sabbègia , nf: sabècia, sabègia, sabeza, sebbexa Definition birilla de pedra niedha incasciada in prata, a prendha;genia de majinzu, pedra niedha po no dhu pitzigare de ogu, a unu Synonyms e antonyms coco, contramazina, foltilesa, pinnadedhu 1, punga, sebeste / cdh. sabàciu Sentences sa ní acúcurat su monti che sabbègia acapiada a cadena de isposa ◊ is ogus de issa funt duas sebbexas niedhas 2. custas sabègias ponidí in su bustu ca sunt bonas po isciòlliri is nuus Etymon ctl. atzebeja Translations French jayet English jet-black Spanish piedra negra engastada en plata Italian giavazzo German Gagat.

scabbéciu , nm Definition pische scabeciau / pei de bòi a s. = cotu a budhidu e cundhidu isossadu cun ozu e aghedu e unu pistu de predusímula e azu; olia a s. = cundhida, crua, a sa matessi manera Synonyms e antonyms scabeciada Sentences a papai at fatu pisci a scabbéciu Scientific Terminology mng Translations French poisson mariné English pickled fish Spanish pescado en escabeche Italian pésce marinato German marinierter Fisch.

scampaniài, scampaniàri , vrb: iscampaniai Definition apèrrere in campu, deunudotu; nau de unu malàidu in letu, iscarragiare Synonyms e antonyms ilbambarriare, ispampanai, ispamparinare, ispamporionare, sparrancai 2. candu seus sudaus, su si scampaniari noxit Etymon srd. Translations French ouvrir grand English to open wide Spanish abrir de par en par Italian spalancare German aufreißen.

scampaniàu , pps, agt: iscampaniadu Definition de scampaniai; chi est apertu de dhue àere logu meda, largu, apertu deunudotu Synonyms e antonyms camposu, impamparriadu, scampiosu 2. at lassau is portas scampaniadas ◊ fia sconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu a portali scampaniau po fai intrai bentu Translations French grand ouvert English opened wide Spanish abierto de par en par Italian spalancato German aufgerissen.

sceberadúra , nf: seberadura Definition su sceberai, su pigare e pònnere abbandha cosas diferentes; nau de is frores, su fàere su frutu, colare (iscolu 1) de frore a frutu Synonyms e antonyms chirrionzu, iscolu 1, seberamentu / sceberu, sceradura | ctr. ammisturamentu Etymon srd. Translations French tri, nouement English setting, choice Spanish selección, criba, el transformarse el ovario en fruto Italian cèrnita, allegaménto German Auslese, Sortierung, Fruchtbildung.

sceberài, sceberàri , vrb: scioberai, sebarai, seberai, seberare, seperare, severare Definition pigare e pònnere a parte, abbandha una cosa de un'àtera; pigare su bonu, su méngius e lassare su malu, su peus, su metzanu, pigare ccn. cosa precisa chi torrat paris cun calecunu critériu, sa chi andhat bene a un'iscopu, o fintzes arregollendho de mesu de àteras; foedhandho de frores o de matas de frutuàriu, iscúdere o lassare andhare su frore e ingendrare su frutu, chi deasi si cumènciat a bíere / seberai/-are bijos, angionis, crabitos = pònnere abbandha dae sas mamas pro no che lis súere su late Synonyms e antonyms asseperare, chirrare, isceberai, iscedhai, iscerai, istagiai / acorruntzulare | ctr. ammasturai, meschiare Sentences seis prontus a sceberai s'arritzu in su cossu, ma nc'ingurteis unu cammellu intreu! ◊ po issa no nc'est calidadi de seberai, no sèberat ratza, mannus o pitius ◊ candu passais in mesu de is froris seberai is peis po no ndi apetigai 2. as seberadu bene, cojendhe: as leadu una prendha de fémina! ◊ si at seberadu su menzus fiadu dae mesu de s'ama ◊ mi tiro unu frore: in mesu de sos chentu che sèbero s'orrosa… ◊ sciobera sciobera, su peus nd'iscerat ◊ cussa cosa est totu amméschiu: ndhe cheret seberada sa parte bona e frundhida sa mala ◊ ti ponzo a severare in mesu de duos coros: su chi cheres ti lea! ◊ est bellu, severadu che ispiga de trigu 3. sa cariasa, sa pira, su frutuàriu como est totu seberendhe ◊ su fiore chi zughiat, s'àrbure, l'at seberadu totu ◊ s'àchina est seperendhe ◊ in su pàltinu nou sa ua est severendhe… Surnames and Proverbs prb: a cuadhu donau no scioberis piu Etymon ltn. seperare Translations French séparer, choisir, nouer (bot.) English to divide, to select, to set Spanish elegir, seleccionar, transformarse el ovario en fruto Italian separare, scégliere, selezionare, allegare (détto di piante) German trennen, wählen, auswählen, ansetzen (Bot.).

sceberàu , pps, agt: seberadu Definition de sceberai; foedhandho de su frutu de is matas, chi si cumènciat a bíere comente sa mata est perdendho su frore / s. che trigu bellu = chirriadu cun incuru mannu Synonyms e antonyms chirriatu, ischeriadu, scerau 2. sa méndhula est totu seberada e ndhe zughet meda puru Translations French séparé, choisi, noué English separated, selected, set Spanish separado, elegido, transformado en fruto Italian separato, scélto, allegato German getrennt, ausgewählt, angesetzt.

