catzólu , nm Definitzione genia de pigione de istàinu e de paule: in Sardigna solu in passada Sinònimos e contràrios coaciolu, gangorredha / acabussoni 1 Terminologia iscientìfica pzn, podiceps nigricollis Tradutziones Frantzesu petit grèbe Ingresu little grebe Ispagnolu zampullín cuellinegro Italianu svasso pìccolo Tedescu Schwarzhalstaucher.

coaciólu , nm: cuaciou, cuatolu Definitzione genia de pigione de abba, cun is peis prus addasegus: in Sardigna passat s'ierru ma no nidat Sinònimos e contràrios catzolu, gangorredha 2. oi in su mari aici pàsidu gei fait a fai su cuaciou! Terminologia iscientìfica pzn, podiceps nigricollis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit grèbe Ingresu grebe Ispagnolu somormujo de cuello negro, zampullín cuellinegro Italianu svasso pìccolo Tedescu Schwarzhalstaucher.

cófu , nm Definitzione genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba Sinònimos e contràrios fósciu, tofa Frases giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos Ètimu ltn. *cofus Tradutziones Frantzesu petite cavité, fossé Ingresu ditch Ispagnolu foso, cavidad Italianu pìccolo cavo, fòsso Tedescu Graben.

colombéri , nm: columberi, culumberi, cumboberi, cumboreri, cumbuleri, cummoberi Definitzione genia de armadiedhu lassau in su muru po pònnere calecuna cosa (mescamente acanta a sa forredha); su buidu chi lassant in is muros – a bortas – candho ndhe leant su ponte; istampu mannu in is muros, in orrocas, buidedhu chi dhue faent su nidu is culumbos o, si est a paris de terra, genia de cundhutu asuta de muru po passare abba Sinònimos e contràrios abburgadorzu, acajolu, camaritu, fenesta, macarina, percolu Frases candho essis lassa sa crae in su culumberi! ◊ chie iscultat in columberi de muru iscultat male anzenu e sou puru ◊ in sas cumbessias sas bentanedhas pariant culumberis ◊ ponimus sos luminos in su culumberi de su furru ◊ at postu sa cafetera in su cumboberi tupau cun sa tendhina 2. custu muru est totu a culumberis de cantu est male fatu ◊ connoschet donzi culumberi inuve s'impercant sas cosas pérditas ◊ eis biu cussus colomberis me in s'arroca: in cussus istampus dhui biviant feminedhas chi tessiant a tralàrgiu de òru… Ètimu ctl. colomer Tradutziones Frantzesu placard Ingresu small room Ispagnolu alacena Italianu pìccolo vano, ripostìglio nei muri Tedescu Abstellraum.

cònnaru , nm Definitzione pische: una genia de macioni Sinònimos e contràrios zanchetu Terminologia iscientìfica psc Tradutziones Frantzesu petit gobie Ingresu candian sand-smelt Ispagnolu gobio pequeño Italianu pìccolo ghiòzzo, latterino Tedescu kleiner Ährenfisch.

conzèdha , nf Definitzione genia de istrégiu de terra a bàtoro asas; una perra de su corgiolu de sa nughe e fintzes su corgiolu de s'ou apustis essiu su pudhighinu; a logos est ferru (sonàgia) chi si apicat in su tzugu a is animales, po sonare, o fintzes casigiolu Sinònimos e contràrios bróina Terminologia iscientìfica stz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petite jarre Ingresu small pitcher Ispagnolu pequeña jarra Italianu pìccolo órcio Tedescu kleiner Krug.

corfichédhu , nm Definitzione min. de corfu, cropighedhu Tradutziones Frantzesu petit coup Ingresu small blow Ispagnolu golpecito Italianu pìccolo cólpo Tedescu kleiner Schlag.

criatòne , nm Definitzione pipiu pitichedhu Sinònimos e contràrios creadura, fizaredhu, pipiu | ctr. mannu Ètimu ltn. creatione(m) Tradutziones Frantzesu petit enfant Ingresu baby Ispagnolu crío Italianu pìccolo bimbo Tedescu kleines Kind.

currulíu 1 , nm Definitzione una genia de pigiones a bicu longu, fàrchinu, chi in Sardigna abbitant solu in passera po passare ierru / curruliu o tzurruliu imperiali = s'arratza prus manna de custos pigiones (numenius arquata) Sinònimos e contràrios currulioti Terminologia iscientìfica pzn, numenius tenuirostris, n. phaeopus Tradutziones Frantzesu petit courlis Ingresu whimbrel Ispagnolu zarapito pequeño Italianu chiurlottèllo, chiurlo pìccolo Tedescu Dünnschabel-Brachvogel.

