Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

arragòre , nm: arregore, regore Definitzione fritu forte chi astrat totu Sinònimos e contràrios astra, astragore, àstragu, astraura, bedhia, belu, celexia, ghiàciu, marcóriu Frases cussos tudhos d'erva los at brusiados s'arragore ◊ fit totu ateterau dae s'arregore, apedicandhe nive Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. rigore Tradutziones Frantzesu gel Ingresu intense cold Ispagnolu hielo Italianu gèlo Tedescu Frost.

bataría , nf Definitzione pelea, múngia chi si pigat o chi si faet pigare faendho calecuna cosa trebballosa o difícile Sinònimos e contràrios cadha, cària, inzotu, pelea / batúliu, carralzu, tréulu Frases mi at dadu bataria a tizirire su mànigu ◊ est dogni annu cun custa bataria: li deghet una làpide pro s'apostoladu ◊ si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana ◊ za mi ndhe at dadu de bataria, s'ebba!…◊ custa est zente chi daet bataria, mala a dominiare Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu intense strain Ispagnolu fatiga Italianu strapazzo Tedescu Anstrengung, Strapaze.

càdriu , agt: càrdiu, càtriu, cràdiu 1, cràtiu Definitzione si narat de una cosa ca est lisa; de una cosa o de unu chi ch’essit o tzucat in lestresa, airau, cun fortza (ma, segundhu ite, fintzes crispu, coment'e ufrau, es. tita prena de late) Sinònimos e contràrios chídrinu, crispu, fruscu 1, ghidhitu | ctr. selenu, lenu Maneras de nàrrere csn: conchi cràdiu = conchi ispilidu, ispinniau; dàrendhe una cràdia e una lena = donaindi una frida e una callenti (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa; tita càrdia = crispa, prena; travàgliu cràtiu = apretadu, meda, fatu impresse; sole cràtiu = forte, pitziosu Frases a canno intenno unu dopiete cràdiu chi pariat unu vallu! ◊ sa balla ch'essit cràdia dae su fusile ◊ candho mi at bidu assupríndheli a fuste za ch'est essidu cràdiu! ◊ a s'ispronizada su cadhu ch'est essidu a passu cràdiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu intense, agile, leste Ingresu quick, intense Ispagnolu intenso, ágil Italianu intènso, scattante Tedescu stark, flink.

caría, cària , nf Definitzione pelea manna, múngia, sa chi si podet pigare cariendhe (suighindho) ma fintzes in css. àteru manígiu Sinònimos e contràrios cariada, cariadura / antua, atzanu, bataria, cadha, cumbata, demozu, impodha, inzotu, istripa 1, matana, mugna, pista, pistapone, podha, rebbatu, stragu 1 | ctr. discànciu, pasu Frases za mi ndhe ant dadu de cària cussos animales, oe: no los podia agatare, mi ant fatu zirare totu su monte! ◊ pro fàghere una resolza bona bi cheret sa cària sua! Sambenados e Provèrbios smb: Caria Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peine énorme Ingresu intense strain Ispagnolu esfuerzo Italianu fatica intènsa Tedescu schwere Mühe.

críspu , agt: grispu Definitzione nau de una cosa a su chi paret passandhodhi sa manu in pitzu, chi arreschet unu pagu, arrasigat, chi no est lisa o bene dereta; nau de su mòvere, o de su fàere, chi est lestru, cun fortza Sinònimos e contràrios arraspinosu, arraspiosu, faratzosu, rafiganzosu, raspitzu / càdriu, chíbbalu, chídrinu, intrusciadu, lestru | ctr. lísiu / acalamau, lenu Maneras de nàrrere csn: dàrendhe una crispa una lena = donaindi una frida e una callenti, fai una cosa chi dispraxit e una chi praxit, una mala e una bona, una lègia e una bella; fai passu c. = cràdiu, lestru, andhare coitendhe; bentu crispu = forte; furru c. = budhiu, fogosu meda; isfrigatzare a crispu = a forte; boghe crispa = arta, forte; learesila a crispa = arrennegaisí, pigaisidha, ofendirisí, pigaisí disprexeri; leàrela crispa = leare carchi cosa in prenu; èssere a crispu (nadu de carchi cosa) = a meda, carcu Frases sas manos distinghiant su modhe dae su tostu, su lutu dae sa preta, su crispu dae su lisu (M.Pira)◊ portas is manus crispas 2. si su forru est crispu, po coi bèni su pani si ghetat linna frisca po abbrandai sa tèmpera ◊ su càule a upu faghet a botza crispa ◊ s'àinu si ghindheit crispu e che lu iscudeit a marcas in altu 3. mi ndhe at dadu una crispa e una lena chirchendhe in rimas sa manera digna de mustrare satírica sa vena (P.Giudice Marras) 4. no ti la lees a crispa pro cussa imputassione, tantu chie at pasta faghet pane! ◊ no ti la lees a crispa si su sótziu andhat male: cadhu de cumone, narat su ditzu, ne sedha e ne crabistu (G.Ruju) 5. l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! ◊ mi at leadu crispa sa frebba, no podia mancu ingullire 6. sos montes sunt carrarzados de àrvures a crispu ◊ no si bidiat a duos prammos, gai crispu fuit frocandhe! Sambenados e Provèrbios smb: Crispu Ètimu ltn. crispus Tradutziones Frantzesu crêpé, rêche, hérissé, accéléré, intense Ingresu wrinkled, intense, bristly, quick Ispagnolu crespo, intenso, rápido Italianu créspo, rùvido, ìspido, accelerato, intènso Tedescu kraus, rauh, schnell, stark.

frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene, frixidúmini Definitzione fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos Sinònimos e contràrios frigilidade, fritore, frizidore, frixidadi Frases tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu froid pénétrant Ingresu intense cold Ispagnolu frío intenso, frigidez Italianu fréddo intènso, frigidità Tedescu bittere, Kälte, Gefühllosigkeit.

ganía , nf Definitzione gana manna, disígiu meda, prus che àteru de genia sessuale Sinònimos e contràrios gana / insoadura Frases sa gania disizosa de su càntigu e s'irbadhinamentu de sa cursa che li fint pigados a conca ◊ a dommo de sa gania ch'est andhau su fàmmene… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand plaisir sexuel Ingresu intense lust Ispagnolu libídine, lujuria Italianu intènso desidèrio sessuale Tedescu Geilheit, Begierde.

pasciòne , nf, nm: (pa-sci-o-ne) apascionu, pascionu (pa-sci-o-nu) passione, passioni 1, passionu Definitzione suferéntzia, patimentu mannu Sinònimos e contràrios patimentu | ctr. gosa Maneras de nàrrere csn: domíniga de passionu = su domingu innantis de su de prammas; sa p. de Cristos = su marturizu de Cristos arrestadu, protzessadu e incravadu; a p. = patindhe meda, passionendhe Frases sa Missa si depit ascurtai pensendu a sa passioni e morti de Gesugristu ◊ mi timo chi Larentu morzat a pascionu de disgana! ◊ inchelant notes de pascionu e albeschint dies de trementu ◊ o Deus poderosu, no lasses tanta zente in passione! (G.Contieri)◊ chercos e castanzos sunt a pascionu in sos rocarzos ◊ mancu risu mi at restadu pro culpa de su pascionu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu souffrance intense Ingresu intense suffering Ispagnolu padecimiento Italianu intènsa sofferènza, passióne Tedescu Leid.

«« Torra a chircare