Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

càdriu , agt: càrdiu, càtriu, cràdiu 1, cràtiu Definition si narat de una cosa ca est lisa; de una cosa o de unu chi ch’essit o tzucat in lestresa, airau, cun fortza (ma, segundhu ite, fintzes crispu, coment'e ufrau, es. tita prena de late) Synonyms e antonyms chídrinu, crispu, fruscu 1, ghidhitu | ctr. selenu, lenu Idioms csn: conchi cràdiu = conchi ispilidu, ispinniau; dàrendhe una cràdia e una lena = donaindi una frida e una callenti (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa; tita càrdia = crispa, prena; travàgliu cràtiu = apretadu, meda, fatu impresse; sole cràtiu = forte, pitziosu Sentences a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! ◊ sa balla ch'essit cràdia dae su fusile ◊ candho mi at bidu assupríndheli a fuste za ch'est essidu cràdiu! ◊ a s'ispronizada su cadhu ch'est essidu a passu cràdiu Etymon srd. Translations French intense, agile, leste English quick, intense Spanish intenso, ágil Italian intènso, scattante German stark, flink.

críspu , agt: grispu Definition nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Synonyms e antonyms arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Idioms csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Sentences sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Surnames and Proverbs smb: Crispu Etymon ltn. crispus Translations French crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense English wrinkled, intense, bristly, quick Spanish crespo, intenso, rápido Italian créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso German kraus, rauh, schnell, stark.

disgagiàdu , pps, agt Definition de disgagiare; chi est àbbile e lestru faendho, chi si movet cun lestresa, lébiu e cun abbilidade Synonyms e antonyms lépidu, lestru, lestrulinu, spessiau / cdh. disgaciatu Translations French agile, souple, rapide English agile, quick Spanish ágil, rápido, diligente Italian àgile, sciòlto, spedito German flink, schnell.

frúscu 1 , agt Definition chi si movet cun lestresa manna e fortza, chi faet impresse meda / a f. = forte, a corpu; morte frusca = de repente Synonyms e antonyms bruscu*, càdriu, frúschinu, fuliosu, fúliu | ctr. immajonadu, lenu Sentences candho muschinzas tue in su tirighinu timent totu s'incorrada frusca (G.A.Cossu)◊ sos bentos cun su motu fruscu pesant nue peuerosa ◊ falat sa matza frusca, corpendhe ◊ fit un'ómine fruscu in sas rispostas ◊ si ch'est andhadu gai fruscu chi no ndhe apo àpidu mancu s'infumentu ◊ su cantu de sa linna che li est essidu fruscu dae mannos ◊ ischidada frusca ant fatu oe! 2. intendheint sa giannita tanchèndhesi a fruscu Translations French rapide, énergique English quick Spanish rápido Italian svèlto, ràpido, vigoróso, enèrgico German schnell, rasch.

ispabíllu , agt, nm: ispavillu, ispibígliu, ispipillu, ispivígliu, ispivillu Definition chi o chie tenet una manera de istare e de fàere atenta meda, a totu, a ogos apertos; fintzes chi est alligru Synonyms e antonyms abbillu, abbistu, allutinedhu, capíbbili, iscardallutu, sbrillau, spiscinetu | ctr. babbalocu, tolondro Idioms csn: i. che grodho, che matzone = meda; focu ispipillu = tenindhe a frama Sentences su pitzinnu fit ispibillu meda ◊ mi consizabat de istare atentu, ca mi cheriat prus ispipillu in su travallu ◊ ispivilla comente l'agguantat chi de l'amare mi benit pertzisu ◊ fit unu cane ispavillu meda ◊ sunt pitzinnos abbistos e ispavillos ◊ istat che fera sa piús ispivíglia ◊ fit ómine ispipillu o macu mannu? 2. bi at calchi coro in ispibígliu: forsis sa muzere, sa mama ant atzesu fogu de amore Etymon srd. Translations French vif English quick, vivacious Spanish despabilado Italian vivace, svéglio German lebhaft, geweckt.

lestrulínu , agt Definition chi faet lestru, chi s'ischit mòvere cun facilidade manna Synonyms e antonyms abbistu, lépidu, lestru Etymon srd. Translations French agile English quick Spanish ágil Italian àgile German flink.

reminídu , pps, agt Definition de reminire; nau de ccn., chi faet sa cosa cun lestresa / r. che una balla = lestru meda, che lampu Synonyms e antonyms àbbile 1, coidadosu, fúrridu, lestru / furighedhosu | ctr. adasiau, cacallenu, cojanesu 2. est torrendhe insegus, reminidu, minateri, paret chi cherfat atzotare cudhos chi sunt faghindhe male Translations French rapide, éveillé English quick, able Spanish ágil, diestro Italian svèlto, àbile German rege.

scírfu , nm Definition logu ue sa terra est ledreledre, modhe chi no faet a dhue colare ca si che afundhat Synonyms e antonyms terravodha Scientific Terminology slg Translations French sables mouvants English quick sand Spanish arenas movedizas Italian sàbbie mòbili German Fliesssand.

spirrítu 1 , agt Synonyms e antonyms iltrízile / lestru, lestrulinu, spirrincu Sentences beni a innòi, spirritu mau! Translations French agile English quick Spanish ágil Italian àgile German flink.