A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

dexèna dechína

dexennòe, dexennòi decannòbe

dexeòto decheòto

dèxere dèchere

dexessète, dexessèti decassète

dèxi dèche

dèxi 1 dèchere

déxida , nf Definizione su dèghere, su èssere bellu, de preséntzia Sinonimi e contrari bellesa, dechidesa, galania Frasi piga piciocu bonu e chi siat de déxida puru! ◊ mi praxis meda: tenis cudha déxida!… (R.Frésia) Etimo srd.

deximílla dechemíza

dexína dechína

dexiòtu decheòto

dèxiri dèchere

déxiu déchiu

dézi! , bvrb Definizione foedhu de su verbu leare = lezi!, leade!, pigai! Frasi dezi custu dinari, bonavémina!

dézis , bvrb: tezis Definizione foedhu de su vrb. dèpere, 2ˆ p. pl., impreada po fàere su tempus benidore o inditare possibbilidade: azis a… Frasi su bastante bos cumprendho,– sezis ispias apo nadu.– Inoghe unu za ligadu – det restare, – sos àteros dezis andhare – a dom'ostra cun su trigu (de Zuseppe Ebreu).

dha , prn: la Definizione (pl. dhas) prn. fémina de 3ˆ persona po gente e po cosa, fintzes chistione o cosa no tanti precisa, umperau agiummai solu a cumplementu ogetu: issa/issas, cussa/cussas, a issa/issas, a cussa/cussas; faet a dhu pònnere siat innanti e istacau de su verbu, e siat apustis de su vrb. e deosi méngius iscritu atacau cun su vrb., enclíticu, fintzes cun àteru elementu enclíticu etotu); benit umperau fintzes po afortimentu de su chi si narat, chentza dhu pònnere po unu númene precisu (ma impare a su prn. si postu in mesu tra su verbu e dha: in custu manígiu dhi currespondhet un'àtera cosa deosi, sia e, segundhu, mia, tia e sila, tila, mila) Frasi totu custa gente inue dha poneus? ◊ si dha biu, dha chistionu dèu a sorri tua ◊ castiadha cussa cosa chi est in su fogu, no si abbruxit! ◊ immoi dha circu in telèfonu, a tzia mia ◊ s'abbiléntzia chi Deus dhi iat donau dha poniat a s'iscabbulli cosa de papai ◊ est pedinne de dha lassare ◊ custa cosa, giaendhosidha seis?◊ sissi, seus donendusidha!◊ ci andhas a Pirodedhu, faimmidha un’imposta! ◊ ci dhi as giau peràula de pobidha, ti dhu pogno in precetu: leadidha! ◊ seo mandhandhedi duas paginedhas ca no isco si totus dhas teneis 2. lampu dha calit, arratza de fémina barrosa chi est, cussa! 3. a bortas is bècius camminant apogendusidha a unu matzocu ◊ giòvunus medas funt droghendusidha e aici ant a tenni dificultadis prus mannas puru! ◊ s'assessore Listrone fut ridinnesidha ◊ lah, chi dha sighis aici, custa matzoca ti dha calu in conca! 5. Etimo ltn. illa(m) Traduzioni Francese la Inglese her (prn.) Spagnolo la Italiano la (prn.) Tedesco sie.

dhàdha , nf Definizione sorre o fémina chi si dhue tenet cunfidàntzia Etimo srd.

dhàdhara , nf Definizione ledàmene a bocighedhas in sa lana de is animales; genia de birilla chi faet su crecu (est una maladia po puntura de bobboi) o àteru frutighedhu tundhu Sinonimi e contrari àdhara, cadhajoni, ghiritoni, gradhajone, ladhagione / bachica, badharola, cocoredha, cucurudhú, gàdhara*, varvaríssia 2. fia sèmpiri gioghendi a bardúfulas, a pischeras de sitziledhu o a dhàdharas de orroli ◊ sa murta fait dhadharedhas pitichedhas Traduzioni Francese crotte de brebis, galle Inglese dung Spagnolo sirle Italiano cacherèllo, galla Tedesco Kot, Kotfleck.

dhadharàre , vrb Definizione sa boghe e su cantare chi faent is arranas Sinonimi e contrari cacariare, cascararare Frasi ue in pojatzos dhadharàt sa rana como cantant sas màchinas a glória (P.Casu)◊ una bolta una rana dae su ludu ue faghiat vida dhadharendhe bidet altu altu unu boe matudu pagu atesu in su padru pasculendhe (Limbaresu)◊ sas ranas de carrela e de su poju intendho dhadharendhe una pro una ◊ s'arranedha dhàdharat su cantu antigu Etimo srd. Traduzioni Francese coasser Inglese to croak Spagnolo croar Italiano gracidare Tedesco quaken.

dhàdharu , nm Definizione sa boghe e càntigu de is arranas Frasi s'intendhet dhàdharu de ranedhas Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese coassements Inglese croaking Spagnolo el croar de las ranas Italiano gracidìo Tedesco Gequake.