi e contrari iscadentonzu, malésicu, malu, mecianu* | ctr. bonu Frasi su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu Traduzioni Francese de mauvaise qualité, médiocre, répréhensible Inglese ordinary, poor, censurable Spagnolo de mala calidad, reprobable Italiano scadènte, mediòcre, riprovévole Tedesco minderwertig, mittelmäßig, verwerflich.

matzocàre , vrb: ammatzocai*, matzucare Definizione iscúdere o magiare a matzucu; peleare meda / matzucare landhe, olia, nughe = iscudi làndiri, olia, nuxi Sinonimi e contrari corpare, isciúdere, magliucare, matzucorjare Frasi lassae de irgherrimiare: bisonzu de bos matzucare azes?! ◊ acàbbala, chi sa zente curret a inoche credendhe chi nos semus matzucandhe! ◊ so che pianta esposta in sa cudina, matzocada però dae su bentu chi ndhe li at rutu fozas e ispina Traduzioni Francese donner une volée de coups de bâton Inglese to beat Spagnolo apalear, aporrear Italiano bastonare Tedesco verprügeln, prügeln.

matzucàda , nf Definizione su matzucare, su iscúdere a matzucu, a fuste Sinonimi e contrari banzu 1, matzocadura, mazada, mazadina, mazucada, surra Frasi sas matzucadas a s'àinu li benint che incumandhadas, candho est reberde Etimo srd. Traduzioni Francese coup de bâton Inglese beating Spagnolo bastonazo, leñazo Italiano bastonata Tedesco Stockschlag.

meciànu , agt, nm: metzanu Definizione chi (o chie) est de calidades pagu bonas, antzis antzis malas, nau de cosas e de gente Sinonimi e contrari iscadentonzu, matagnu, tratu 1 | ctr. bonu Frasi de annadas ndhe faghet bonas e metzanas ◊ aia in manu unu nodosu càmbaru e metzanu cun totu gherraia ◊ no timet ne fritu e ne calura, ne tempus bonu e ne tempus metzanu 2. sos metzanos abbratzant sa vindita e lis paret balanzu e granzeu ◊ su piús mandrone e piús visciadu, su piús metzanu e faularzu fit isse ◊ cantat sa glória e martíriu de sos Santos, sas vilesas de sos metzanos Cognomi e Proverbi smb: Mezzanu Etimo itl. mezzano Traduzioni Francese de mauvaise qualité, médiocre Inglese poor Spagnolo medianillo Italiano scadènte, mediòcre Tedesco minderwertig, mittelmäßig, Mittelmäßige.

mediài 1 , vrb Definizione essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos Sinonimi e contrari irmedhighinare, ismemoriai Etimo srd. Traduzioni Francese être hors de soi Inglese to be beside oneself Spagnolo estar fuera de sí Italiano èssere fuòri di sé Tedesco außer sich sein.

«« Cerca di nuovo