afaltàdu , pps, agt: afaltatu,
afaltau,
afartadu,
afartau,
afratadu,
afratau Definition
de afaltare; unu est afaltau candho, si dh'ant brigau o nau cosa (o ischit de àere fatu cosa chi no andhat bene), cumprendhet e ammitit de tènnere crupa mancai chentza dhu nàrrere, citiu, a ogos a terra, sériu, si sapit in farta; fintzes chi sentit coment'e bregúngia, duritu; a logos, bisongiosu, chi tenet bisóngiu, dhi faet farta calecuna cosa
Synonyms e antonyms
afusau,
ammurtinau,
assudhidu,
fartadu,
frajau,
ilfartadu,
mancantzosu
/
suxetzionosu
Sentences
comenti dh'apu castiau est abarrau afartau, ca gei dhu scit cussu puru chi no andat bèni su chi at fatu! ◊ est afartau che cani in crésia! ◊ si mi agatu afartau mi cunfundu
Translations
French
troublé,
contrit
English
troubled
Spanish
con mala conciencia,
sucia
Italian
turbato,
che si sa in cólpa,
compunto
German
betroffen,
sich schuldig fühlend.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definition
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Synonyms e antonyms
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etymon
srd.
Translations
French
se sentir coupable
English
to feel guilty about stg
Spanish
faltar,
tener la conciencia sucia
Italian
sentirsi in cólpa,
in fallo
German
sich schuldig fühlen.
dèpere , vrb: depi,
dèpiri,
dèvere,
tèpere Definition
tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent
Synonyms e antonyms
gèpere
Sentences
depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica
2.
su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?!
3.
sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca
4.
non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote!
5.
fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai
Surnames and Proverbs
prb:
chini timit cosa depit
Etymon
ltn.
debere
Translations
French
devoir
English
must,
to have to,
to be obliged
Spanish
deber,
tener que
Italian
dovére
German
müssen,
sollen,
schuldig sein,
dürfen.
faltósu , agt: fartosu Definition
chi est in curpa, chi tenet neghe, chi faet farta
Synonyms e antonyms
afaltadu,
arreu 1
/
falludheri,
mentosu
| ctr.
innocenti
Sentences
mariposa chi disizas de girare, faltosa, in sa candhela! ◊ tue ses fachenne s’ala a su fartosu!
Etymon
srd.
Translations
French
coupable
English
guilty
Spanish
culpable
Italian
colpévole,
fallace
German
schuldig.
ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu,
infartadu,
irfartadu,
isfaltadu,
isfartadu Definition
nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene
Synonyms e antonyms
afaltadu,
faltosu,
ifastadu,
frajau
/
cdh. infaltatu
Sentences
sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet
2.
sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai)
Etymon
srd.
Translations
French
fautif,
qui se sent en faute
English
to feel at fault or guilty about something
Spanish
que se siente culpable
Italian
che si sente in difètto,
in cólpa
German
wer sich schuldig fühlt.
réu 1 , agt, nm: arreu 1 Definition
chi o chie tenet curpa de ccn. male chi at fatu
Synonyms e antonyms
| ctr.
innocenti
Sentences
no niedas chi est pópulu de Deu cudhu chi s'innotzente faghet reu!
Translations
French
coupable
English
guilty
Spanish
reo
Italian
rèo
German
schuldig.