iscampírru , nm: scampirru Definitzione tunina pitica chi no pesat chentu líbberas; nau de gente, unu chi est àbbile e lestru Sinònimos e contràrios lacertu 2. is pastoris ch'ia connotu fuat genti iscampirra Terminologia iscientìfica psc Ètimu itl. sgambirru Tradutziones Frantzesu thonine Ingresu small tuna Ispagnolu atún pequeño Italianu pìccolo tónno Tedescu kleiner Thunfisch.

minòre , agt, nm: minori Definitzione de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni Sinònimos e contràrios acocoadu, bassu, minorache, minudu / giòvanu, piciocu, pisedhu 3 | ctr. mannu Frases est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi! 2. at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos 3. sos minores no votant Sambenados e Provèrbios smb: Minore / prb: abba minore no girat molinu Ètimu ltn. minore(m) Tradutziones Frantzesu petit, mineur Ingresu small Ispagnolu pequeño, menor de edad Italianu pìccolo, minorènne Tedescu klein, niedrig, jung, Kleine.

pichícu , agt, prn: biticu, picicu, piticu, pitiu, pitzicu Definitzione chi (o unu chi) tenet pagu mannària: nau cun ironia, su foedhu podet bòllere nàrrere mannu, meda, ma fintzes própriu minore, antzis minore meda, nudha puru, fintzes segundhu ite si iat a bòllere (es.: piticu su fàmini!… = meda (nau de unu chi giai si biet ca tenet fàmene); piticu su prexu!… = pagu, própriu nudha (nau de unu chi giai si biet chi no est prexau)/ min. piticadhedhu, pitichedhedhu, pitierredhedhu, pitiedhedhu, pitiridhedhu, pitirrinchinu; famíllia pitia = cun totu is fígios minores Sinònimos e contràrios minore, minudu, picocu, pistirincu, pistiringhinu | ctr. mannu Frases s'ierru fait is dis tanti pitias chi apena orbésciu bis iscurigai ◊ est piticadhedhu aditzu si bit! ◊ su fuedhai meda fait sa dí pitia 2. at donau su bistiri a sa manna, sa rosa a sa pitica ◊ mellus a morri a pitiu po no sufriri a mannu tanti pena ◊ andat bèni po mannus e pitius 3. piticu s'arrogu de casu chi si at segau… agiummai no mi ndi lassat! Sambenados e Provèrbios smb: Pitiu, Pittiu / prb: mellus chi pràngiant is piticus chi no is mannus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit, moins grand, moindre Ingresu small Ispagnolu pequeño Italianu pìccolo, minóre Tedescu klein.

tàca , nf, nm: tacu Definitzione logu artu e in paris in pitzu, mescamente orroca sola, logu de orroca arta totu a inghíriu Sinònimos e contràrios giara, gollei, ibba, pranedha 1 / tecu, toneri, texile Frases sas abbas a bàsciu terra falant dae sos tacos de Diosa ◊ su tacu ainca funt is domus de gianas est unu pranu calcàriu assurcau de is errius Terminologia iscientìfica slg Ètimu srdn. Tradutziones Frantzesu petit plateau rocheux Ingresu small rocky tableland Ispagnolu pequeña meseta rocosa, peña llana Italianu tacco, pìccolo tavolato roccióso Tedescu felsiges Tafelland.

trechínzu , nm: trichíngiu, trichinzu, trighignu, trighinzu Definitzione nau de bidha, bidhighedha, bidha pitica, medau de una pariga de domos o fintzes bighinau; chedha de animales / Sos Trighinzos = sa leada de Ispollatu, Su Burgu e Bótidha in Sa Costera Sinònimos e contràrios bichinadu, bidhichedha, bidhiciolu, bidrinzu, furriadolzu, leada, madau / arbutzu, assorte, cedha, fiotu, grústiu, tropedhu Frases canno fut biu babbai, Désulu fut divisu in tres trighignos 2. tenet unu trighinzu de erveghes Ètimu ltn. tricinius Tradutziones Frantzesu quartier, petit troupeau Ingresu neighbourhood, little herd Ispagnolu barrio, rebaño pequeño Italianu rióne, pìccolo grégge Tedescu Statdviertel, kleine Herde.

tzurliotédhu , nm Definitzione tzurruliu conca de molenti, genia de pigione chi faet abbitu in Sardigna in calecunu tempus de s'annu Sinònimos e contràrios tziriolubitiu Terminologia iscientìfica pzn, charadrius dubius curonicus Tradutziones Frantzesu petit pluvier Ingresu killdeer Ispagnolu chorlitejo chico Italianu corrière pìccolo Tedescu Flußregenpfeifer.

«« Torra a chircare