Abbreviations Legenda | Symbols Legend

alleputzadúra , nf Definition pulidesa sobrada in su bestire, su si fàere bellos meda, totu bene o fintzes tropu cuncordaos de bestimentu, a braga, comente faent is pageris Etymon srd. Translations French s'habiller avec une certaine recherche English refinement in dressing Spanish refinamiento en el vestir Italian ricercatézza nel vestire German sich gesucht kleiden.

ammengàre , vrb Definition fàere o èssere mengu, pòberu Etymon srd. Translations French vivre dans la gêne English to be to poverty Spanish empobrecer, vivir en la estrechez Italian stare in misèria, nelle strettézze German im Elend leben.

ammesài 1, ammesàre , vrb Definition fàere a mesu, imbuidare un’istrégiu fintzes a sa metade, bogandhondhe sa metade de sa cosa Synonyms e antonyms immesare, ismesujare Etymon srd. Translations French partager en deux, réduire de moitié English to halve Spanish dividir en dos Italian dimezzare German halbieren.

ammugliàre , vrb: ammurgiai, ammurgiare, ammurjare, ammurzare, armurzare, ammuzare, murgiai Definition pònnere in sa múrgia po dh'intrare su sale, a sa cosa (casu, pische, àteru) Synonyms e antonyms immurzare 1, mongiai, salire Etymon srd. Translations French mettre dans la saumure, saler English to pickle, to salt Spanish conservar en salmuera, salar Italian méttere in salamòia German pökeln, salzen.

annotamàla , prep, cng Definition a su postu de…, a prus de Synonyms e antonyms antamas, bortze, imbecis Sentences annotamala de una, ndh'amus imballiadu duas de aguzas (G.Ruju) 2. isse est ispantosu: annotamala de la nàrrere comente est, sa cosa, la creschet! ◊ annotamala est essidu su nàrrere chi si ch'est fuidu Translations French au lieu de, en outre English instead, moreover Spanish en vezlugar de, además Italian invéce, inóltre German dagegen, außerdem.

apillài , vrb: apillare, apixari, apizare Definition pònnere sa cosa a pígios, a pígiu pígiu, unu in pitzu de s'àteru a muntone, pònnere su pígiu; artzare a pígiu de pitzu; a logos, fintzes isserrare de su corpus Synonyms e antonyms abbigai, acasidhai, acastedhare, ammuntonae, apirare Idioms csn: apillaisí a istrintu = istare o pònneresi in afissu; apillai sardina = pònnere sardina a pizos Sentences su pane de fresa apustis assadu si apizat ◊ sa ní est calandu a tzàpulis abbellu abbellu apixandu… (L.Pirarba) 2. nci afungat in s'àcua e ndi torrat a apillai 3. a papai figamoru meda apillat, ma fintzas su casu fait apillai Etymon srd. Translations French stratifier, entasser English to stratify, to stow Spanish poner en capas, estibar Italian méttere a strati, stratificare, stivare German aufschichten, zusammendrängen.

apíta , avb: apitu Definition manera de istare, o de fàere, de chie disígiat e ibertat calecuna cosa de àtere, abbaidandhodha, coment'e pedindhodha (fintzes istare abbaidandhosi ómine, o fémina, a cojuare) Synonyms e antonyms iscetu, ispera / desizu Idioms csn: istare apitu a… (a. meu, tou, sou, de una cosa) = istare apitendhe, abbaidendhe, ispetendhe a unu, una cosa, abarrai avatu de unu, de una cosa, fintzas bíderesi o arranzàresi cun carchi cosa, istare o campare de cussa; no àere piús apitos = no isetare o isperare prus nudha; nàrrere cun apitu = nàrriri, fuedhai, preguntai o pediri meda, cun fortza, cun sentidu, cun isperu Sentences tantu za est apita a cussu!…◊ apo tratesu ca fia apitu de m'incunzare su laore ◊ Zuanne fit apitu a bi colare deo ◊ isetendhe apitu a sa cos'anzena est in perígulos de vida! (G.Raga)◊ so apitu chi mi abberzant sa zanna ◊ sa pisedhina est apitu a sa tulta ◊ si mi as istimascione, no mi lasses apitu! ◊ si no ses benindhe andho, no abbarro apitu tou! ◊ si adduras apitu a su diritu tandho as a morrer dae s'apetitu (Màsala) 2. tenet su cane apita a zota ◊ totu nos ndhe regalant: unu mese apita a druches istamus! Etymon srd. Translations French attente, dans l'attente de… English looking forward for Spanish en espera Italian in attésa di… German in Erwartung von…

apretàdu , pps, agt: apretau Definition de apretare; chi est in apretu, in bisóngiu mannu, chi dhue at presse Synonyms e antonyms apretosu 2. su cadhu mi at leadu sa manu e mi so àpidu apretadu a mi che imbolare a terra ◊ mi so àpidu apretadu a bèndhere su bestiàmine ◊ unu si est apretadu tenet presse meda 3. sa cosa est apretada e non potzu prescindi mancu una dí ◊ no trascuris de ti curai ca sa cosa est apretada! Translations French pressé English forced by need Spanish apretado, en apuros Italian costrétto, incalzato dalla necessità German aus Notwendigkeit gezwungen.