sciurmài , vrb Definition pinnigare o andhare a sciurmas, a chedhas, a cambarada Etymon srd. Translations French aller en groupe English to go in a crowd Spanish ir en grupo Italian stormeggiare German sich zusammenscharen.

sèneche , nm, agt: sèneghe Definition chie o chi est mannu de tempus (si narat de gente, ma fintzes de animale); chi est persona de giudu, giuditziosa, atinada Synonyms e antonyms ancianu, béciu / acabadu, benatinau, sàbiu Sentences fit unu sèneche canudu chin sa berrita semper in codhu in istiu e in iberru Surnames and Proverbs smb: Seneghe Etymon ltn. senex, senece Translations French âgé English aged Spanish entrado en años Italian attempato German bejahrt.

smesaméntu , nm: ismesamentu* Definition su irmesare, su che ndhe bogare sa metade de una cosa, su dha torrare a su mesu Synonyms e antonyms ammesadura, irmesadura Translations French partage en deux English halving Spanish división, partición en dos Italian dimezzaménto German Halbierung.

sprapedhàu , pps, agt: ispalpedhadu Definition de sprapedhai; chi est apertu meda, deunudotu (nau de s'ogu, fintzes chi est cun sa prabarista furriada); nau de àteru, fintzes chi est bogau de pare, iscosciau Synonyms e antonyms sparrunchiau 2. sprapedhau parit unu feurratzu! ◊ candu ti saludat ti donat sa manu sprapedhada Translations French grand ouvert, écarquillé English wide open (ed) Spanish abierto de par en par Italian spalancato German aufgesperrt.

suàre , vrb: assuae, subare, suvare Definition nau prus che àteru de is animales, èssere o bènnere in more / fémina suada = in suatzone, in chirca de ómine Synonyms e antonyms ingrilliri, seguzare Etymon ltn. subare Translations French entrer en chaleur English to be on heat Spanish estar en celo Italian andare in caldo German brunsten.

suspàre , vrb Definition nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina Synonyms e antonyms alaviai, baltzigare Sentences sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona! Etymon srd. Translations French parler argot English to use slang, to speak allusively Spanish hablar en jerigonza Italian parlare in gèrgo, sótto metàfora German durch die Blume sprechen.

tartalía , nf, nm: tataliu, tatalliu, tratabia, tratalia, trataliu, tratalliu, trotobie, trotoia Definition sa frisciura (de pegus piticu, mescamente de angione) imbodhigada in sa napa, cun s'istentina e fata a orrostu Synonyms e antonyms fressura, revea, tatareu Sentences femu fúrria fúrria coment'e una tratalia posta a araxi a fogu ◊ si che at mandhigadu totu su tratalliu ◊ tratalios, cordedhas e boltados fint in bancas in terra aparitzadas ◊ fit aprontendhe su tatalliu de duos anzones chi aiat mortu Scientific Terminology mng Etymon itl. frattaglie Translations French fressure à la broche English pluck roasted on the spit Spanish asaduras asadas en el espetón Italian coratèlla còtta allo spièdo German am Spieß gebratene Geschlinge.

topímene, topímine , nm: (su t. = nr. sutopímene) ciopímine, sopímini, tzopímene* Definition pecu de s'andhata, maladia chi pigat su bestiàmene a peis faendhodhu camminare a tzopu Synonyms e antonyms assópiu, insopímini, topia, topíghine, topine Sentences apoi de sa maladia de su topímene li sunt adduradas tres crabitas Scientific Terminology mld Translations French piétin English foot-and-mouth desease Spanish cojera producida en las reses por una enfermedad Italian zoppina, zoppìa German Hinken, Maul-und Klauenseuche.

tróulu , nm Definition su troulare, su andhare orrumbulandho / èssere a t. de risu = arriri a rúmbulus, aici meda de no si aguantai istrantaxus Synonyms e antonyms arrúmbiu, bórinu, bórtule, carrúmbulu, córriu, lúdhuru, ródhule, rúmbulu, torulonzu Sentences est a tróulu a tróulu che crastu falanne de sa roca Etymon srd. Translations French roulement English rolling Spanish el rodar en el suelo Italian rotolaménto German Fortrollen.

uesisíat , avb: uvesisiat Definition in calesiògiat logu, in d-unu logu bastat chi siat Synonyms e antonyms apetotu, inuecoe, totube | ctr. nedhube Translations French partout English everywhere Spanish en todas partes Italian dovúnque German überall.

zunchèta , nf: giuncheta* Definition cagiau chi si ponet in istrégiu de giuncu (frúscia, frussella), ma fintzes giodhu Synonyms e antonyms giodhu, mezoradu Sentences tziu Berte aiat imbudhidau una preda de ribu pro fàchere sa zuncheta ◊ custu pastore lis partit fintzas sos malunes de sa zuncheta, a sos bichinos Translations French jonchée English junket Spanish lácteo que queda en una encella Italian giuncata German Quark.

«« Search again