A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

depèndhere, depèndiri , vrb: atepèndhere, dipèndhere, dipèndiri Definition agiummai coment’e pèndhere de ccn. o de calecuna cosa, in su sensu de no èssere desesi a contu suo e duncas de dèpere istare a su chi bolet s'àteru; si narat fintzes in su sensu, foedhandho de cosas, chi si depent a… o chi benint de… (càusa cosa chi dhas faet naschire)/ pps. dipesu, dipéndiu; dipendhet! (nau pruscatotu pro abbétia) = tocat a biri si… Sentences immoi seu líbberu, no dipendu de nemus ◊ su teracu dipendhet de su mere ◊ de custu filu so bidindhe su cabu ma no de ue dipendhet ◊ cussa detzisione dipendhet de su síndhigu ◊ dèu ti dh'apu promítiu e immoi dipendit totu de tui ◊ sa vida de s'ómini no dipendit de is bènis chi tenit, mancai siat arricu 2. ses columba depesa dae nóbbiles arratzas ◊ dae su babbu e dae sa mama li est dipesu, si est gai ◊ totu custos benes li sunt dipesos de sa famíllia ◊ tui ses dipéndiu de genti mala! ◊ de su fritu chi at sufridu ndhe li est dipesa una prummonite ◊ custu dannu est dipesu de su malu cabu ◊ su malumore dae ite est dipesu? ◊ de comenti est dipéndiu s'universu no dh’at cumpréndiu nisciunus (C.Marongiu) 3. dèu gei bollu comporai: dipendit cantu mi fait pagai! Surnames and Proverbs prb: tristu e míseru a chie dipendhet de s'àteru! Etymon itl. Translations French dériver, tirer English to derive Spanish depender, derivar Italian dipèndere, derivare, provenire German abhängen von, stammen.

dèpere , vrb: depi, dèpiri, dèvere, tèpere Definition tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent Synonyms e antonyms gèpere Sentences depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica 2. su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?! 3. sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca 4. non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! 5. fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai Surnames and Proverbs prb: chini timit cosa depit Etymon ltn. debere Translations French devoir English must, to have to, to be obliged Spanish deber, tener que Italian dovére German müssen, sollen, schuldig sein, dürfen.

deperiméntu , nm Definition foedhandho de un’organísimu, su andhare de male in peus de fortzas, su pèrdere is fortzas po pagu nutrimentu o maladia Synonyms e antonyms afesimentu / cdh. dipirimentu.

deperíre , vrb Definition su andhare de male in peus de fortzas, su pèrdere is fortzas po su pagu nutrimentu o fintzes po maladia Synonyms e antonyms fadicare, irmarrire | ctr. abboniare, ingrassai, mediare.

deperíu , pps, agt Definition de deperire Synonyms e antonyms afésiu, fadicadu, immarriu | ctr. folte Sentences si fut acatada ca furiat deperiu meda, morendu de fàmini.

dèpi dèpere

depidòre, depidòri , agt, nm Definition chi o chie depet cosa a un'àteru Synonyms e antonyms gepidore Etymon srd. Translations French débiteur English debtor Spanish deudor Italian debitóre German schuldig, Schuldner.

dépidu , pps, nm: dépiru, dépitu Definition de dèpere; dinare o àteru chi si depet a ccn. (in custu sensu fintzes upm)/ a/c. dépiu pps. a sa campidanesa mescamente in poesia dhu narant fintzes in su sensu de pótidu/pótziu Synonyms e antonyms dévidu / gépidu Idioms csn: pònnere d. = comporare a dépidu, fàghere a dépidu; tiràrendhe unu d. = arrennèsciri a si dhu fai pagai; ischitire unu d. = pagàrelu, catzàresi su d.; dare o leare a d. = a fidu; èssiri malu, légiu, chei su d. = malu, feu meda Sentences so dépidu andhare deo a fàghere sa cosa ca no l'as fata tue ◊ l'at dépidu nàrrere a su cumpanzu si li daiat una manu de azudu ◊ at dépiu bufare una cíchera de cafeo ◊ si funt dépirus cojai a sa lestra 2. dépidos no ndhe ponzo, ca sunt che gutiu intro de muru ◊ malu a pagare, lampu: no ndhe li poto tirare su dépidu! ◊ biviant chene anneos e ne dévitos ◊ cun s'incunza chi fato mi che bogo sos dépidos ◊ a dépidu no ti daent nudha ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt barriados de dépidos ◊ su dépidu si depet torrare!◊ cussu est càrrigu de dépiru! 3. cussu no si abbarrat in dépidu: si ndhe lis faghes, de bene, za si ndhe ammentat Surnames and Proverbs prb: dépidu no prúdicat Translations French dette English debt Spanish deuda (f), debido Italian débito German zustehend, schuldig, Schuld.

depiladúra , nf Definition genia de ispilidura, su si ndhe bogare, mescamente a tiradura, su pilu de is cambas, de subrecos, comente faent medas féminas Translations French épilation English depilation Spanish depilación Italian depilazióne German Enthaarung, Depilation, Epilation.

depilàre , vrb Definition segare, bogare a tiradura su pilu de cambas, de subrecos, chígios, comente faent medas féminas.

dèpiri dèpere

dépitu, dépiu dépidu

depòniri, depònnere , vrb Definition in is dibbatimentos, su foedhare de is testimòngios; lassare istare / ndhe at depostu s'idea = si est istorrau, at cambiadu idea Synonyms e antonyms ispònnere 2. nachi ti cheres laureare: depònendhe s'idea chi est mezus Translations French témoigner English to testify Spanish declarar, dejar Italian testimoniare German bezeugen.

deposàre , vrb Definition pònnere, pausare comente faet su fundhurúgiu o ludàciu chi si ponet in su fundhu de s'istrégiu de binu, ógiu e cosas deasi Synonyms e antonyms posai Sentences sa nàfata at deposadu ◊ no toches custa cosa ca depet deposare.

depòsca dabòscas

deposcíndi daboschíndhe

depositài, depositàre , vrb Definition pònnere, arrimare, lassare, giare in depósitu o in calecunu logu.

depositàriu , agt Definition chi o chie mantenet o chistit calecuna cosa agiummai coment'e in d-unu depósitu, a sa segura.

depósitu , nm: dipósitu Definition logu fatu po arrimare o chistire sa cosa, trastos o fintzes màchinas e mezos mannos: fintzes istrégiu mannu o genia de bartza manna (mescamente po abba); sa cosa o valore chi si arrimat o chi si ponet Synonyms e antonyms camasinu Sentences sos tubbos de s'abba chi s'isterrent introidha benint de su depósitu ◊ cust'àutobbus est andhendhe a depósitu e no si frimmat 2. su flúmini, in is campus, candu abbàsciat fait unu depósitu de terra e de arena Translations French dépôt English warehouse Spanish depósito, tanque Italian depòsito German Aufbewahrung, Depot, Behälter, Einlage.

depositziòne, depositziòni , nf Definition cosa chi si narat, mescamente su chi narant is testimòngios in is dibbatimentos.