A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

detzídere decídiri

detzidiméntu , nm Sinonimi e contrari decisione, detelminu Frasi su detzidimentu de andai a fai cumpangia a sa mamma fut istétia cosa sàbia e giusta.

detzisiòne decisiòne

detzísu decídiu

Déu , nm: Deus Definizione s'èssere subrannaturale perfetu, eternu e totuboderosu, su Bonu o Bene infiniu Modi di dire csn: sa paràula de Deus = sas Iscrituras Sagradas pro totu su chi benit atribbuidu a Deus; pònneresi cun Deus = dàresi a Deus; fàghere che a sa manu de Deus (nadu de una cosa)= fai bèni meda, sanai, curai (in cobertantza: fai mali meda a sa saludi); atzapare a Deus dormiu = fàghere male, fura, dannu e gai chentza irbortu perunu; a dae Deus chi… = e de gràssias chi…, gràssias a Deus chi…; no ti lu fetat Deu!… = arguai chi fetas cussa!, no ti costet de fàghere gai!; pessone chena Deu = chi no creit in Deus; zenia de zuramentu: comente est beru Deu! = est própiu berus; èssere a sa bona de Deus = a su fadu de Deus, a sa bona, pagu abbistos; bídere cara de Deu = istare bene; contos de Deus = contos de argumentu religiosu Frasi nci at unu solu Deus ◊ cale vista no restat ammajada e rendhet lodes a Deus divinu pro totu sas delíscias chi nos dat?! (P.Serra)◊ candho benis tue est coment'e chi bia a Deus! ◊ dèu a Deus nci creu ca non si ndi podit fai de mancu ◊ solu in Deu agatamus veru bonu, solu in Isse agatamus pasu e gosu (P.Casu) 2. Deus nos giompat a s'àteru annu! ◊ siat totu po s'amore de Deus! ◊ Deus bos lu pachet! ◊ bai cun Deus! ◊ Deus bos bardet! ◊ Deus cherfat! ◊ Deus lu fetat chi andhet totu in bonu! ◊ mai Deus lu fetat chi nos benzat cussu male! ◊ no cherfat Deus chi capitet cussu! ◊ si ndhe aciapo, comente est veru Deu fato a unu e a s'àtera sa corda e si no ndhe lis vogo s'istentina no mi ant a nàrrere Antoni Farina! (Farina) 3. cussa est zente chi no at bidu mai cara ’e Deu, sempre in su bisonzu ◊ che a sa manu de Deus mi fait notesta a nci essiri a foras cun custu frius!… Cognomi e Proverbi smb: (Dedeu) / prb: Deus no at fatu àutu a nisciunus ◊ a bochire tocat a Deus ◊ Deus tancat unu balcone e abberit una gianna Etimo ltn.e Deus Traduzioni Francese Dieu Inglese God Spagnolo Dios Italiano Dio Tedesco Gott.

dèu dègo

deubbàrda! , iscl Definizione Deus bardet, bos bardet, ti bardet, nos bardet (amparet, guardet), e totu deasi: s'impreat mescamente coment'e saludu candho si agatat gente faendho pane o fintzes àtera faina de bonu, o cun significau irónicu = no importat si… 2. deubbarda de nos pentire: fatu s'irballu no balet s'impudu Etimo srd.

déuda , nf Sinonimi e contrari dépidu Etimo spn. deuda.

deudàre , vrb Definizione no bòllere prus una cosa o a unu, coigiare cosa papandho (ca mancari unu si ndh'at postu tropu) Sinonimi e contrari rebusare 1, refudai* Frasi no si depet deudare sa cosa, no si che imbolat sa gràssia de Deus! ◊ ti ndhe pones tropu e deudas sa cosa!

deunàre deinàre 1

deúndi deaúndi

deúnu dejúnu

deunudótu , avb Definizione de unu totu: deretu, totugantu, totu pínnigu Sinonimi e contrari arrotzu, dessintotu Frasi in s'àtera iscola no bi ndhe aiat de lampiones… a s'iscuru deunudotu fit ◊ si no faghet annada de abba, custa funtana si che sicat deunudotu ◊ o Babbu de su celu, mi limpit deunutotu! Etimo srd. Traduzioni Francese complètement Inglese completely Spagnolo completamente Italiano completaménte, totalménte Tedesco ganz.

deunzàre deinàre 1

deúnzu dejúnu

Déus Déu

devantàgliu, devantàli davantàbi

devantéris davantéris

devastài, devastàre , vrb Definizione fàere dannu mannu, arruinare, distrúere totu Sinonimi e contrari arrughinare, bisastrare, bistrasciare, degogliai, destrossai, iscempiai, iselmorare, istropiare.

devàstu , nm Definizione dannu mannu chi arruinat e isperdet totu Sinonimi e contrari assàssinu, degógliu, destrossa, strossa Frasi li ant fatu devastu in su bestiàmine, a su pastore ◊ pustis de su devastu chi at bidu perdidore a Nenardu Àlagon, sos Aragonesos ant brujadu sos archívios de Aristanis Etimo srd. Traduzioni Francese dévastation Inglese devastation Spagnolo devastación Italiano devastazióne Tedesco Verwüstung, Vernichtung.