àrra 2 , nf Definition genia de preughedhu chi ponet a s'abe in su casidhu e dha bochit puru si no si meighinat Scientific Terminology crp, varroa destructor Translations French varroa English insect able to kill bees into the apiary Spanish parásito que mata las abejas en las colmenas Italian varròa German Varroamilbe.

arrazonàre , vrb: arrazonare Definition dhu narant de is cuadhos: impurdedhiri, insuai, èssere in calore Synonyms e antonyms arrazonire Etymon srd. Translations French échauffer English to excite Spanish estar en celo Italian incalorire (andare in amóre) German brünstig sein.

arrengherài , vrb: arringherai, ringherai Definition foedhandho de cosa o de gente, pònnere a ringhera, fàere una ringhera Synonyms e antonyms acarredai Sentences ant arrengherau is sedilis a giru a giru ◊ funta totus arringheraus, messendi, mancai in binti Etymon srd. Translations French disposer en rangées English to line up Spanish poner en hileras, alinear Italian dispórre in filari, in file, schierare German in Reihe aufstellen.

ascugiàre, ascujàre , vrb Definition foedhare a unu a iscúsiu, a manera chi no dhu potzant intèndhere is àteros, po no istrobbare o po segretu / su pps. ascujatu bolet nàrrere fintzes cuau Synonyms e antonyms cuscujinare, iscusiare, pispisai Sentences pensendhe a sa risposta de mi dare, si sunt ascugiadas ◊ a unos a unos sos istudiantes si ascujant e comintzat a s'ispàrghere sa voche ◊ si ascujat s’amicu e li pedit una pudhirichedha de sartitza 2. manteniat sos secretos ponennechelos in sa conchedha prus ascujata de su coro Translations French chuchoter English to chime in softly Spanish hablar en voz baja Italian interloquire sottovóce German leise sprechen.

ascúju , avb Definition a s'iscúsia, a iscusi Synonyms e antonyms iscúgia 1 Sentences mi aiat natu a s’ascuju de mi achietare Etymon srd. Translations French à voix basse English in a low voice Spanish en voz baja Italian sommessaménte, sottovóce German leise.

ascúse, ascúsi , avb: iscúgia 1 Definition a cua: manera de foedhare a boghe bàscia de no s'intèndhere si no si foedhat in s’origa; manera de foedhare o de fàere chentza chi ndhe iscat àtere Sentences de cussu ndhe faedhant a s'ascuse Translations French à voix basse English in a low voice Spanish en voz baja Italian sottovóce German leise.

assafínes , avb Definition afines, a s'acabbada, a sa finis, infinis Synonyms e antonyms imprefinis Sentences a isse l'intrat che male furiosu e assafines lassat totu Etymon srd. Translations French enfin English finally Spanish por fin, en fin Italian infine, insómma German schließlich.

àssu 1 , agt Definition nau de animale fémina, chi est in more, in disígiu de mascu Synonyms e antonyms impurdedhiu, insuau, insutzuligau, suadu, suguzadu Etymon ltn. arsus Translations French en chaleur English on heat Spanish en celo Italian inuzzolito, in calóre German begierig, brünstig.

atanài , vrb: atanare 1 Definition intrare, cuare in sa tana Synonyms e antonyms abbuare, abbusare, acuae, ammacionai, ammagare, atupare, cuerrai, impercusinare, incalancare, infoxinae, intanae, intupai, intuvedhare, istichire, tudai Sentences in cussu arruaxu si atanant is margianis ◊ su mergiani si est atanau atesu de sa genti 2. candu s'ant cracau a bombas fuaus atanaus in d-una forada Etymon srd. Translations French se terrer, se cloîtrer English to go back to one's den Spanish esconderse en una guarida Italian rintanarsi German sich verkriechen.

atitulàu , agt Definition chi est fatu a títulas, a silibbas, a isprigos es. aràngiu, àgiu) Etymon srd. Translations French composé de caïeux, de gousses, de quartiérs English sliced Spanish en gajos Italian fatto a spìcchi German in Scheiben aufgeteilt.

atzumentàre , vrb: azumentare Definition agiudare a unu a che artzare a calecunu logu artu, agiudare in calecuna cosa; artzare a unu logu Synonyms e antonyms acadhai, agiuventare Sentences su nuscu de su pische e de sos porchedhos arrustu azumentaiat sa gana 2. sa luche galu iscraricata de s'arvorinu si nche fit atzumentanne in sas palas de sos montes Translations French gravir, monter English to clamber up Spanish ayudar a alguien a subir en algún sitio Italian inerpicarsi German klettern.

aviaméntu , nm Definition su cumenciare a mòvere, a tzucare Synonyms e antonyms comintzu, incarreramentu Etymon itl Translations French mise en train English starting Spanish puesta en marcha Italian avviaménto German Beginn, Anlassen.

«« Search again