arraghèscia , nf, nm: arreghèscia, arreghésciu, arrenghèscia, arringhèscia, reghèscia Definitzione prus che àteru, cosa chi si narat o chi si faet coment'e iscusa po no adduire a su chi bolent is àteros / tenni arreghèscias cun ccn. = motivos de iscórriu, de murrunzu Sinònimos e contràrios abbétia, arrangasciu, atema, atilla, cracanibi, filistocu, fóliga, insemia, iscaràtile, iscodulete, iscórtziga, iscóticu, iscúgia, istibba, lamenta, mammariusa, mendhea, piginu, pillamone, pirríchia Frases custas cosas parint arrenghèscius po fai su chi bollit issu ◊ cussus bogant arrenghèscius po no pagai ◊ innòi is arreghèscias ti ndi essint! ◊ tui po dónnia cosa bogas arrenghèscias! Tradutziones Frantzesu altercation, excuse Ingresu quarrel, excuse Ispagnolu excusa, pretexto Italianu altèrco, scusa, pretèsto, rïòtta Tedescu Streit, Zank, Ausrede.
cóntia , nf: cóntiga, cóntziga, córtziga Definitzione su chi si faet o si contat, no sèmpere po su malu, po s'iscarrigare de calecuna cosa, unu pagu a ingannia e deosi iscusa o intzimia de male Sinònimos e contràrios abbétia, arraghèscia, atema, atilla, códias, cótiga, cracanibi, filistocu, insemia, iscodulete, iscórtziga, iscóticu, iscúgia, istibbu 1, mendhea, pillamone, pirríchia, rusas Maneras de nàrrere csn: cóntiga a fóigu = imbrollu; cricare córtzigas = circai arreghèscias Frases lasset a una parte sa cóntia! ◊ su regnu de Deus no est fatu pro chie innanti andhat e posca torrat in daisegus pro cóntigas umanas ◊ sas cóntigas las bogat su malu pagadore ◊ l'apo pretziadu a bènnere cun sa cóntiga de tastare s'abbardente ◊ custas no sunt resones ma cóntzigas! ◊ morte no benzat: cóntziga no mancat! Tradutziones Frantzesu prétexte Ingresu excuse Ispagnolu pretexto Italianu pretèsto, scusa Tedescu Vorwand.
insemía , nf: intzimia Definitzione càusa, neghe chi faet naschire unu male, princípiu de calecunu efetu (mescamente de maladia); fintzes iscusa tanti po nàrrere, po fàere (o po no fàere) una cosa Sinònimos e contràrios ansimia, càusa, písima / abbétia, arraghèscia, atema, congiuntura, cóntia, iscóticu, iscúgia, tzemia Maneras de nàrrere csn: intzimia de… = coment'e chi…, a su postu de…; bogai intzimia = chircare iscusas; is intzimias de su partu = sinnales de comente una fémina ràida est sentida pro s'illierare Frases ita cudha bagadia… morti chen'e intzimia fatzant! 2. dhi narant cosa po tenni s'intzimia po dh'acusai ◊ no tenendu intzimia de perunu imputu, dhus iant libberaus 3. seis benius a mi pigai cun ispadas e fustis, intzimia de èssi unu bandidu (Ev)◊ intzimia de istudiare ses zogandhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu germe, source, principe Ingresu germ, cause, beginning Ispagnolu germen, origen, pretexto Italianu gèrme, càusa, princìpio, sìntomo, stìmolo, movènte Tedescu Ursprung, Grund.
iscóticu , nm Sinònimos e contràrios arraghèscia, atema, atilla, cóntia, cracanibi, filistocu, fóliga, incróstula, inforroxu, insemia, iscodulete, iscórtziga, iscúgia, istibbu 1, mendhea, pillamone Frases fit fartau e si est difesu bocandhe iscóticos, nandhe chi depiat andhare Tradutziones Frantzesu prétexte Ingresu pretext Ispagnolu pretexto Italianu pretèsto Tedescu Ausrede.
istíbba , nf, nm: istibbu 1, istubbu Definitzione cosa chi si narat tanti po s'iscabbúllere de su chi no si bolet fàere / bogare istibbos = bogai frocus Sinònimos e contràrios arraghèscia, atilla, camàndula, cóntia, filistocu, frocu, iscóticu, iscúgia, pirríchia Frases chie fit già imperaulada, chie deviat atèndhere in domo, chie si deviat fàghere monza, chie li bogaiat àteras istibbas e neune lu cheriat! ◊ a dare siat: de istibbos no ndhe boghedas! ◊ no ndhe boghent de istibbos pro s'iscundhire: sunt a betiapare in donzi cosa! ◊ apo bogadu istibba e no bi so andhada a s'interru sou, ca no lu podio bídere!◊ est semper tirandhe istubbos pro non fàchere su chi depet Tradutziones Frantzesu prétexte Ingresu pretext Ispagnolu pretexto Italianu pretèsto Tedescu Vorwand.