Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arragòre , nm: arregore, regore Definition fritu forte chi astrat totu Synonyms e antonyms astra, astragore, àstragu, astraura, bedhia, belu, celexia, ghiàciu, marcóriu Sentences cussos tudhos d'erva los at brusiados s'arragore ◊ fit totu ateterau dae s'arregore, apedicandhe nive Scientific Terminology tpm Etymon ltn. rigore Translations French gel English intense cold Spanish hielo Italian gèlo German Frost.

bataría , nf Definition pelea, múngia chi si pigat o chi si faet pigare faendho calecuna cosa trebballosa o difícile Synonyms e antonyms cadha, cària, inzotu, pelea / batúliu, carralzu, tréulu Sentences mi at dadu bataria a tizirire su mànigu ◊ est dogni annu cun custa bataria: li deghet una làpide pro s'apostoladu ◊ si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana ◊ za mi ndhe at dadu de bataria, s'ebba!…◊ custa est zente chi daet bataria, mala a dominiare Translations French fatigue English intense strain Spanish fatiga Italian strapazzo German Anstrengung, Strapaze.

càdriu , agt: càrdiu, càtriu, cràdiu 1, cràtiu Definition si narat de una cosa ca est lisa; de una cosa o de unu chi ch’essit o tzucat in lestresa, airau, cun fortza (ma, segundhu ite, fintzes crispu, coment'e ufrau, es. tita prena de late) Synonyms e antonyms chídrinu, crispu, fruscu 1, ghidhitu | ctr. selenu, lenu Idioms csn: conchi cràdiu = conchi ispilidu, ispinniau; dàrendhe una cràdia e una lena = donaindi una frida e una callenti (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa; tita càrdia = crispa, prena; travàgliu cràtiu = apretadu, meda, fatu impresse; sole cràtiu = forte, pitziosu Sentences a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! ◊ sa balla ch'essit cràdia dae su fusile ◊ candho mi at bidu assupríndheli a fuste za ch'est essidu cràdiu! ◊ a s'ispronizada su cadhu ch'est essidu a passu cràdiu Etymon srd. Translations French intense, agile, leste English quick, intense Spanish intenso, ágil Italian intènso, scattante German stark, flink.

caría, cària , nf Definition pelea manna, múngia, sa chi si podet pigare cariendhe (suighindho) ma fintzes in css. àteru manígiu Synonyms e antonyms cariada, cariadura / antua, atzanu, bataria, cadha, cumbata, demozu, impodha, inzotu, istripa 1, matana, mugna, pista, pistapone, podha, rebbatu, stragu 1 | ctr. discànciu, pasu Sentences za mi ndhe ant dadu de cària cussos animales, oe: no los podia agatare, mi ant fatu zirare totu su monte! ◊ pro fàghere una resolza bona bi cheret sa cària sua! Surnames and Proverbs smb: Caria Etymon srd. Translations French peine énorme English intense strain Spanish esfuerzo Italian fatica intènsa German schwere Mühe.

críspu , agt: grispu Definition nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Synonyms e antonyms arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Idioms csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Sentences sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Surnames and Proverbs smb: Crispu Etymon ltn. crispus Translations French crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense English wrinkled, intense, bristly, quick Spanish crespo, intenso, rápido Italian créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso German kraus, rauh, schnell, stark.

frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene, frixidúmini Definition fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos Synonyms e antonyms frigilidade, fritore, frizidore, frixidadi Sentences tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene Etymon srd. Translations French froid pénétrant English intense cold Spanish frío intenso, frigidez Italian fréddo intènso, frigidità German bittere, Kälte, Gefühllosigkeit.

ganía , nf Definition gana manna, disígiu meda, prus che àteru de genia sessuale Synonyms e antonyms gana / insoadura Sentences sa gania disizosa de su càntigu e s'irbadhinamentu de sa cursa che li fint pigados a conca ◊ a dommo de sa gania ch'est andhau su fàmmene… Etymon srd. Translations French grand plaisir sexuel English intense lust Spanish libídine, lujuria Italian intènso desidèrio sessuale German Geilheit, Begierde.

pasciòne , nf, nm: (pa-sci-o-ne) apascionu, pascionu (pa-sci-o-nu) passione, passioni 1, passionu Definition suferéntzia, patimentu mannu Synonyms e antonyms patimentu | ctr. gosa Idioms csn: domíniga de passionu = su domingu innantis de su de prammas; sa p. de Cristos = su marturizu de Cristos arrestadu, protzessadu e incravadu; a p. = patindhe meda, passionendhe Sentences sa Missa si depit ascurtai pensendu a sa passioni e morti de Gesugristu ◊ mi timo chi Larentu morzat a pascionu de disgana! ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ o Deus poderosu, no lasses tanta zente in passione! (G.Contieri)◊ chercos e castanzos sunt a pascionu in sos rocarzos ◊ mancu risu mi at restadu pro culpa de su pascionu Etymon itl. Translations French souffrance intense English intense suffering Spanish padecimiento Italian intènsa sofferènza, passióne German Leid.